Prawo równego dostępu do służby publicznej

• Authors: Grzegorz Lubeńczuk
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Art. 60 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. przyznaje wszystkim obywatelom polskim korzystającym z pełni praw publicznych prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach, tworząc tym samym konstytucyjne gwarancje prawa równego dostępu do służby publicznej, wyrażonego w art. 21 ust. 2 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ na III Sesji w Paryżu 10 grudnia 1948 r. oraz w art. 25 lit. c Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, otwartego do podpisu w Nowym Jorku 19 grudnia 1966 r. Równy dostęp do służby publicznej stanowi jedno z najważniejszych praw politycznych przysługujących obywatelom, jednak określenie jego istoty i treści rodzi liczne wątpliwości. Trudności sprawia zarówno ustalenie przedmiotu tego prawa, jak i zakres zawierających się w nim uprawnień związanych z korzystaniem z dostępu do służby publicznej, w tym w szczególności z ubieganiem się o możliwość pełnienia stanowisk w tej służbie. Zasadniczym źródłem tych trudności jest brak jednoznacznego określenia zakresu pojęcia „służba publiczna”, które determinuje przedmiotowy zakres tego prawa. Pojęcie to nie posiada definicji legalnej, natomiast w doktrynie i orzecznictwie istnieją daleko idące rozbieżności co do sposobu jego rozumienia. Podobne problemy dotyczą również zdefiniowania pojęcia „dostęp”, które ma decydujące znaczenie dla określenia zakresu uprawnień wynikających z treści art. 60 Konstytucji RP. Wiele trudności wiąże się też z określeniem podmiotowego zakresu tych uprawnień, zwłaszcza kwestii możliwości korzystania z prawa równego dostępu do służby publicznej przez osoby będące jednocześnie obywatelami innych państw oraz osoby pozbawione pełni praw publicznych. Artykuł stanowi próbę uporządkowania poglądów dotyczących istoty prawa równego dostępu do służby publicznej i wskazania możliwości takiej wykładni, będącego źródłem tego prawa, art. 60 Konstytucji RP, która zagwarantuje możliwie pełną realizację wynikających z jego treści uprawnień.

EN

Article 60 of the Constitution of the Republic of Poland, adopted on 2 April 1997, grants all Polish citizens enjoying full civic rights, the right of access to public service on equal terms, thereby creating the constitutional guarantees of the right of equal access to public service, expressed in Article 21, pass. 2 of the Universal Declaration of Human Rights, passed by the UN General Assembly during its 3rd Session in Paris, on 10 December 1948 and in Article 25, point c) of the International Pact of Civil and Political Rights, opened for signature in New York on 19 December 1966. Equal access to public service constitutes one of the most important political rights that citizens are entitled to. However, determining its significance and contents creates numerous doubts. It is difficult both to establish the object of that right and the terms of reference included in it, connected with taking advantage of access to public service, including, especially, with applying for the possibility of occupying posts in that service. The principal source of these difficulties is lack of unambiguous specification of the scope of the term “public service”, which determines the object scope of that right. This term has no legal definition, whereas both in the doctrine and in the jurisdiction there are far reaching divergences as to the way of understanding it. Similar problems also concern defining the term “access”, which is of crucial importance in determining the terms of reference based on the contents of Article 60 of the RP Constitution. Many difficulties are also related to determining the subject scope of these powers, including, especially, the possibility of using the right of equal access to public service by persons who are simultaneously the citizens of other countries (states) and persons deprived of full civic rights. The article is an attempt at ordering the views concerning the significance of the right to equal access to public service and indicating the possibility of such explanation, which is the source of that right, Article 60 of the RP Constitution, which would guarantee possibly the fullest accomplishment of rights resulting from its contents.

Keywords

PL

służba publiczna; dostęp do służby; prawo konstytucyjne; zakres uprawnień; gwarancje konstytucyjne; równość dostępu; ograniczenia dostępu

EN

public service; access to service; constitutional law; terms of reference; constitutional guarantees; equality of access; access restrictions

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
• Year: 2017
• Volume: 64
• Issue: 2

Dates

published

2017

online

2018-02-26

Contributors

author

Grzegorz Lubeńczuk

References

• Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2012.
• Boć J., Komentarz do art. 60 Konstytucji RP, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., red. J. Boć, Wrocław 1998.
• Budyn-Kulik M., Środek karny pozbawienia praw publicznych. Analiza dogmatyczna i praktyka orzecznicza, „Prawo w Działaniu” 2005, t. 23.
• Chochowski K., Model służby publicznej w III RP, [w:] Służba publiczna. Stan obecny, wyzwania i oczekiwania, red. M. Stec, S. Płażek, Warszawa 2013.
• Florczak-Wątor M., Komentarz do art. 60 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP, t. 1: Komentarz. Art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
• Górzyńska T., Prawo równego dostępu do służby publicznej – art. 60 Konstytucji RP, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 2: Konstytucyjne podstawy funkcjonowania administracji publicznej, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2012.
• Jabłoński M., Prawo dostępu do służby publicznej, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
• Jagielski J., Komentarz do art. 4 Ustawy o służbie cywilnej, [w:] J. Jagielski, K. Rączka, Ustawa o służbie cywilnej. Komentarz, Warszawa 2010.
• Kasznica S., Polskie prawo administracyjne. Pojęcie i instytucje zasadnicze, uzupełnione, Poznań 1947.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 ze zm.).
• Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych, otwarty do podpisu w Nowym Jorku 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r., nr 38, poz. 167).
• Odrowąż-Sypniewski W., O zgodności art. 158 § 1 pkt 5 ustawy – Prawo o utsroju sądów powszechnych z konstytucją, „Biuletyn BSE – Ekspertyzy i Opinie Prawne” 2003, nr 4.
• Postanowienie TK z dnia 28 maja 2002 r., K 7/02, OTK-A 2002, nr 3, poz. 29.
• Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
• Sokolewicz W., Komentarz do art. 60 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. 4, Warszawa 2005.
• Ura E., Prawo urzędnicze, Warszawa 2004.
• Ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1511 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 1137 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 902 z późn. zm.).
• Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (t.j. Dz.U. z 2017 r., poz. 1889 z późn. zm.).
• Witkowski Z., Prawo dostępu do służby publicznej, [w:] M. Chmaj, W. Orłowski, W. Skrzydło, Z. Witkowski, A. Wróbel, Wolności i prawa polityczne, t. 3, Kraków 2010.
• Wyrok SN z dnia 13 grudnia 2010 r., III KRS 17/10, Legalis 414168.
• Wyrok TK z dnia 9 czerwca 1998 r., K 28/97, OTK 1998, nr 4, poz. 50.
• Wyrok TK z dnia 23 czerwca 1999 r., K 30/98, OTK 1999, nr 5, poz. 101.
• Wyrok TK z dnia 8 kwietnia 2002 r., SK 18/01, OTK-A 2002, nr 2, poz. 16.
• Wyrok TK z dnia 29 listopada 2007 r., SK 43/06, OTK 2007, nr 10, poz. 130.
• Wyrok TK z dnia 23 stycznia 2014 r., K 51/12, OTK-A 2014, nr 1, poz. 4.
• Zdyb M., Służba publiczna, [w:] Prawość i godność. Księga pamiątkowa w 70. rocznicę urodzin Profesora Wojciecha Łączkowskiego, red. S. Fundowicz, F. Rymarz, A. Gomułowicz, Lublin 2003.

Identifiers

DOI

10.17951/g.2017.64.2.47