Prawo i racjonalizm

• Authors: Artur Łuszczyński
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest próbą analizy szczególnych relacji łączących prawo i racjonalizm. W powszechnym odczuciu prawo jest naturalną pochodną rozumu i takie postrzeganie ma bardzo silne oparcie w historii idei (Cyceron, św. Tomasz z Akwinu i inni). Jednakże dziejący się na naszych oczach krach oświeceniowego projektu każe przewartościować wiele sądów. Okazuje się bowiem, że rozum i jego władza w sprawach społecznych są kwestią umowy, konwencji i niekoniecznie przypominają równanie matematyczne. Autor wyraża pogląd, że wiele z fundamentów współczesnych demokracji, również tych wyrażanych przez instytucje prawne, jest jakąś formą nowożytnego mitu, iluzji, przybierającą kształt pozornie rozumowy.

EN

The article makes an attempt to analyze particular relations connecting the law and rationality. In the widely-held feeling, the law is a natural derivative of mind and such an approach is strongly placed in the history of ideas (Cicero, Saint Thomas Aquinas, and others). However, the crash of the Enlightenment project makes us reevaluate a lot of beliefs. It turns out that mind and its power in social problems is the issue of an agreement, conventions and does not resemble a mathematical equation. The author believes that a lot of foundations of a modern democracy, including legal institutions, are a kind of a contemporary myth, illusion taking the form of being seemingly reasonable.

Keywords

PL

prawo; racjonalizm

EN

law; rationalism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
• Year: 2018
• Volume: 65
• Issue: 2

Dates

published

2018

online

2018-12-17

Contributors

author

Artur Łuszczyński

References

• Cicero M.T., O prawach, Kęty 1999.
• Dworkin R., Kim są twórcy ustawy, [w:] Imperium prawa, Warszawa 2006.
• Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa 2005.
• Habermas J., Przyczynek do krytyki rozumu funkcjonalnego, Warszawa 2002.
• Habermas J., Teoria i praktyka, Warszawa 1983.
• Horkheimer M., Krytyka instrumentalnego rozumu, Warszawa 2007.
• Hume D., Traktat o naturze ludzkiej, t. 2, Warszawa 1963.
• Jonca K., Ewolucja pojęcia „państwa prawnego” w niemieckiej doktrynie prawnej, „Acta Universitatis Wratislaviensis” 1976, nr 307.
• Kartezjusz, Rozprawa o metodzie właściwego kierowania rozumem i poszukiwania prawdy w naukach, Warszawa 1980.
• Leibniz G.W., Nowe rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Kęty 2001.
• Locke J., Dwa traktaty o rządzie, Warszawa 1992.
• Locke J., Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, Warszawa 1955.
• Łuszczyńska M., Ubi ratio ibi ius. Doktryna prawna św. Tomasza z Akwinu, Lublin 2013.
• Maciejewski M., Kwestia dualizmu prawa w jusnaturalizmie od starożytności do oświecenia, [w:] Nam hoc natura aequum est... Księga jubileuszowa ku czci Profesora Janusza Justyńskiego w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Madeja, Toruń 2012.
• McIntyre A., Czyja sprawiedliwość? Jaka racjonalność?, Warszawa 2007.
• McIntyre A., Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, Warszawa 1996.
• Morawski L., Teoria prawodawcy racjonalnego a postmodernizm, „Państwo i Prawo” 2000, z. 11.
• Nietzsche F., Poza dobrem i złem. Preludium do filozofii przyszłości, Kraków 2001.
• Nowak L., Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, Warszawa 1973.
• Ochmański J., Ewolucja koncepcji państwa w naukach prawnych w Niemczech w latach 1871–1936, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1997, z. 1–2.
• Paine T., Zdrowy rozsądek, Warszawa 2016.
• Petrażycki L., O nauce, prawie i moralności. Pisma wybrane, Warszawa 1985.
• Petrażycki L., O pobudkach postępowania i istocie moralności i prawa, Warszawa 2002.
• Platon, Gorgiasz, Warszawa 1991.
• Platon, Obrona Sokratesa, Warszawa 1984.
• Platon, Państwo, Warszawa 1994.
• Platon, Prawa, Warszawa 1997.
• Rawls J., Liberalizm polityczny, Warszawa 1998.
• Rawls J., Teoria sprawiedliwości, Warszawa 1994.
• Rorty R., Przygodność, ironia, solidarność, Warszawa 1996.
• Schumpeter J., Kapitalizm, socjalizm, demokracja, Warszawa 2009.
• Sobolewski M., Koncepcja państwa prawnego (Rechtsstaat) w doktrynie niemieckiego liberalizmu epoki klasycznej (do 1866 r.), „Państwo i Prawo” 1980, z. 2.
• Spinoza B., Etyka, Kraków 2006.
• Stawecki T., Interpretacja prawa w orzecznictwie Sądu Najwyższego, [w:] Filozofia prawa wobec globalizmu, red. J. Stelmach, Kraków 2003.
• Wronkowska S., Racjonalny ustawodawca jako wzór dla prawodawcy faktycznego, [w:] Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, red. S. Wronowska, M. Zieliński, Poznań 1990.
• Zmierczak M., Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykładzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej), [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, red. S. Wronkowska, Warszawa 1995.

Identifiers

DOI

10.17951/g.2018.65.2.161-173