Zmiana społeczna a instytucja społeczna – perspektywa teoretyczna

• Authors: Dobrosław Mańkowski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Współczesna socjologiczna perspektywa teoretyczna dotycząca pojmowania (definiowania, rozumienia) zmiany społecznej i instytucji społecznej wymaga pewnego usystematyzowania. Na pierwszy rzut oka odnoszą się one do dwóch różnych perspektyw z zakresu porządku społecznego. Zmiana społeczna zawiera w sobie przemianę, zmianę porządku/ładu społecznego, reformę, ustalenie nowych zasad. Odnosi się również do ruchów społecznych. Natomiast instytucja społeczna dotyczy rytuałów, reprodukcji ładu społecznego, utrzymywania dominującego sposobu myślenia, władzy i opozycji. Zdaje się być statyczna i porządkująca rzeczywistość społeczną. Z jednej strony celem niniejszego artykułu jest uporządkowanie i usystematyzowanie definicyjne zmiany społecznej i instytucji społecznej, zdefiniowanie terminów, z drugiej zaś poszukiwanie odpowiedzi na pytania: Czy te dwa pojęcia mogą w jakiś sposób koegzystować, wpływać na siebie albo wynikać jedno z drugiego? Czy pojęcie zmiany instytucjonalnej jest uprawnione? Czy zmiana instytucjonalna jest również zmianą społeczną?

EN

Sociological theoretical perspectives on concepts such as social change and social institutions require some systematization. Both concepts refer to two different perspectives on social order. The social change includes change, reform, creating new rules, change of social order. It also refers to social movements. It is a social act. On the other hand, the social institution refers to rituals, the reproduction of social order, the maintenance of power and opposition. It seems to be static and ordering the social world. This paper purpose to organize and systematize definitions of social change and social institutions. Moreover, in this paper the author tries to define these conceptions of social change and social institution. On the other side, this paper seeks the answers to the questions: Can these two concepts coexist, affect one another or result in one? Is the use of the concept of institutional change entitled? Is the institutional change a social change?

Keywords

PL

zmiana społeczna; instytucja społeczna; socjologia teoretyczna; zmiana instytucjonalna

EN

social change; social institution; theoretical sociology; institutional change

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
• Year: 2018
• Volume: 43
• Issue: 1

Dates

published

2018

online

2018-11-20

Contributors

author

Dobrosław Mańkowski

References

• Bauman Z., Tendencje i szkoły w socjologii współczesnej. Próba typologii, „Studia Socjologiczne” 1962, nr 1.
• Berger P.L., Luckmann T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Warszawa 1983.
• Bokszański Z., Zmiana społeczna i jednostka we współczesności, „Przegląd Socjologiczny” 2016, nr 65.
• Boudon R., Efekt odwrócenia, Warszawa 2008.
• Chmielewski P., Homo agens. Instytucjonalizm w naukach społecznych, Warszawa 2011.
• Chodkowska M., Zmiana społeczna jako kategoria analizy postaw wobec problemów niepełnosprawności, „Annales UMCS. Sectio J” 2015, nr 1, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2015.28.1.15.
• Douglas M., Jak myślą instytucje, Warszawa 2012.
• Federowicz M., Różnorodność kapitalizmu. Instytucjonalizm i doświadczenie zmiany ustrojowej po komunizmie, Warszawa 2004.
• Fligstein N., McAdam D., A Theory of Fields, Oxford 2016.
• Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa 2002.
• Hall P.A., Taylor R.C.R., Political Science and the Three New Institutionalisms, “Political Studies” 1996, Vol. 44.
• Kamiński A.Z., Instytucje polityczne wobec układów nieformalnych: nomadzi instytucjonalni i flexianie, [w:] M. Jarosz (red.), Instytucje: konflikty i dysfunkcje, Warszawa 2012.
• Karpiński J., Postulat operacyjności definicji w naukach społecznych, „Studia Socjologiczne” 1962, nr 4(7).
• Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni, Warszawa 2011.
• Malikowski M., Instytucja i instytucjonalizacja jako kategorie teoretyczne socjologii, „Studia Socjologiczne” 1989, nr 1.
• March J.G., Olsen J.P., Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki, Warszawa 2005.
• Morawski W., Zmiana instytucjonalna, Warszawa 1998.
• North D.C., Institutions, “Journal of Economic Perspectives” 1991, Vol. 5(1), DOI: https://doi.org/10.1257/jep.5.1.97.
• Osicka-Kajda A., Zmiana społeczna w perspektywie teorii systemu światowego Immanuela Wallersteina, „Studia Socjologiczne” 2009, nr 2.
• Ossowski S., Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 2000.
• Paluch K., Konflikt, modernizacja i zmiana społeczna. Analiza i krytyka teorii funkcjonalnej, Warszawa 1976.
• Parsons T., Prolegomena to a Theory of Social Institutions, “American Sociological Review” 1990, Vol. 55(3), DOI: https://doi.org/10.2307/2095758.
• Parsons T., System społeczny, Kraków 2009.
• Pawlak W., Instytucje i zmiana instytucjonalna w teorii D. Northa, „Studia Socjologiczne” 1993, nr 1.
• Schaff A., Szkice z filozofii języka, Warszawa 1967.
• Sztompka P., Socjologia zmian społecznych, Kraków 2005.
• Touraine A., Myśleć inaczej, Warszawa 2011.
• Veblen T., Teoria klasy próżniaczej, Warszawa 1971.
• Whitehead A.N., Nauka i świat współczesny, Warszawa 1988.
• Wilkin J., Instytucjonalne i kulturowe podstawy gospodarowania. Humanistyczna perspektywa ekonomii, Warszawa 2016.

Identifiers

DOI

10.17951/i.2018.43.1.233-248