Od antropologii do metaetnografii. Wokół problemu zmiany paradygmatu w refleksji nad kulturą współczesną

• Authors: Edyta Barańska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W niniejszym artykule został omówiony problem tekstualizacji kultury oraz pokazano proces przechodzenia antropologii w stronę etnografii. Autorka szuka odpowiedzi na pytanie o ostateczny kształt, jaki dziś przybrała antropologia, a także o to, jakie znaczenie ma tego rodzaju zmiana dla samej „nauki” o kulturze. Punktem wyjścia rozważań jest założenie, że jeśli dekonstruktywizm w postmodernizmie podważył zasadność i sens czytania tekstu (czytanie tekstu kultury nie jest odczytywaniem sensu i znaczenia, lecz jego wytwarzaniem), to być może również antropologia idzie dziś w podobnym kierunku. Artykuł składa się z dwóch głównych części. W pierwszej omówiono kwestię postmodernistycznej rekonstrukcji kultury, w tym zmiany zachodzące w obrębie podmiotu i przedmiotu poznania antropologicznego. W części drugiej mowa jest o nowym sposobie „badania” kultury, który przybiera charakter metarefleksji etnografii. Zostały tu omówione trzy główne, ale różne, interpretacje kultury jako tekstu: antropologia interpretatywna, metaetnografia oraz „teoria” przekładu G. Steinera.

EN

The article discusses the problem of textualization of culture and shows the process of moving anthropology towards ethnography. The author looks for the answer to the question about the final shape that anthropology assumed today, and also about the significance of this kind of change for the “science” of culture itself. The starting point of the considerations is the assumption that if deconstructivism in postmodernism undermined the legitimacy and sense of reading the text (reading the text of culture is not a sense and meaning reading, but its production), perhaps anthropology is going in a similar direction today. The article consists of two main parts. The first discusses the issue of postmodernist reconstruction of culture, including changes occurring within the subject and the object of anthropological cognition. The second part talks about a new way of “researching” culture, which takes on the character of the meta-reflection of ethnography. Three main but different interpretations of culture as a text have been discussed here: interpretive anthropology, meta-ethnography and “theory” of G. Steiner’s translation.

Keywords

PL

tekstualizacja kultury; antropologia; metaetnografia; kultura współczesna

EN

textualization of culture; anthropology; meta-ethnography; contemporary culture

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
• Year: 2018
• Volume: 43
• Issue: 1

Dates

published

2018

online

2018-11-20

Contributors

author

Edyta Barańska

References

• Brocki M., Antropologia. Literatura – dialog – przekład, Wrocław 2008.
• Buchowski M., Burszta W., O założeniach interpretacji antropologicznej, Warszawa 1992.
• Buchowski M., Kempny M., Czy istnieje antropologia postmodernistyczna, [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999.
• Burszta W., Oko i pióro antropologa, [w:] W. Burszta, W. Kuligowski (red.), Ojczyzny słowa. Narracyjne wymiary kultury, Poznań 2002.
• Burszta W., Różnorodność i tożsamość. Antropologia jako kulturowa refleksyjność, Poznań 2004.
• Burszta W., Świat jako więzienie kultury. Pomyślenia, Warszawa 2008.
• Burszta W., Wymiary antropologicznego poznania kultury, Poznań 1992.
• Burszta W., Kuligowski W., Anamorfozy. Poza Akademią, [w:] W. Burszta, W. Kuligowski (red.), Ojczyzny słowa. Narracyjne wymiary kultury, Poznań 2002.
• Burszta W., Piątkowski K., O czym opowiada antropologiczna opowieść, Warszawa 1994.
• Clifford J., Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, Warszawa 2000.
• Clifford J., Marcus G. (eds.), Writing Culture, Berkeley 1986.
• Firth R., Społeczności ludzkie. Wstęp do antropologii społecznej, Warszawa 1965.
• Foucault M., Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Warszawa 2009.
• Geertz C., Anty-antyrelatywizm, [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999.
• Geertz C., Dzieło i życie, Warszawa 2000.
• Geertz C., Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, Kraków 2003.
• Hastrup K., Droga do antropologii. Między doświadczeniem a teorią, Karków 2008.
• Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 2007.
• Kuligowski W., Antropologia refleksyjna, Poznań 2001.
• Kuligowski W., Defamiliaryzatorzy. Źródła i zróżnicowanie antropologii współczesności, Poznań 2016.
• Kuper A., Kultura. Model antropologiczny, Kraków 2005.
• Marzec J., Dyskurs, tekst i narracja. Szkice o kulturze ponowoczesnej, Kraków 2002.
• Morawski S., Niewdzięczne rysowanie mapy… o postmodernie(izmie) i kryzysie kultury, Toruń 1999.
• Piątkowski K., O niektórych pożytkach dla antropologii płynących z wiedzy o literaturze, [w:] W. Burszta, W. Kuligowski (red.), Ojczyzny słowa. Narracyjne wymiary kultury, Poznań 2002.
• Pool R., Etnografia postmodernistyczna?, [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999.
• Pucek Z., Clifford Geertz i antropologiczny Zeitgeist, [w.] C. Geertz, Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, Kraków 2003.
• Rabinow P., Wyobrażenia są faktami społecznymi: modernizm i postmodernizm w antropologii, [w:] M. Buchowski (red.), Amerykańska antropologia postmodernistyczna, Warszawa 1999.
• Steiner G., Gramatyki tworzenia, Poznań 2004.
• Steiner G., Na ramionach giganta (wywiad przeprowadzony przez R.A. Sharpa), „Przegląd Polityczny” 2008, nr 91/92.
• Steiner G., Po Wieży Babel. Problemy języka i przekładu, Kraków 2000.
• Steiner G., Rzeczywiste obecności, Gdańsk 1997.
• Steiner G., Tragedia absolutna, „Przegląd Polityczny” 2008, nr 91/92.
• Szahaj A., Ironia i miłość. Neopragmatyzm Richarda Rorty’ego w kontekście sporu o postmodernizm, Wrocław 2002.
• Szydłowska V., Nihilizm i dekonstrukcja, Warszawa 2003.

Identifiers

DOI

10.17951/i.2018.43.1.249-268