Rysunek osób z niepełnosprawnością intelektualną – twórcze medium i fundament autorehabilitacji

• Authors: Kinga Krawiecka
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Sztuka plastyczna posiada już swego rodzaju historię w koncepcjach kształcenia i wychowania, terapii i rehabilitacji. Przyjmuje różne funkcje od czysto utylitarnych do poznawczych i wychowawczych. Mieści się w obrębie wychowania estetycznego, wychowania przez sztukę. Wyznacza tym samym obraz osoby, która w danym systemie oddziaływania jest mniej lub bardziej twórcza i świadoma roli wartości artystycznych oraz estetycznych w życiu człowieka. Tradycyjnym jej celem jest natomiast kształcenie twórczej postawy w zakresie dyspozycji poznawczych i emocjonalnych oraz przygotowanie do aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Kluczowym zadaniem pedagoga specjalnego pracującego z osobami z niepełnosprawnością intelektualną jest inicjowanie procesu autorehabilitacji. Istotną rolę odgrywa tutaj proces autokreacji osoby z niepełnosprawnością intelektualną, zaś jednym z możliwych oddziaływań jest twórczość plastyczna, a w szczególności działalność rysunkowa. Artykuł jest próbą pogłębionej refleksji nad charakterystyką i procesem kształtowania przestrzeni autorehabilitacyjnej na podstawie wartości rysunku jako fundamentalnego medium twórczości plastycznej. Zwrócono uwagę na podstawowe aspekty, które potwierdzają, że jednostka z niepełnosprawnością intelektualną potrafi być aktywna twórczo, a dzięki temu nadawać swoim działaniom charakter rehabilitacyjny – wzmacniać niezaburzone funkcje psychiczne, intelektualne i fizyczne, korygować nieprawidłowości rozwojowe oraz rozwijać zainteresowania i uzdolnienia.

EN

The key task of a special education teacher working with people with intellectual disabilities isto initiate the process of autorehabilitation. An important role is played by a process of self-creationof people with intellectual disabilities and one of the possible impacts play the plastic arts andespecially those drawings. This article is an attempt at an in-depth reflection on the characteristicsand the process of shaping the autorehabilitation based on the value of drawing as a fundamentalmedium of one’s art. Life confronts people with intellectual disabilities and higher requirements.Any attempt to change their own destiny therefore requires much effort, hard work on yourselfand infinite self-confidence. Creative activities therefore are designed to help these individuals tobe more potent than the external conditions – and the more we appreciate their importance, thehigher they will be placed on the current drawing creation process, thus making it the foundation ofautorehabilitation.

Keywords

PL

EN

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2014
• Volume: 27
• Issue: 2

Dates

published

2014

online

2015-05-14

Contributors

author

Kinga Krawiecka

References

• Arnheim R. (1978), Sztuka i percepcja wzrokowa, Warszawa: Wydawnictwo WAiF.
• Aumer B. (1995), Sztuka jest jedna. Twórczość niepełnosprawnych, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
• Czerwińska M. (2009), Aktywność twórcza w procesie rehabilitacji osób z niepełnosprawnością wzroku – refleksje między terapią a sztuką, [w:] M. Dycht, L. Marszałek (red.), Dylematy, (niepełno)sprawności – rozważania na marginesie studiów kulturowo-społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
• Drzewucka A. (2010), Twórczość plastyczna a sztuka współżycia – o znaczeniu twórczości plastycznej w procesie rozwijania kompetencji emocjonalno-społecznych dziecka w wieku przedszkolnym, [w:] W. Bobrowicz (red.), …Sztuka/twórczość… edukacja. Współczesne problemy edukacji estetycznej i artystycznej, Lublin: Wydawnictwo VERBA.
• Dykcik W. (2005), Pedagogika specjalna wobec aktualnych sytuacji i problemów osób niepełnosprawnych, Poznań: Wydawnictwo UAM.
• Filińska M. D. (2009), Kreatywność osób niepełnosprawnych intelektualnie – problemy źródeł. Problemy definicyjne i interpretacyjne współczesnego rozumienia „terapii przez twórczość” – zwrot ku źródłom etymologicznym, [w:] J. Głodkowska, A. Giryński (red.), Kreatywność osób z niepełnosprawnością intelektualną – czy umiemy myśleć inaczej, Warszawa: Wydawnictwo AKAPIT.
• Garda-Łukaszewska J., Szperkowski T. (1997), Współtworzenie – zajęcia plastyczne z osobami upośledzonymi umysłowo, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
• Głodkowska J. (2009), W trosce o przestrzeń rehabilitacyjną wokół osób z upośledzeniem umysłowym – czy zuchwałe rzemiosło pedagogiki specjalnej? [w:] M. Bielska-Łach (red.), Pedagogika specjalna. Różne poszukiwania – wspólna misja, Warszawa: Wydawnictwo APS.
• Gołaszewska M. (1977), Człowiek w zwierciadle sztuki. Studium z pogranicza estetyki i antropologii filozoficznej, Warszawa: PWN.
• Górniewicz J. (1992), Rozwój i kształtowanie wyobraźni dziecka, Warszawa–Toruń: Wydawnictwo PRAKSIS.
• Hohensee-Ciszewska H. (1976), Podstawy wiedzy o sztukach plastycznych, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
• Hulek A. (1992), Sztuka a ludzie niepełnosprawni, „Kultura i Edukacja”, 2.
• Kosakowski Cz. (2003). Węzłowe problemy pedagogiki specjalnej, Toruń: Wydawnictwo AKAPIT.
• Krasoń K., Mazepa-Domagała B. (2003), Przestrzenie sztuki dziecka. Strategia intersemiotycznego i polisensorycznego wsparcia jednostek o obniżonej sprawności intelektualnej, Katowice: Wydawnictwo LIBRUS.
• Krause A. (2010), Współczesne paradygmaty pedagogiki specjalnej, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
• Lipkowski O. (1977), Pedagogika specjalna, Warszawa: PWN.
• Maslow A. H. (1990), Motywacja i osobowość, Warszawa: Wydawnictwo PAX.
• Nieduziak E. M. (2009), Twórczość plastyczna osób z niepełnosprawnością intelektualną, uczestników warsztatu terapii zajęciowej – studium przypadku, [w:] J. Głodkowska, A. Giryński (red.), Kreatywność osób z niepełnosprawnością intelektualną – czy umiemy myśleć inaczej, Kraków: Wydawnictwo AKAPIT.
• Obuchowska I. (1991), O autorewalidacji, [w:] K. Kuligowska (red.), Z problematyki kształcenia pedagogów specjalnych, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
• Pielasińska W. (1983), Ekspresja jako wartość i potrzeba, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
• Popek S. (2003), Ekspresja plastyczna i jej wartości jako metody projekcyjnej w badaniach psychologicznych, [w:] M. Łaguna, B. Lachowska (red.), Rysunek projekcyjny jako metoda badań psychologicznych, Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Siemież M. B. (2001), Twórczość osób niepełnosprawnych jako ich droga samorealizacji, [w:] A. Maciarz, Z. Janiszewska-Nieścioruk, H. Ochonczenko (red.), Człowiek niepełnosprawny w rodzinie i środowisku lokalnym, Zielona Góra: Wydawnictwo LTN.
• Stochmiałek J. (1991), Przygotowanie pedagogów specjalnych do stymulowania aktywności społeczno- zawodowej młodzieży niepełnosprawnej, [w:] L. Malinowski, J. Stochmiałek (red.), Aktywność społeczno-zawodowa młodzieży niepełnosprawnej i niedostosowanej społecznie: raport końcowy z badań w ramach grupy tematycznej VII, Warszawa: Wydawnictwo WSPS.
• Stochmiałek J. (1994), Kierowanie pomocą opiekuńczo-wychowawczą w makro- i mikrosystemach pedagogicznych, [w:] J. Stochmiałek (red.), Rozwój systemu opieki i socjalizacji, Częstochowa: Wydawnictwo WSP.
• Szuman S. (1990), Sztuka dziecka, Warszawa: Wydawnictwo WSiP.
• Tomaszewski T. (1993), Encyklopedia pedagogiczna, Warszawa: Wydawnictwo FI.
• Wojciechowski A. (2002), Obecność. Zebrane teksty, Toruń: Wydawnictwo UMK.
• Wojciechowski A. (2004), (red.) Terapia spotkania, Toruń: Wydawnictwo UMK.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2014.27.2.73