Poczucie umiejscowienia kontroli a radzenie sobie ze stresem u kobiet z jadłowstrętem psychicznym – badanie wstępne

• Authors: Anna Wiatrowska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem podjętego badania było poszukiwanie związków między poczuciem umiejscowienia kontroli a sposobami radzenia sobie ze stresem u kobiet z jadłowstrętem psychicznym. Analizie poddano wyniki 72 kobiet, w tym 26 z anoreksją oraz 46 zdrowych, stanowiących grupę kontrolną. W badaniu wykorzystano Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli (Delta) Drwala oraz Kwestionariusz Radzenia Sobie w Sytuacjach Stresowych (CISS) Endlera i Parkera. Kobiety z jadłowstrętem psychicznym odróżnia od zdrowych istotnie wyższe zewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli. W sytuacjach stresowych istotnie częściej niż zdrowe wykorzystują styl emocjonalny, istotnie rzadziej natomiast stosują styl zadaniowy i unikowy w formie poszukiwania wsparcia u innych. W grupie kobiet z anoreksją zewnętrzne umiejscowienie kontroli koreluje dodatnio ze stylem emocjonalnym i unikowym w postaci angażowania się w działania zastępcze oraz ujemnie ze skalą kłamstwa. Badanie może stanowić podstawę dalszych analiz, mających na celu poszukiwanie związków między poczuciem umiejscowienia kontroli a innymi wymiarami psychospołecznego funkcjonowania kobiet z zaburzeniami odżywiania.

EN

The study aimed at searching for the relationship between the locus of control and coping with stress in women with anorexia nervosa. The results of 72 women, including 26 ones suffering from anorexia and 46 healthy ones, constituting the control group, were analysed. In the study, the Delta Questionnaire for sense-of-control assessments by Drwal was used alongside the Coping Inventory for Stressful Situations (CISS) by Endler and Parker. Women with anorexia nervosa are different from healthy ones in that their external locus of control is significantly stronger. When coping with stress, women with anorexia nervosa use the emotional style significantly more frequently than healthy ones, whereas they use the task-oriented style and the avoiding style in the form of seeking support from other people significantly less frequently. In the group of women with anorexia, the external locus of control correlates positively with the emotional style and the avoiding style in the form of undertaking substitutive activities, and it correlates negatively with the lie scale. The results can constitute the basis for further analyses aiming at searching for interrelations between the locus of control and other dimensions of the psychosocial functioning of women with eating disorders.

Keywords

PL

poczucie umiejscowienia kontroli; radzenie sobie ze stresem; anoreksja psychiczna

EN

locus of control; coping with stress; anorexia nervosa

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2017
• Volume: 30
• Issue: 3

Dates

published

2017

online

2018-01-17

Contributors

author

Anna Wiatrowska

References

• Adame D., Johnson T. (1989), Physical fitness, body image and locus of control in college freshman men and women, “Perceptual and Motor Skills”, No. 68.
• Bartkowiak G. (1997), Umiejętności kierownicze, Poznań: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej.
• Brytek A. (2007), Poczucie umiejscowienia kontroli i ekspresja złości u kobiet z bulimią – badania pilotażowe, „Psychoterapia”, nr 1.
• Brytek-Matera A., Charzyńska E. (2008), Jak pacjentki z jadłowstrętem psychicznym radzą sobie ze stresem?, „Psychoterapia”, nr 4.
• Doliński D. (1993), Orientacja defensywna, Warszawa: Wydawnictwo PAN.
• Drwal R. (1995), Adaptacja Kwestionariuszy Osobowości, Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Fouts G., Vaughan K. (2002), Locus of control, television viewing and eating disorder symptomatology in young females, “Journal of Adolescent”, No. 25.
• Jaros K., Oszwa U. (2014), Style radzenia sobie ze stresem u dziewcząt z grupy ryzyka anoreksji, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 65(1).
• Kościelak R. (2010), Poczucie umiejscowienia kontroli i przekonania o własnej skuteczności w zdrowiu i chorobie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Krasowicz G., Kurzyp-Wojnarska A. (1990), Kwestionariusz do Badania Poczucia Kontroli (KBPK), Warszawa: Wydawnictwo PTP.
• Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk reference (2015), Wrocław: Wydawnictwo Edra Urban & Partner.
• Kucharska K., Wilkos E. (2016), Zaburzenia odżywiania, [w:] M. Jarema (red.), Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Warszawa: Wydawnictwo PZWL.
• Norman P., Bennet P., Smith C., Murphy S. (1998), Health locus of control and health behaviour, “Journal of Health Psychology”, No. 3.
• Pawłowska B. (2011), Współzależność między sposobami radzenia sobie ze stresem a zaburzonymi postawami wobec odżywiania u kobiet z anoreksją typu przeczyszczającego i z bulimią, “Family Medicine and Primary Care Review”, No. 13.
• Ryan R., Deci E. (2000), Self-Determination Theory and the Facilitation of Intrinsic Motivation, Social Development and Well-Being, “American Psychologist”, No. 55.
• Sternheim L., Startup H., Pretorius N., Johnson-Sabine E., Schmidt U., Channon S. (2012), An experimental exploration of social problem solving and its associated processes in anorexia nervosa, “Psychiatry Research”, No. 200.
• Szczepaniak P., Strelau J., Wrześniewski K. (1996), Diagnoza stylów radzenia sobie ze stresem za pomocą polskiej wersji kwestionariusza CISS Endlera i Parkera, „Przegląd Psychologiczny”, nr 39.
• Waller G. (2005), Treatment of bulimia nervosa, “Psychiatry”, Vol. 4(4), DOI: https://doi.org/10.1383/psyt.4.4.18.63436.
• Weaver K., Wuest J., Ciliska D. (2005), Understanding women’s journey of recovering from anorexia nervosa, “Qualitative Health Research”, No. 15.
• Wiatrowska A. (2009), Jakość życia w zaburzeniach odżywiania, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wiatrowska A. (2015), Przestrzeń rodzinna w etiologii zaburzeń odżywiania u dzieci, [w:] T. Parczewska (red.), Przestrzenie dziecka i dzieciństwa. Wielość perspektyw i znaczeń, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wiatrowska A. (2017), Radzenie sobie ze stresem u osób z zaburzeniami odżywiania, „Annales UMCS. Sectio J”, nr 1, DOI: http://dx.doi.org/10.17951/j.2017.30.1.161.
• Wolska M. (1999), Cechy indywidualne pacjentów z zaburzeniami odżywiania się, [w:] B. Józefik (red.), Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Zimbardo P., Ruch F. (1996), Psychologia i życie, Warszawa: Wydawnictwo PWN.
• Żok-Jaroszewska U. (1988), Kliniczne i psychologiczne aspekty anorexia nervosa, „Psychoterapia”, nr 3.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2017.30.3.149