Człowiek pogranicza wobec wartości. Preferencje wartości w grupie mieszkańców Szczecina, Poznania i Lublina

• Authors: Agata Malecha
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem badań było pokazanie relacji pomiędzy preferowanymi wartościami a miejscem zamieszkania osób z pogranicza zachodniego, wschodniego oraz centrum kraju. W badaniu uczestniczyły 274 osoby z trzech miast: Poznania (N=74), Lublina (N=105) i Szczecina (N=95) w wieku od 19 do 27 lat (M=22,16, SD=1,55; w tym 59% kobiet). W trzech grupach badanych otrzymano istotne różnice w preferowaniu wartości w obszarach: tradycjonalizmu, kierowania sobą, hedonizmu i osiągnięć. Mieszkańcy Lublina, w porównaniu z osobami zamieszkującymi Poznań i Szczecin, najwyżej cenią sobie wartość tradycji. Natomiast mieszkańcy Poznania uzyskali najwyższy wynik w kierowaniu sobą. Wartości hedonistyczne najwyżej preferuje grupa szczecińska. W obszarze wartości, jakim są osiągnięcia, zarówno wśród mieszkańców Szczecina, jak i Poznania uzyskano najwyższe wyniki. Efekty badań w niniejszym artykule zostały zaprezentowane w kontekście teorii psychologii miejsca M. Lewickiej oraz zgodnie z teorią kołowej struktury wartości S.H. Schwartza.

EN

The research was aimed at examining relations between values and a place attachment of inhabitants from East borderland, West borderland and the centre of Poland. The presented data come from 274 Polish male and female (59%) subjects and were collected in three Polish cities: Poznań (N=74), Lublin (N=105), and Szczecin (N=95); the average age was 22.16 (SD=1.55). In three researched groups, fundamental variations have been detected as for preferences concerning the following values: traditionalism, self-direction, hedonism and achievements. Inhabitants of Lublin, in comparison to city dwellers of Poznań and Szczecin, value tradition the most. Poznań, on the other hand, is inhabited by those who treasure self-direction. Hedonistic way of living is the most appreciated by Szczecin dwellers. The worth of achievements is valued the most noticeably by the citizens inhabiting Szczecin and Poznań. The results are going to be discussed in the context of the place attachment by Lewicka and in accordance with the theory of basic human values (values form a circular motivational continuum).

Keywords

PL

pogranicze; wartości; wartości osobiste

EN

borderland; values; personal values

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2017
• Volume: 30
• Issue: 3

Dates

published

2017

online

2018-01-17

Contributors

author

Agata Malecha

References

• Allport G.W. (1961), Pattern and Growth in Personality, New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Balibar E. (2007), Trwoga mas, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog.
• Barth F. (2004), Grupy i granice etniczne – społeczna organizacja różnic kulturowych, [w:] M. Kempny, E. Nowicka (red.), Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Boski P. (2010), Kulturowe ramy zachowań społecznych, Warszawa: PWN, Academica Wydawnictwo SWPS.
• Buttimer A., Seamon D. (1980), The Human Experience of Space and Place, New York: Croom Helm.
• Cieciuch J. (2013), Kształtowanie się systemu wartości od dzieciństwa do wczesnej dorosłości, Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.
• Cieciuch J., Zaleski Z. (2011), Polska adaptacja Portretowego Kwestionariusza Wartości Shaloma Schwartza, „Czasopismo Psychologiczne”, nr 17(2).
• Czapiński J. (2013), Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków, Warszawa: Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania.
• Czerniawska M. (1998), System wartości mieszkańców pogranicza, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. 8.
• Dąbrowski K. (1986), Trud istnienia, Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Eliasz A. (2007), Psychologia ekologiczna, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Frankl V.E. (1963), Man’s Search for Meaning, New York: Washington Square Press.
• Frankl V.E. (1975), Ӓrztliche Seelsorge. Grundlagen der Logotherapie und Existenzanalyse, München: Kindler Verlag.
• Frankl V.E. (1978), Homo patiens, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Fromm E. (1966), Szkice z psychologii religii, Warszawa: Książka i Wiedza.
• Gałdowa A. (1990), Rozwój i kryteria dojrzałości osobowej, „Przegląd Psychologiczny”, nr 33(1).
• Gałdowa A. (red.) (1990), Wybrane koncepcje osobowości, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gałdowa A. (1992), Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego, Kraków: Wydawnictwo Platan.
• Gałdowa A. (1999), Wybrane zagadnienia z psychologii osobowości, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Gałdowa A., Nelicki A. (1993), O możliwościach i warunkach bycia twórczym z perspektywy aksjologicznej teorii osobowości, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Psychologiczne”, nr 8.
• Górny K. (2015), Pogranicze i nowa lokalność, „Studia Ethnologica Pragnesia”, nr 1.
• Hofstede G. (2000), Kultury i organizacje. Zaprogramowanie umysłu, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
• Horney K. (1978), Nerwica a rozwój człowieka. Trudna droga do samorealizacji, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
• Kępiński A. (1988), Psychopatie, Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich.
• Kozielecki J. (1987), Koncepcja transgresyjna człowieka. Analiza psychologiczna, Warszawa: PWN.
• Kwiatkowska A., Grzymała-Moszczyńska H. (2000), Psychologia międzykulturowa, [w:] J. Strelau, D. Doliński (red.), Psychologia akademicka, t. 2, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
• Lewicka M. (2010), Aurea mediocrita, czyli o tym, czy jakość może przejść w ilość, „Roczniki Psychologiczne”, nr 1.
• Lewicka M. (2012), Psychologia miejsca, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Maslow A.H. (1969), A theory of metamotivation: The biological rooting of the value-life, [w:] A.J. Sutich, M.A. Vich (eds.), Readings in Humanistic Psychology, New York: Free Press.
• Maslow A.H. (1986), W stronę psychologii istnienia, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Maslow A.H. (1990), Motywacja i osobowość, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• May R. (1989), Psychologia i dylemat ludzki, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Migdalski P. (2016), Charakterystyka miast (przekaz ustny z dnia 22 maja 2016 r.).
• Miluska J. (2006), Społeczno-kulturowe podstawy procesu kształtowania tożsamości we współczesnym świecie, „Przegląd Zachodni”, nr 6.
• Nikitorowicz J. (2014), Wielokulturowość – pogranicze – człowiek pogranicza. Ku paradygmatowi współistnienia, zachowania i kreowania pokoju, „Drohiczyński Przegląd Naukowy”, nr 6.
• Obuchowski K. (1983), Psychologia dążeń ludzkich, Warszawa: PWN.
• Pilch T. (red.) (2005), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, t. 5, Warszawa: Żak.
• Popielski K. (red.) (1987), Człowiek – pytanie otwarte, Lublin: RW KUL.
• Relph E. (1976), Place and Placelessness, London: Pion Limited.
• Reykowski J. (1986), Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość, Warszawa: PWN.
• Rokeach H. (1968), Beliefs, Attitudes, and Values, San Francisco: Jossey-Bass.
• Sadowski A. (1995), Socjologia pogranicza, [w:] A. Sadowski (red.), Wschodnie pogranicze w perspektywie socjologicznej, Białystok: Wydawnictwo Ekonomika i Środowisko.
• Sadowski A. (2004), Polsko-białoruskie pogranicze w warunkach Unii Europejskiej. Antycypacja przeobrażeń, [w:] K. Krzysztofek, A. Sadowski (red.), Pogranicza i multikulturalizm w warunkach Unii Europejskiej. Implikacje dla wschodniego pogranicza Polski, t. 2, Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
• Sadowski A. (2008), Pogranicze – pograniczność – tożsamość pograniczna, „Pogranicze. Studia Społeczne”, t. 14.
• Schwartz S.H. (1992), Universals in the content and structure of values: Theory and empirical tests in 20 countries, [w:] M. Zanna (ed.), Advances in Experimental Social Psychology, Vol. 25, New York: Academic Press.
• Schwartz S.H. (1994), Beyond individualism and collectivism: New cultural dimensions of values, [w:] U. Kim, H.C. Triandis, C. Kağitçibaᶊi, S.C. Choi, G. Yoon (eds.), Individualism and Collectivism: Theory, Method and Applications, Thousand Oaks, CA: Sage.
• Schwartz S.H. (1996), Value priorities and behavior, [w:] C. Seligman, J.M. Olson, P. Yanna (eds.), The Psychology of Values. The Ontario Symposium, Vol. 18, Erlbaum: Hillsdale.
• Schwartz S.H. (2007), Universalism values and the inclusiveness of our moral universe, “Journal of Cross-Cultural Psychology”, No. 38.
• Smith P.B., Dugan S., Trompenaars F. (1996), National culture and managerial values: A dimensional analysis across, “Journal of Cross-Cultural Psychology”, No. 27.
• Swadźba U. (2014), Praca, religia, rodzina. Od wartości materialistycznych do postmaterialistycznych?, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 48.
• Trompenaars F., Hampden-Turner C. (2002), Siedem wymiarów kultury. Znaczenie różnic kulturowych w działalności gospodarczej, Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
• Trompenaars A., Hampden-Turner C. (2005), Zarządzanie personelem w organizacjach zróżnicowanych kulturowo, Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
• Tuan Y.-F. (1975), Place: An experiential perspective, “The Geographical Review”, No. 65.
• Tuan Y.-F. (1997), Space and Place: The Perspective of Experience, Minnesota: The University of Minnesota Press.
• Woś M. (2014), Kształtowanie tożsamości regionalnej i lokalnej w pracy salezjańskiej z dziećmi i młodzieżą na terenie miasta Szczecina, „Edukacja Humanistyczna”, nr 1(30).

Identifiers

DOI

10.17951/j.2017.30.3.27