Praca socjalna wobec pedagogizacji życia społecznego – ujęcie krytyczne

• Authors: Mariusz Granosik
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Praca socjalna, szczególnie ugruntowana w tradycji społeczno-pedagogicznej, jest krytyczna wobec rzeczywistości społecznej właściwie od samego początku. Rzadko jednak ten krytycyzm opiera się na koncepcjach rządomyślności (Michel Foucault) i pedagogizacji (dyskurs postfoucaultowski). Aplikacja tych kontekstów teoretycznych umożliwia autokrytyczną analizę pracy socjalnej, a ponadto uwidacznia zarówno procesy społeczne, które strukturyzują pracę socjalną (pedagogizacja, neoliberalizacja), jak i sposoby, jakich używa ta profesja, by zarządzać użytkownikami usług (projektowanie życia). Otwiera to pytanie o społeczną rolę pracy socjalnej i pedagogiki społecznej (podporządkowywanie władzy czy uwalnianie) oraz jej stosunek do kontroli społecznej. Praktyka może być rozwijana w kierunku lepszego wykorzystania dominujących dyskursów i wykorzystania pracy socjalnej w celu edukowania tej części społeczeństwa, która z różnych względów nie ulega ich bezpośrednim wpływom (pedagogizacja). Może też – zgodnie z krytyczną tradycją pedagogiki społecznej – prowadzić do takiego przeformułowania podstawowych pojęć i metod pracy socjalnej, żeby możliwe było wspieranie nieneoliberalnych lokalnych tradycji utrzymywania ładu społecznego.

EN

Social work, specifically being grounded in the social-pedagogical tradition, has been critical of social reality from the very beginning. This criticism is rarely based on the concepts of governmentality (Michel Foucault) and educationalization (postfoucaldian discourse). The application of these theoretical contexts enables autocritical analysis of social work, and also exposes both social processes that structure social work (educationalization, neo-liberalization) as well as ways being used by this profession to govern service users. This opens both the discussion on the social role of social work and social pedagogy (subordination or emancipation) and the question of the social role of social work and social pedagogy (subordination or emancipation) and their attitude to social control. The practice can be oriented onto dominant discourses and the usage of social work to educate this part of society that for various reasons is not directly influenced by the discourses (pedagogization). It may also, in reference to the critical tradition of social pedagogy, lead to such a reframing of basic concepts and methods of social work that support of non-neoliberal local traditions of social order construction might be possible.

Keywords

PL

pedagogika społeczna; Michel Foucault; krytyczna praca socjalna; partycypacyjna praca socjalna; projekt socjalny

EN

social pedagogy; Michel Foucault; critical social work; participatory social work; social project

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2020
• Volume: 33
• Issue: 1

Dates

published

2020

online

2020-03-27

Contributors

author

Mariusz Granosik

References

• Bernstein, B. (1980). Socjolingwistyczne ujęcie procesu socjalizacji: uwagi dotyczące podatności na oddziaływania szkoły. W: G.W. Shugar, M. Smoczyńska (red.), Badania nad rozwojem języka dziecka (s. 557–596). Warszawa: PWN.
• Czerepaniak-Walczak, M. (2007). Od próżniaczenia do zniewolenia – w poszukiwaniu dyskursów czasu wolnego. W: E. Marynowicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna (T. 2; s. 219–236). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Czyżewski, M. (2013). W kręgu społecznej pedagogii. Societas/Communitas, 2(16), 46–76.
• Czyżewski, M., Krzymiński, D., Marynowicz-Hetka E., Mendel, M., Szkudlarek, T. (red.). (2018). Governmentality i co dalej? Miscellanea Anthropologica et Sociologica, 3(19).
• Dąbrowski, K. (1979). Dezintegracja pozytywna. Warszawa: PIW.
• Dean, M. (2010). Governmentality, Power and Rule in Modern Society. New York, London: Sage.
• Depaepe, M., Herman, F., Surmont, M., Van Gorp, A., Simon, F. (2008). About Pedagogization: From the Perspective of the History of Education. W: P. Smeyers, M. Depaepe (eds.), Educational Research: The Educationalization of Social Problems (s. 13–30). Wiesbaden: Springer.
• Dunin, K., Piotrowski, A., Czyżewski, M. (red.). (2009). Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
• EASSW (2019). Global Definition of Social Work. Pobrane z: https://www.eassw.org/language/english (dostęp: 1.06.2019).
• Foucault, M. (2010). Bezpieczeństwo, terytorium, populacja. Wykłady w Collège de France 1977–1978. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Foucault, M. (2011). Narodziny biopolityki. Wykłady w Collège de France 1978–1979. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. New York: Continuum.
• Granosik, M. (2013). Pogranicza pedagogizacji – refleksje o wielowymiarowości procesów instytucjonalizacji na przykładzie pracy socjalnej. Societas/Communitas, 2(16), 97–116.
• Granosik, M. (2014). EUropeanization of social work: Some discursive side-effects in Poland. W: J. Csoba, F. Hamburger, G. Graßhoff (Hrsg.), Soziale Arbeit in Europa. Diskurse der Sozialarbeit, Europäisierung, soziale Bewegungen und Sozialstaat (s. 264–280). Schwalbach: Wochenschau Verlag.
• Granosik, M. (2016a). Krytyczna praca socjalna. W: M. Kawińska, J. Kurtyka-Chałas (red.), Praca socjalna jako dyscyplina naukowa? Współczesne wyzwania wobec kształcenia i profesji (s. 93–108). Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Granosik, M. (2016b). Standaryzowanie pracy socjalnej (społecznej) w perspektywie krytycznej – w stronę niestandardowego refleksyjnego działania profesjonalnego. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 1(29), 39–52. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2016.29.1.39
• Granosik, M. (2018a). Participatory Action Research in Social Work: Towards Critical Reframing. Pensée Plurielle, 2(48), 77–90. DOI: https://doi.org/10.3917/pp.048.0077
• Granosik, M. (2018b). Governmentality i co dalej? Pożegnanie z Foucaultem. Governmentality i praca socjalna. Miscellanea Anthropologica et Sociologica, 2, 169–188.
• Granosik, M. (2018c). Critical Social Pedagogy in Historical Context: The Polish Example. W: D. Keller, K. O’Neil, H. Nicolaisen, D. Schugurensky, K. Villaseñor (eds.), Social Pedagogy and Social Education: Bridging Traditions and Innovations (s. 55–68). Phoenix: Social Pedagogy Association.
• Granosik, M., Gulczyńska, A., Kostrzyńska, M., Littlechild, B. (eds.). (2019). Participatory Social Work: Research, Practice, Education. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Jarkiewicz, A. (2013). Media i dylematyczność działania w obszarze pracy socjalnej z osobami „zaburzonymi psychicznie”. Societas/Communitas, 2(16), 185–203.
• Kawula, S. (2011). Pedagogika społeczna wobec współczesnych obszarów i rodzin ryzyka. Pedagogika Rodziny, 1(3/4), 7–17.
• Laclau, E., Mouffe, Ch. (1985). Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics. London: Verso.
• Marynowicz-Hetka, E. (2013). Pedagogizacja życia społecznego w optyce społeczno-pedagogicznej. Societas/Communitas, 2(16), 75–96.
• Mouffe, Ch. (2000). Deliberative Democracy or Agonistic Pluralism. Reihe Politikwissenschaft / Political Science Series, 72, 1–17.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2016). Walka o uznanie w narracjach. Jednostka i wspólnota w procesie poszukiwania tożsamości. Wrocław: Wydawnictwo DSW.
• Nowicka, M., Fronczak, K. (red.). (2016). Perspektywa Foucaultowska we współczesnej refleksji badawczej. Przegląd Socjologii Jakościowej, 1(12).
• Powell, J.L., Gilbert, T. (2010). Power and Social Work in the United Kingdom: A Foucauldian Excursion. Journal of Social Work, 1(10), 3–22. DOI: https://doi.org/10.1177/1468017309347237
• Radlińska, H. (1934). Książka wśród ludzi. Warszawa: Instytut Oświaty Dorosłych.
• Radlińska, H. (1964). Z dziejów pracy społecznej i oświatowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
• Ritzer, G. (1997). Makdonaldyzacja społeczeństwa. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
• Rose, N. (1998). Inventing Our Selves. Psychology, Power, and Personhood. Cambridge: Cambridge University Press.
• Rose, N. (1999). Powers of Freedom: Reframing Political Thought. Cambridge: Cambridge Cambridge University Press.
• Starego, K. (2013). Wymiary polityczności pracy socjalnej. W: M. Mendel, B. Skrzypczak (red.), Praca socjalna jako edukacja ku zmianie. Od edukacji do polityki (s. 81–99). Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
• Supińska, J. (2014). Dylematy polityki społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Aspra-Jr.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2020.33.1.11-26