Empatia pracowników socjalnych i konstruktywne radzenie sobie przez nich ze stresem jako istotne zasoby warunkujące efektywność ich pracy zawodowej. Badanie pilotażowe

• Authors: Agnieszka Lewicka-Zelent
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pracownik socjalny wykonuje jeden z tych zawodów, w których wymagane jest zaangażowanie emocjonalne w problemy innych ludzi, nieposiadających wystarczających umiejętności samodzielnego funkcjonowania na wysokim poziomie psychospołecznym lub/i fizycznym. Oznacza to, że powinien być osobą empatyczną i wrażliwą na potrzeby swoich klientów. Z drugiej strony permanentne doświadczanie negatywnych emocji przeżywanych przez osoby wspierane wyzwala stres, z którym musi nauczyć się radzić w sposób konstruktywny, koncentrując się na wykonywaniu zadań zawodowych, a nie na doznawanych emocjach. Dlatego uznano, że zarówno empatia, jak i konstruktywne sposoby radzenia sobie ze stresem stanowią istotne czynniki warunkujące efektywność pracy zawodowej pracowników socjalnych. Celem badania własnego uczyniono określenie poziomu empatii emocjonalno-poznawczej 80 losowo wybranych pracowników socjalnych oraz preferowanych przez nich sposobów radzenia sobie ze stresem. Podjęto się próby udzielenia odpowiedzi na następujące pytania: Jak silnie pracownicy socjalni potrafią empatyzować z innymi ludźmi? Jakie style radzenia sobie ze stresem preferują pracownicy socjalni? Jaki związek występuje między empatią a poszczególnymi stylami radzenia sobie ze stresem u pracowników socjalnych? W związku z tym przeprowadzono badanie własne metodą sondażu diagnostycznego z zastosowaniem Kwestionariusza CISS oraz Indeksu Reaktywności Interpersonalnej. Ustalono, że nieco ponad jedna piąta badanych preferuje w stresie styl skoncentrowany na zadaniu i niemal tyle samo osób wykazuje deficyty empatii.

EN

Social worker performs such a profession in which it is required to be emotionally engaged in problems of people not being able to function independently enough at the high psychosocial and/or physical level. It ensues him being empathetic and sensitive to clients’ needs. On the other hand, he must learn how to constructively handle the stress triggered by constantly experienced negative emotions as displayed by supported individuals – the focus should be given to performance of professional tasks and not to experienced emotions. Therefore, it was asserted that both empathy and constructive methods pertaining to stress management constitute key factors determining effectiveness of professional work of social workers. The aim of the author’s own research consisted in setting the level of emotional and cognitive empathy of 80 randomly selected social workers and the stress management techniques as preferred by them. Attempts have been made to answer the following questions: How strongly can social workers empathize with other people? What styles of stress management do social workers prefer? What is the relationship between empathy and social workers’ styles of coping with stress? In connection therewith, the author’s own study has been conducted through the method of a diagnostic survey using the CISS questionnaire and the Interpersonal Reactivity Index. Slightly more than one fifth of respondents prefer task-focused stress and nearly the same number of people with empathy deficits.

Keywords

PL

empatia; stres; pracownik socjalny; zasoby

EN

empathy; stress; social worker; resources

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2020
• Volume: 33
• Issue: 1

Dates

published

2020

online

2020-03-27

Contributors

author

Agnieszka Lewicka-Zelent

References

• Balloch, S., Pahl, J., McLean, J. (1998). Working in the Social Service: Job Satisfaction, Stress and Violence. British Journal of Social Worker, 28(3), 329–350. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordjournals.bjsw.a011343
• Bishop, G.D. (2000). Psychologia zdrowia. Wrocław: Wydawnictwo Astrum.
• Carson, R.C., Butcher, J.N., Mineka, S. (2005). Psychologia zaburzeń (Cz. 1). Gdańsk: GWP.
• Chodkowska, M., Kazanowski, Z. (2017). Struktura realizowanej roli zawodowej w ocenach pracowników socjalnych. Ukryte zagrożenia zawodowego funkcjonowania. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 30(4), 47–62. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2017.30.4.47
• Czerniawska, M. (2002). Empatia a system wartości. Przegląd Psychologiczny, 45(1), 7–18.
• Davis, M.H. (2001). Empatia. O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: GWP.
• Dąbrowski, P. (2015). Inteligencja emocjonalna a style radzenia sobie ze stresem instruktorów nauki jazdy. Studia Gdańskie. Wizje i Rzeczywistość, 12, 267–284.
• Goleman, D. (1996). Emotional Intelligence. London: Bloomsbury.
• Hennessey, R. (2014). Umiejętności interpersonalne w pracy socjalnej. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
• Hunt, N., Evans, D.P. (2004). Predicting traumatic stress using emotional intelligence. Behaviour Research and Therapy, 42(7), 791–798. DOI: https://doi.org/10.1016/j.brat.2003.07.009
• Kanios, A. (2017a). Zagrożenie wypaleniem zawodowym pracowników socjalnych – porównanie środowiskowe. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 30(4), 107–117. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2017.30.4.107
• Kanios, A. (2017b). Trudności w pracy zawodowej pracowników socjalnych – wybrane konteksty. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 30(3), 195–204. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2017.30.3.195
• Kliś, M. (2012). Adaptacyjna rola empatii w różnych sytuacjach życiowych. Horyzonty Psychologii, II, 147–171.
• Kwissa-Gajewska, Z., Lipińska-Wąsik, M. (2016). Empatia, strategie radzenia sobie ze stresem a satysfakcja z pracy u pracowników pomocy społecznej. Praca Socjalna, 31(4), 105–116.
• Lewicka-Zelent, A. (2006). Rozwijanie empatii u studentów pedagogiki specjalnej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Marciniak, A., Ślusarska, B.J. (2015). Zdolności empatyczne oraz sposoby radzenia sobie pielęgniarek z trudnościami w opiece nad pacjentami onkologicznymi. Medycyna Paliatywna, 7(3), 161–167.
• Mudyń, K. (2003). Czy można mieć zasoby, nie mając do nich dostępu? Problem dostępności zasobów. W: Z. Juczyński, N. Ogińska-Bulik (red.), Zasoby osobiste i społeczne sprzyjające zdrowiu jednostki (s. 63–77). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
• Okrutny, E. (2015). Wybrane uwarunkowania pracy socjalnej z rodziną. Pedagogika Rodziny, 5(4), 107–119.
• Potocka, A. (2010). Stres – natura zjawiska. W: M. Waszkowska, A. Potocka, P. Wojtaszczyk (red.), Miejsce pracy na miarę oczekiwań. Poradnik dla pracowników socjalnych (s. 9–43). Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera.
• Strelau, J., Jaworowska, A., Wrześniewski, K., Szczepaniak, P. (2005). Kwestionariusz Radzenia Sobie ze Stresem. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
• Świderska, M. (2013). Ryzyko rozwoju wypalenia zawodowego wśród pracowników socjalnych. Pedagogika Rodziny, 3(3), 37–52.
• Wagaman, M.A., Geiger, J.M., Shockley, C., Segal, E.A. (2015). The Role of Empathy in Burnout, Compassion Satisfaction, and Secondary Traumatic Stress among Social Workers. Social Work, 60(3), 201–209. DOI: https://doi.org/10.1093/sw/swv014
• Waszkowska, M. (2010). Stres pracowników socjalnych. W: M. Waszkowska, A. Potocka, P. Wojtaszczyk (red.), Miejsce pracy na miarę oczekiwań. Poradnik dla pracowników socjalnych (s. 57–69). Łódź: Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera.
• Ziarek, E. (2007). Zagrożenie wypaleniem zawodowym u pracowników pomocy społecznej. W: W. Poleszak (red.), Pomoc osobom wykluczonym społecznie (s. 59–69). Lublin: Fundacja Kultury Chrześcijańskiej „Artos”.
• Żołnierczyk-Zreda, D. (2005). Programy psychologicznego wspierania pracowników. Bezpieczeństwo Pracy: Nauka i Praktyka, 12, 2–3.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2020.33.1.55-70