Doświadczenie żałoby po samobójczej śmierci bliskiego – zagrożenia i metody wspierania pozostawionych

• Authors: Joanna Ruczaj
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu było wskazanie specyfiki przeżywania samobójczej śmierci bliskiego w rzeczywistości społecznej, która jest nieprzychylna doświadczaniu tej utraty. W tekście poruszono problem tabuizacji zjawiska samobójstwa oraz stygmatyzacji społecznej samobójców i ich rodzin. Przegląd doniesień z badań poświęconych poznaniu tego zagadnienia wsparto przytoczonymi świadectwami osób przeżywających żałobę po samobójczej śmierci bliskiego. Rozważono różnice przeżywania żałoby po śmierci samobójczej i po śmierci z przyczyn naturalnych. Przedmiotem refleksji są zwłaszcza te aspekty doświadczenia bliskich samobójców, które nie odpowiadają społecznie aprobowanym wzorcom doświadczania żałoby (m.in. brak aprobaty społecznej dla wyrażania emocji gniewu i doświadczenia ulgi w kontekście przeżywania śmierci bliskiego). Na podstawie analizy przedstawionych materiałów wskazano potencjalne zagrożenia, które mogą dotykać tej grupy żałobników. W tym celu omówiono badania poświęcone analizie ryzyka wystąpienia zaburzeń psychicznych pośród bliskich samobójców. W kontekście poczynionych w artykule obserwacji rozważono efektywność terapii Complicated Grief Treatment dedykowanej pracy z tą grupą klientów.

EN

The purpose of the article was to indicate the specifics of experiencing suicidal death of a loved one. The text deals with the problem of the taboo of the phenomenon of suicide and social stigmatization of suicides and their families. A meta-analysis of research reports devoted to understanding this issue was supported by the cited testimonies of people experiencing mourning after the suicide of a loved one. Differences in the experience of mourning after suicide and after death due to natural causes were considered. The subject of reflection are especially those aspects of the experience of close suicides that do not correspond to the socially approved patterns of experiencing mourning (including the lack of social approval for expressing emotions of anger and the experience of relief in the context of a loved one’s death). Based on the analysis of the presented materials, potential threats were identified that may affect this group of mourners. To this end, research on the risk analysis of mental disorders among suicide survivors was discussed. In the context of the observations made in the article, the effectiveness of the therapy Complicated Grief Treatment dedicated to working with this group of clients was considered.

Keywords

PL

samobójstwo; żałoba; bliscy samobójców; terapia

EN

suicide; mourning; suicide survivors; therapy

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2020
• Volume: 33
• Issue: 2

Dates

published

2020

online

2020-06-29

Contributors

author

Joanna Ruczaj

References

• Barrett, T.W., Scott, T.B. (1990). Suicide Bereavement and Recovery Patterns Compared with Nonsuicide Bereavement Patterns. Suicide & Life-threatening Behavior, 20(1), 1–15.
• Boelen, P.A. (2006). Cognitive-Behavioral Therapy for Complicated Grief: Theoretical Underpinnings and Case Descriptions. Journal of Loss and Trauma, 11(1), 1–30. DOI: https://doi.org/10.1080/15325020500193655
• Bonanno, G.A., Kaltman, S. (2001). The varieties of grief experience. Clinical Psychology Review, 21(5), 705–734. DOI: https://doi.org/10.1016/S0272-7358(00)00062-3
• Bowlby, J. (1980). Attachment and Loss (Vol. 3: Loss, Sadness and Depression). New York: Basic Books.
• Brodniak, W. (2012). Założenia ramowego programu zapobiegania samobójstwom w Polsce na lata 2012–2015. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Cohen, J.A., Mannarino, A.P., Deblinger, E. (2011). Terapia traumy i traumatycznej żałoby u dzieci i młodzieży. Kraków: Wydawnictwo UJ.
• Edmonds, A. (2016). Music Therapy as Postvention for Survivors of Suicide: A Group Case Study. Arizona: Arizona State University.
• Gmitrowicz, A. (2010). Postwencja – wsparcie dla osób po samobójczym zgonie kogoś bliskiego. Psychiatria po Dyplomie, 7(4), 60–62.
• Gmitrowicz, A., Rosa, K. (2007). Regionalny Program Zapobiegania Samobójstwom Młodzieży. Część II: Ocena kliniczna czynników ryzyka samobójstwa młodzieży w regionie łódzkim. Suicydologia, (1), 23–28.
• Grad, O.T., Zavasnik, A. (1999). Phenomenology of bereavement process after suicide, traffic accident and terminal illness (in spouses). Archives of Suicide Research, 5(2), 157–172. DOI: https://doi.org/10.1080/13811119908258325
• Harwood, D., Hawton, K., Hope, T., Jacoby, R. (2002). The grief experiences and needs of bereaved relatives and friends of older people dying through suicide: A descriptive and case-control study. Journal of Affective Disorders, 72(2), 185–194. DOI: https://doi.org/10.1080/13811119908258325
• Hawton, K., Simkin, S. (2003). Helping people bereaved by suicide. British Medical Journal, 327(7408), 177. DOI: https://doi.org/10.1136/bmj.327.7408.177
• Janoff-Bulman, R. (1992). Shattered Assumptions: Towards a New Psychology of Trauma. New York: Free Press.
• Jarema, M., Rebe-Jabłońska, J. (red.). (2016). Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: PZWL.
• Jarosz, M. (2004). Samobójstwa – ucieczka przegranych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Jordan, J.R. (2001). Is suicide bereavement different? A reassessment of the literature. Suicide & Life-threatening Behavior, 31(1), 91–102. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.31.1.91.21310
• Kaltman, S., Bonanno, G.A. (2003). Trauma and bereavement: Examining the impact of sudden and violent deaths. Journal of Anxiety Disorder, 17(2), 131–147. DOI: https://doi.org/10.1016/S0887-6185(02)00184-6
• Kubler-Ross, E. (2002). Rozmowy o śmierci i umieraniu. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
• Lukas, C., Seiden, M. (2007). Silent Grief. Living in the Wake of Suicide. New York: Jessica Kingsley Publishers.
• McIntosh, J.L., Kelly, L.D. (1992). Survivors’ reactions: Suicide vs. other causes. Crisis: International Journal of Crisis Intervention and Suicide Prevention, 13, 82–93.
• McMenamy, J.M., Jordan, J.R., Mitchell, A.M. (2008). What do suicide survivors tell us they need? Results of a pilot study. Suicide & Life-threatening Behavior, 38(4), 375–389. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.2008.38.4.375
• Miller, D.T., Porter, C.A. (1983). Self blame in victims of violence. Journal of Social Issues, 39(2), 139–152. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1540-4560.1983.tb00145.x
• Mitchell, A.M., Kim, Y., Prigerson, H.G., Mortimer, M.K. (2005). Complicated grief and suicidal ideation in adult survivors of suicide. Suicide & Life-threatening Behavior, 35(5), 498–506. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.2005.35.5.498
• Nock, M. (ed.). (2014). The Oxford Handbook of Suicide and Self-Injury. Oxford: Oxford University Press.
• Ostrowska, A. (1997). Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa. Warszawa: IFiS PAN.
• Parker, H. (2014). Survivors of suicide. W: M. Nock (ed.), The Oxford Handbook of Suicide and Self-Injury (s. 479–501). Oxford: Oxford University Press.
• Rando, T.A. (1985). Creating therapeutic rituals in the psychotherapy of the bereaved. Psychotherapy: Theory, Research, Practice, Training, 22(2), 236–240. DOI: https://doi.org/10.1037/h0085500
• Ringel, E. (1987). Gdy życie traci sens. Rozważania o samobójstwie. Szczecin: Wydawnictwo Glob.
• Roston, D. (2017). Surviving suicide: A psychiatrist’s journey. Death Studies, 41(10), 629–634. DOI: https://doi.org/10.1080/07481187.2017.1335547
• Rycoft, P. (2004), Touching the Heart and Soul of Therapy. Women & Therapy, 28(1), 83–94. DOI: https://doi.org/10.1300/J015v28n01_07
• Sakinofsky, I. (2007). The aftermath of suicide: Managing survivors’ bereavement. Canadian Journal of Psychiatry. Revue canadienne de psychiatrie, 52(6), 129–136.
• Sanders, C.M. (2001). Powrót nadziei. Jak przeżyć stratę dziecka. Gdańsk: GWP.
• Shear, K.M. (2010). Complicated grief treatment: The theory, practice and outcomes. Bereavement Care, 29(3), 10–14. DOI: https://doi.org/10.1080/02682621.2010.522373
• Shear, M.K., Frank, E., Foa, D., Cherry, Ch., Reynolds III, Ch.F., …, Masters, S. (2001). Traumatic grief treatement: A pilot study. American Journal of Psychiatry, 158(9), 1506–1508. DOI: https://doi.org/10.1176/appi.ajp.158.9.1506
• Shear, M.K., Frank, E., Houck, P.R., Reynolds, C.F. (2005). Treatment of complicated grief: A randomized controlled trial. JAMA, 293(21), 2601–2608. DOI: https://doi.org/10.1001/jama.293.21.2601
• Simon, N.M., Shear, M.K., Fagiolini, A., Frank, E., Zalta, A., …, Silowash, R. (2008). Impact of concurrent naturalistic pharmacotherapy on psychoterapy of complicated grief. Psychiatry Research, 159(1–2), 31–36. DOI: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2007.05.011
• Solomon, M.I. (1983). The Bereaved and the Stigma of Suicide. OMEGA – Journal of Death and Dying, 13(4), 377–387. DOI: https://doi.org/10.2190/8ATQ-A38A-5HTL-G8TT
• Stroebe, W., Stroebe, M.S. (1987). Bereavement and Health: The Psychological and Physical Consequences of Partner Loss. New York: Cambridge University Press.
• Sveen, C.-A., Walby, F.A. (2008). Suicide survivors’ mental health and grief reactions: A systematic review of controlled studies. Suicide & Life-threatening Behavior, 38(1), 13–29. DOI: https://doi.org/10.1521/suli.2008.38.1.13
• Thornton, G., Whittemore, K.D., Robertson, D.U. (1989). Evaluation of people bereaved by suicide. Death Studies, 13(2), 119–126. DOI: https://doi.org/10.1080/07481188908252289
• WHO (2014). Preventing suicide: A global imperative. Pobrane z: www.who.int/mental_health/suicide-prevention/world_report_2014/en (dostęp: 1.09.2019).
• Więdłocha, M. (2019). Żałoba po samobójstwie. W: T. Koweszko (red.), Zatrzymać samobójstwo. Poradnik dla rodzin i bliskich (s. 93–100), Warszawa: Wydawnictwo Medyk.
• Zhang, B., El-Jawahri, A., Progerson, H.G. (2006). Update on bereavement research: Evidence-based guidelines for the diagnosis and treatment of complicated bereavement. Journal of Palliative Medicine, 9(5), 1188–1203. DOI: https://doi.org/10.1089/jpm.2006.9.1188

Identifiers

DOI

10.17951/j.2020.33.2.285-300