Uczucia i emocje w pedagogice i psychologii Stefana Szumana

• Authors: Ryszard Polak

Abstracts

EN

The article is devoted to the issues of feelings and emotions and contained in the rich scientific heritage of Stefan Szuman, described in the context of his pedagogical and psychological achievements. It presents the scholar’s biography, and then characterizes his scientific achievements in the field of psychology and pedagogy. Due to Szuman’s particular interest in children’s artistic creation, his views in this field were discussed, with particular emphasis on the importance of feelings and emotions that accompany children and young people in creating and receiving works of art. Then, the characteristics of teachers’ personal traits according to Szuman were also made. In his opinion, teachers’ professional work should focus on good aesthetic education of students in schools. The views of the Polish psychologist on the role of art in adult life were also presented. The article indicates those elements of Szuman’s views in which he spoke about the participation of feelings in the process of creating and receiving works of art.

PL

Artykuł poświęcony jest zagadnieniom uczuć i emocji zawartym w bogatej spuściźnie naukowej Stefana Szumana, opisanym w świetle jego dorobku pedagogicznego i psychologicznego. Przedstawiono w nim biografię uczonego, a następnie scharakteryzowano jego dorobek naukowy z zakresu psychologii i pedagogiki. Ponieważ Szuman w sposób szczególny interesował się twórczością artystyczną dzieci, omówiono jego poglądy w tej dziedzinie, ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia uczuć i emocji, które towarzyszą tworzeniu i odbiorowi dzieł sztuki przez dzieci i młodzież. Następnie dokonano charakterystyki cech osobowych nauczycieli według Szumana, którego zdaniem nauczyciele w swojej pracy zawodowej powinni się zajmować dobrym wychowaniem estetycznym uczniów w szkołach. Zaprezentowano także poglądy polskiego psychologa na rolę sztuki w życiu dorosłego człowieka. W artykule zaakcentowano te elementy poglądów Szumana, w których wypowiadał się o udziale uczuć w procesie powstawania i odbioru dzieł sztuki.

Keywords

EN

Stefan Szuman; feelings; emotions; aesthetic education; art

PL

Stefan Szuman; uczucia; emocje; wychowanie estetyczne; sztuka

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2021
• Volume: 34
• Issue: 2
• Pages: 29-41

Dates

published

2021

Contributors

author

Ryszard Polak

• Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie. Wydział Wychowania Fizycznego i Zdrowia w Białej Podlaskiej

References

• Bernaś-Baran, E. (2004). Stefan Szuman w poszukiwaniu uniwersalnych cech osobowości nauczyciela. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego. Pedagogika i Psychologia, 2, 118–135.
• Danecka-Szopowa, K. (2000). Od muzyki do etyki. Muzykalność człowieka – muzykalność świata. Kraków–Warszawa: „Fall”.
• Horbowski, A. (2004). Kultura w edukacji. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Kielar-Turska, M. (2000). Nestor polskiej psychologii rozwojowej i wychowawczej – Stefan Szuman (1889–1972). Wychowanie w Przedszkolu, 6, 342–346.
• Kielar-Turska, M. (2019). Stefan Szuman i jego szkoła badań nad rozwojem. W: T. Rzepa, C.W. Domański (red.), Na drogach i bezdrożach historii psychologii (T. 7; s. 121–140). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Kobryń, B., Sztobryn, S. (1995). Filozofia wychowania w twórczości Stefana Szumana. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Paedagogica, 35, 135–142.
• Kostkiewicz, J. (2013). Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918–1939. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Krąpiec, M.A. (1991). U podstaw rozumienia kultury. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
• Łysiak, M. (2008). Stefan Bolesław Szuman (1889–1972), chirurg toruński, psycholog i pedagog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przegląd Lekarski, 65(2), 113–114.
• Manturzewska, M. (2010). Stefana Szumana psychologia muzyki. Wychowanie w Przedszkolu, 1, 4–7.
• Nowakowska, K. (2017). Stefan Szuman jako krytyk psychoanalizy. W: T. Rzepa, C. W. Domański (red.), Na drogach i bezdrożach historii psychologii (T. 6; s. 189–197). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Nowakowska, K. (2019). Duchowość w koncepcji rozwoju osobowości Stefana Szumana. W: T. Rzepa, C.W. Domański (red.), Na drogach i bezdrożach historii psychologii (T. 7; s. 203–210). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Pieter, J. (1976). Historia psychologii. Warszawa: PWN.
• Porayski-Pomsta, J. (2017). Badanie Stefana Szumana nad słownictwem dzieci. W: S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, B. Kamińska (red.), Studia logopedyczno-lingwistyczne. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia urodzin profesora Edwarda Łuczyńskiego (s. 404–417). Gdańsk: Harmonia Universalis.
• Przetacznikowa, M. (1982). Życie i twórczość Profesora Stefana Szumana (1889–1972). Psychologia Wychowawcza, 25, 457–464.
• Słowińska, S. (2007). Edukacja kulturalna w Polsce i w Niemczech. Inspiracje – propozycje – koncepcje. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Szuman, S. (1947a). Pochwała dyletantów. Rzecz o znaczeniu samorodnej twórczości w wychowaniu estetycznym społeczeństwa. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Sztuka”.
• Szuman, S. (1947b). Problemy życiowe młodzieży dorastającej. Kraków: Skład Nut.
• Szuman, S. (1948). O kunszcie i istocie poezji lirycznej. Toruń: Poligrafika.
• Szuman, S. (1951). Ruch jako czynnik organizacji i wyrazu w utworach muzycznych. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
• Szuman, S. (1961). O uwadze. Aktywizowanie i kształcenie uwagi dowolnej uczniów na lekcjach w szkole. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych.
• Szuman S. (1974). Talent pedagogiczny. Katowice: J. Nawrocki.
• Szuman, S. (1975a). Dzieło sztuki a wychowawca i wychowanek. W: O sztuce i wychowaniu estetycznym (s. 126–133). Warszawa: WSiP.
• Szuman, S. (1975b). O artystach i ich twórczości. W: O sztuce i wychowaniu estetycznym (s. 28–49). Warszawa: WSiP.
• Szuman, S. (1975c). O możliwościach i trudnościach poznania rozumienia i zgłębienia dzieł sztuki. W: O sztuce i wychowaniu estetycznym (s. 60–97). Warszawa: WSiP.
• Szuman, S. (1975d). Sztuka wzbogaca i pogłębia człowieka. W: O sztuce i wychowaniu estetycznym (s. 126–133). Warszawa: WSiP.
• Szuman, S. (1975e). Sztuka a młodzież. W: O sztuce i wychowaniu estetycznym (s. 134–143). Warszawa: WSiP.
• Szuman, S. (1985). Psychologiczne podstawy kształtowania osobowości. W: Dzieła wybrane. T. 2: Podstawy rozwoju i wychowania w ontogenezie (s. 14–98). Warszawa: WSiP.
• Szuman, S. (1990). Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka. Warszawa: WSiP.
• Szuman, S. (1995). Natura, osobowość i charakter człowieka. Kraków: WAM.
• Szuman, S. (2008). O słuchaniu i przeżywaniu muzyki. W: Wybór pism estetycznych (s. 165–196). Kraków: Universitas.
• Tomkiewicz, A., Smolińska, J. (1996). Rola sztuki w wychowaniu człowieka w poglądach Stefana Szumana. Roczniki Nauk Społecznych, 2, 69–89.
• Tytko, M. (2008). Pedagodzy kultury: Stefan Szuman, Irena Wojnar, Maurice Debosse – relacje w świetle zachowanych listów i wspomnień. Kultura i Edukacja, 4, 112–122.
• Tytko, M. (2014). Mjr prof. Stefan Szuman w walce o niepodległość Polski (1939–1945). Sowiniec: materiały historyczne i dokumenty, 44, 51–84.
• Wałęga, A. (2007). Środowisko rodzinne a działalność pedagogiczna rodzeństwa Wandy, Stefana i Henryka Szumanów. W: W. Jamrożek, K. Kabacińska, K. Ratajczak, W. Szulakiewicz (red.), Powiązania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej (s. 157–169). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
• Ziółkowska, J. (2002). Fascynacje i poszukiwania profesora Stefana Szumana. Edukacja Dorosłych, 4, 53–68.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2021.34.2.29-41

Biblioteka Nauki

33942641