Procesy uwagi a lęk społeczny w sytuacji wystąpienia publicznego

• Authors: Katarzyna Barani , Krzysztof Piotrowski

Abstracts

EN

The article attempts to analyze the relationship between attention processes and social anxiety in a situation of public speaking. Theoretical analyzes were based on classical assumptions and current research from the cognitive and cognitive-behavioral paradigm. The study was to initially verify the assumptions resulting from the cognitive model of public speaking. A survey was carried out on a group of 187 students of the Jagiellonian University. Respondents answered six questions concerning subjective sense of anxiety and subjective sense of focusing attention during public speaking. According to our hypotheses, people with high anxiety focus more on themselves, and those with low anxiety focus more on the content of the speech. It seems that both low-anxiety and severely anxious people might focus strongly on the audience, although there are different psychological mechanisms of this direction of attention bias. The results of the research partially confirm the expected directions of the relationship between the subjectively perceived bias in attention and the estimated level of fear of public speaking and are consistent with the theoretical predictions. The results concerning the relationship between the power of anxiety and directing attention to the audience do not provide sufficient grounds for either rejecting or accepting the hypotheses. The results indicate the need to take into account the attention bias in the treatment of anxiety disorders and may constitute an important basis for practical therapeutic work in the cognitive-behavioral paradigm. Moreover, the results indicate the need to take into account the phenomenon of attention bias in counteracting anxiety disorders.

PL

W artykule podjęto próbę analizy związku pomiędzy procesami uwagi a lękiem społecznym w sytuacji wystąpienia publicznego. Analizy teoretyczne zostały oparte na klasycznych założeniach oraz aktualnych badaniach z paradygmatu poznawczego i poznawczo-behawioralnego. Badanie miało wstępnie zweryfikować założenia wynikające z modelu poznawczego wystąpień publicznych. W grupie 187 studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego przeprowadzono badania ankietowe. Respondenci odpowiedzieli na sześć pytań dotyczących subiektywnej oceny lęku i subiektywnej oceny ukierunkowania uwagi w trakcie wystąpień publicznych. Zgodnie z postawionymi hipotezami osoby o wysokim lęku silniej skupiają uwagę na sobie, a osoby o niskim lęku silniej skupiają uwagę na treści wystąpienia. Wydaje się, że zarówno osoby nisko lękowe, jak i osoby odczuwające silny lęk mogą silnie skupiać się na publiczności, chociaż występują różne mechanizmy psychologiczne tego kierunku tendencyjności uwagi. Wyniki badań częściowo potwierdzają oczekiwane kierunki związku pomiędzy subiektywnie odczuwaną tendencyjnością uwagi a szacowanym poziomem lęku przed wystąpieniami publicznymi i są zgodne z przewidywaniami teoretycznymi. Wyniki dotyczące związków siły lęku z kierowaniem uwagi na publiczność nie dają wystarczających podstaw ani do odrzucenia, ani do przyjęcia hipotez. Uzyskane wyniki mogą stanowić ważną podstawę dla praktycznej pracy terapeutycznej w paradygmacie poznawczo-behawioralnym. Ponadto wskazują na konieczność uwzględniania zjawiska tendencyjności uwagi w przeciwdziałaniu zaburzeniom lękowym.

Keywords

EN

attention; social anxiety; public speaking; anxiety disorders

PL

uwaga; lęk społeczny; wystąpienia publiczne; zaburzenia lękowe

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2021
• Volume: 34
• Issue: 3
• Pages: 135-146

Dates

published

2021

Contributors

author

Katarzyna Barani

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Studium Pedagogiczne

author

Krzysztof Piotrowski

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie. Studium Pedagogiczne

References

• American Psychological Association. (2015). Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk Reference. New York: Elsevier Urban & Partner.
• Barani, K. (2010). Indywidualne i rodzinne uwarunkowania zachowania dziecka w sytuacji wystąpienia publicznego. Kraków: Uniwersytet Jagielloński (Niepublikowana praca doktorska).
• Beck, A.T., Emery, G., Greenberg, R.L. (2005). Anxiety Disorders and Phobias: A Cognitive Perspective. London: Basic Books.
• Bogels, S.M., Lamers, C.T.J. (2002). The causal role of self-awareness in blushing-anxious, socially anxious, and social phobics individuals. Behavior Research and Therapy, 40(12), 1367–1384. DOI: https://doi.org/10.1016/S0005-7967(01)00096-1
• Bourne, E.J. (2011). Lęk i fobia. Praktyczny podręcznik dla osób z zaburzeniami lękowymi. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Clark, D.M. (2001). A Cognitive Perspective of Social Phobia. W: W.R. Crozier, L.E. Alden (eds.), International Handbook of Social Anxiety: Concepts, Research and Interventions Relating to the Self and Shyness (s. 405–430). London: John Wiley & Sons Ltd.
• Clark, D.M., Wells, A. (1995). A cognitive model of social phobia. W: R. Heimberg, M. Liebowitz, D. Hope, F.R. Schneier (eds.), Social Phobia: Diagnosis, Assessment, and Treatment (s. 69–93). New York: Guilford Press.
• Connor, J.K., Compas, B.E., Wadsworth, M.E., Harding-Thomsen, A., Saltzman, H. (2000). Responses to stress in adolescence: Measurement of coping and involuntary stress responses. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(6), 976–992. DOI: https://doi.org/10.1037/0022-006X.68.6.976
• Ellis, A. (1999). Terapia krótkoterminowa. Lepiej, głębiej, trwalej. Gdańsk: GWP.
• George, D., Mallery, P. (2020). IBM SPSS Statistics 26 Step by Step: A Simple Guide and Reference. New York: Routledge.
• Hayes, S., Smith, S. (2017). W pułapce myśli. Jak skutecznie poradzić sobie z depresją, stresem i lękiem. Sopot: GWP.
• Heimberg, R.G., Brozovich, F.A., Rapee, R.M. (2014). A cognitive-behavioral model of social anxiety disorder. W: S.G. Hofmann, P.M. DiBartolo (eds.), Social Anxiety: Clinical, Developmental, and Social Perspectives. New York: Elsevier.
• Hofmann, S.G. (2007). Cognitive Factors That Maintain Social Anxiety Disorder: A Comprehensive Model and Its Treatment Implications. Cognitive Behaviour Therapy, 36(4), 193–209. DOI: https://doi.org/10.1080/16506070701421313
• Holas, P., Brzezicka, A. (2009). Pamięć i uwaga w lęku: zniekształcenia w późnych etapach przetwarzania informacji. W: M. Fajkowska, B. Szymura (red.), Lęk. Geneza – mechanizmy – funkcje (s. 158–189). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Hope, D.A., Heimberg, R.G., Turk, C.L. (2007). Terapia lęku społecznego. Podejście poznawczo-behawioralne. Przewodnik terapeuty. Gdynia: Alliance Press.
• JASP Team. (2020). JASP (Version 0.14.1).
• Mansell, W., Clark, D.M., Ehlers, A. (2003). Internal versus external attention in social anxiety: An investigation using a novel paradigm. Behaviour Research and Therapy, 41(5), 555–572. DOI: https://doi.org/10.1016/S0005-7967(02)00029-3
• Mathews, A., MacLeod C. (1994). Cognitive approaches to emotion and emotional disorders. Annual Review of Psychology, 45, 25–50. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev.ps.45.020194.000325
• Mathews, A., MacKintosh, B. (1998). A cognitive model of selective processing in anxiety. Cognitive Therapy and Research, 22, 539–560. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1018738019346
• Mathews, A., MacLeod, C. (2002). Induced processing biases have causal effects on anxiety. Cognition and Emotion, 16(3), 331–354. DOI: https://doi.org/10.1080/02699930143000518
• McCabe, S.B., Gotlib, I.J., Martin, R.A. (2000). Cognitive vulnerability for depression: Deployment of attention as a function of history of depression and current mood state. Cognitive Therapy and Research, 24, 427–444. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1005579719849
• Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, rewizja dziesiąta. (1998). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. Kraków–Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius”, Instytut Psychiatrii i Neurologii.
• Morrison, A.S., Heimberg, R.G. (2013). Social Anxiety and Social Anxiety Disorder. Annual Review of Clinical Psychology, 9, 249–274. DOI: https://doi.org/10.1146/annurev-clinpsy-050212-185631
• Teasdale, J., Williams, M., Segal, Z. (2016). Praktyka uważności. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• TIBCO Software Inc. (2017). Statistica (data analysis software system), version 13.
• Wells, A. (2010). Terapia poznawcza zaburzeń lękowych. Praktyczny podręcznik i przewodnik po teorii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Woody, S.R., Rodriguez, B.F. (2000). Self-Focused Attention and Social Anxiety in Social Phobics and Normal Controls. Cognitive Therapy and Research, 24, 473–488. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1005583820758

Identifiers

DOI

10.17951/j.2021.34.3.135-146

Biblioteka Nauki

33947937