Poziom samooceny wychowanków młodzieżowych ośrodków socjoterapeutycznych

• Authors: Katarzyna Nowak

Abstracts

EN

Self-esteem is one of the personal resources that determine an individual’s social functioning. Its level and adequacy play an important role in the process of proper social adaptation of adolescents. The aim of the study was to examine the level of self-esteem of socially maladjusted youth. The research group consisted of 157 mentees of youth sociotherapeutic centres. The Rosenberg Self-Esteem Scale (SES) was used in the Polish adaptation of Dzwonkowska et al. Research questions were posed regarding the level of self-esteem in the group of respondents in general and in view of the influence of socio-demographic variables such as gender, age, place of residence, family economic status and time spent in the institution. The results of the research showed that the overall level of self-esteem of socially maladjusted youth is low, while within the adopted variables its moderator was age, place of residence and family economic status. It was found that a statistically significantly lower level of self-esteem is characteristic of socially maladjusted socially maladjusted youth in early adolescence, coming from county areas and families with poor financial situation. The data on the significance of the level of self-esteem for the functioning of socially maladjusted youth are inconclusive, hence it is worth continuing research in this direction. Their results may foster adequate therapeutic and upbringing and re-socialisation measures in youth re-socialisation centres.

PL

Samoocena jest jednym z zasobów osobistych warunkujących funkcjonowanie społeczne jednostki. Jej poziom i adekwatność odgrywają ważną rolę w procesie prawidłowej adaptacji społecznej dorastających. Celem przeprowadzonych badań było określenie poziomu samooceny młodzieży niedostosowanej społecznie. Grupę badawczą stanowiło łącznie 157 wychowanków młodzieżowych ośrodków socjoterapii. Zastosowano Skalę Samooceny Rosenberga (SES) w polskiej adaptacji Dzwonkowskiej i in. Postawiono pytania badawcze dotyczące poziomu samooceny w grupie respondentów ogółem oraz ze względu na oddziaływanie zmiennych socjodemograficznych, takich jak płeć, wiek, miejsce zamieszkania, status ekonomiczny rodziny i czas przebywania w placówce. Wyniki badań wykazały, że ogólny poziom samooceny młodzieży niedostosowanej społecznie jest niski, a w ramach przyjętych zmiennych jej moderatorem był wiek, miejsce zamieszkania i status ekonomiczny rodziny. Stwierdzono, że istotnie statystycznie niższy stopień samooceny cechuje młodzież niedostosowaną społecznie we wczesnym okresie adolescencji, pochodzącą z terenów powiatu i z rodzin o złej sytuacji materialnej. Dane na temat znaczenia poziomu samooceny dla funkcjonowania młodzieży niedostosowanej społecznie są niejednoznaczne, dlatego warto kontynuować badania w tym kierunku. Ich wyniki mogą sprzyjać podejmowaniu adekwatnych działań terapeutycznych i wychowawczo-resocjalizacyjnych w ośrodkach resocjalizacji dla młodzieży.

Keywords

EN

adolescence; self-esteem; youth; social maladjustment

PL

adolescencja; samoocena; młodzież; niedostosowanie społeczne

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2022
• Volume: 35
• Issue: 3
• Pages: 171-191

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Nowak

• Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu. Wydział Filologiczno-Pedagogiczny

References

• Amahazion, F. (2021). Examining the Psychometric Properties of the Rosenberg Self-Esteem Scale in Eritrean Youth. Psychology, 12(1), 68–83. DOI: https://doi.org/10.4236/psych.2021.121005
• Bartkowicz, Z. (2013). Agresywność, kompetencje społeczne i samoocena resocjalizowanych nieletnich a ich przestępczość w okresie dorosłości. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bartlett, R., Holditch-Davis, D., Belyea, M., Halpern, C.T., Beeber, L. (2006). Risk and Protection in the Development of Problem Behaviors in Adolescents. Research in Nursing & Health, 29(6), 607–621. DOI: https://doi.org/10.1002/nur.20163
• Bochniarz, A. (2019). Wsparcie społeczne a samoocena młodzieży z rodzin niepełnych. Wychowanie w Rodzinie, 20(1), 59–76.
• Borucka, A., Ostaszewski, K. (2008). Teoria odporności. Kluczowe konstrukty koncepcyjne i wybrane zagadnienia. Medycyna Wieku Rozwojowego, 12(2/1), 587–597.
• Cattelino, E., Glowacz, F., Born, M., Testa, S., Bina, M., Calandri, E. (2014). Adolescent Risk Behaviours and Protective Factors against Peer Influence. Journal of Adolescence, 37(8), 1353–1362. DOI: https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2014.09.013
• Chodkiewicz, J. (2005). Zasoby osobiste w rozwoju człowieka. Remedium, (4), 14–15.
• Ciairano, S., Kliewer, W.L., Rabaglietti, E. (2009). Adolescent Risk Behavior in Italy and The Netherlands: A Cross-National Study of Psychosocial Protective Factors. European Psychologist, 14(3), 180–192. DOI: https://doi.org/10.1027/1016-9040.14.3.180
• Deković, M. (1999). Risk and Protective Factors in the Development of Problem Behavior During Adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 28, 667–685. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1021635516758
• Domagała-Kręcioch, A. (2008). Niedostosowanie społeczne uczniów a niepowodzenia szkolne. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
• Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Warszawa: PTP.
• El Malki, I.C., Echerbaoui, I., Mammad, K., El Madhi, Y., Ahami, A. (2018). Evaluation of the Impact of Psychoactive Substances on Adolescents’ Self-Esteem Attending School in Kenitra, Morocco. Psychology, 9(4), 705–713. DOI: https://doi.org/10.4236/psych.2018.94044
• Flores, M., Oliva Delgado, A., Parra Jiménez, A. (2010). Percepciones de autoevaluación: Autoestima, autoeficacia y satisfacción vital en la adolescencia. Psychology, Society & Education, 2(1), 55–69. DOI: https://doi.org/10.25115/psye.v2i1.435
• Furmańska, E. (2001). Samoocena i samoakceptacja we wczesnej adolescencji. Edukacja i Dialog, (1), 24–29.
• Goluch, A. (2004). Rodzinne uwarunkowania powstawania nieprzystosowania społecznego wychowanków Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Puławach. Nauczyciel i Szkoła, (1–2), 212–221.
• Gołembowska, M. (2009). Rodzina jako podstawowe środowisko socjalizacyjno-wychowawcze a niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży. W: A Jaworska (red.), Resocjalizacja. Zagadnienia prawne, społeczne i metodyczne (s. 287–296). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Grabowiec, A. (2011). Samoocena dzieci krzywdzonych w rodzinie. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Grochal, J. (2001). Młodzież niedostosowana społecznie zatrzymana w policyjnych izbach dziecka. W: R. Kwiecińska, M. Szymański (red.), Młodzież a dorośli – napięcia między socjalizacją a wychowaniem (s. 516–527). Kraków: Wydawnictwo ITE.
• Gromnicka, D. (2013). Jak zbudować poczucie własnej wartości. Warszawa: Wydawnictwo Edgard.
• Herzyk, E. (2014). DDD. Dorosłe dziewczynki z rodzin dysfunkcyjnych. Jak odnaleźć poczucie bezpieczeństwa, kobiecości i własnej wartości. Warszawa: Świat Książki.
• Ilnicka, R.M. (2008). Środowiskowy kontekst niedostosowania społecznego młodzieży. Toruń: Wydawnictwo Akapit.
• Jordan, M. (2003). Rodzinne bariery socjalizacji nieletnich. Kraków: Wydawnictwo WNAP.
• Kaniowska, T. (2011). Analiza zasadności umieszczania nieletnich w MOW i MOS. Warszawa: Wydawnictwo ORE.
• Kędzierski, P., Kulesza, J. (2008). Analiza przyczyn umieszczania dzieci i młodzieży w placówkach resocjalizacyjnych i socjoterapeutycznych. Warszawa: Pracownia Resocjalizacji, Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogiczne.
• Kirenko, J. (2002). Wsparcie społeczne osób z niepełnosprawnością. Ryki: Wydawnictwo WSUPiZ.
• Komorowska, A. (2002). Pochodzenie rodzinne a wykazywany przez dziecko poziom nieprzystosowania społecznego. Kultura i Edukacja, (1–2), 125–131.
• Konopnicki, J. (1971). Niedostosowanie społeczne. Warszawa: PWN.
• Kot, A. (2001). Nieprzystosowanie społeczne dzieci i młodzieży ze środowiska małomiasteczkowego. Opieka, Wychowanie, Terapia, (3), 5–8.
• Kozaczuk, F. (2006). Wartości i postawy nieletnich w różnych stadiach wykolejenia społecznego. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Kupiec, H. (2014). Płeć jako moderator samooceny młodzieży dostosowanej i niedostosowanej społecznie. Resocjalizacja Polska, (7), 117–134.
• Kwadrans, Ł., Konaszewski, K. (2018). Zasoby osobiste młodzieży nieprzystosowanej społecznie. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
• Laan, A.M. van der, Veenstra, R., Bogaerts, S., Verhulst, F.C., Ormel, J. (2010). Serious, Minor, and Non-Delinquents in Early Adolescence: The Impact of Cumulative Risk and Promotive Factors. The TRAILS Study. Journal of Abnormal Child Psychology, 38, 339–351. DOI: https://doi.org/10.1007/s10802-009-9368-3
• Lettnin, C., Dohms, K., Mendes, A., Stobaus, C., Mosquera, J., Jesus, S. (2015). Evaluating Self-Esteem Levels of Brazilian and Portuguese Adolescents. Psychology, 6(4), 314–322. DOI: https://doi.org/10.4236/psych.2015.64032
• Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K., Dzwonkowska, I. (2007). Skala Samooceny Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna, 2(4), 164–176.
• Martinez, A.M., Buelga, V.S., Cava, J. (2007). La satisfacción con la vida en la adolescencia y su relación con la autoestima y el ajuste escolar. The UB Journal of Psychology, 38, 293–303.
• Mazur, J., Tabak, I., Małkowska-Szkutnik, A., Ostaszewski, K., Kołoło, H., … Kowalewska, A. (2008). Czynniki chroniące młodzież 15-letnią przed podejmowaniem zachowań ryzykownych. Raport z badań HBSC 2006. Warszawa: Vespa-Druk.
• Mielczarek, M. (2019). Kompetencje interpersonalne młodzieży niedostosowanej społecznie. Perspektywa społeczno-zawodowa. Szkoła – Zawód – Praca, (18), 274–292.
• Migała, P. (2002). Rodzina jako jeden z czynników ryzyka, prowadzących do zaburzeń w zachowaniu i niedostosowania społecznego młodzieży. Rocznik Pedagogiki Rodziny, 5, 223–236.
• Miłkowska, G. (2013). Determinanty zachowań agresywnych młodzieży gimnazjalnej. W: D. Borecka-Biernat (red.), Zachowania agresywne dzieci i młodzieży. Uwarunkowania oraz możliwości ich przezwyciężenia (s. 53–77). Warszawa: Difin.
• Miłkowska-Olejniczak, G. (2003). Niedostosowanie społeczne uczniów szkół ponadpodstawowych. Rocznik Lubuski, 29(2), 155–173.
• Misiewicz, H. (1983). Poczucie własnej wartości u młodzieży. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
• Mudrecka, I. (2020). Prężność u młodzieży z placówek resocjalizacyjnych i szkół ponadpodstawowych – analiza porównawcza. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 33(4), 249–262. DOI: https://doi.org/10.17951/j.2020.33.4.249-262
• Niemierko, B. (2002). Ocenianie szkolne bez tajemnic. Warszawa: WSiP.
• Nowakowski, K. (2021). Cechy psychopatyczne, samoocena i impulsywność a typy agresji u nieletnich. Kraków: Wydawnictwo Ignatianum.
• Obuchowska, I. (2005). Adolescencja. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka (T. 2; s. 163–201). Warszawa: PWN.
• Ogihara, Y. (2016). The Change in Self-Esteem among Middle School Students in Japan, 1989–2002. Psychology, 7(11), 1343–1351. DOI: https://doi.org/10.4236/psych.2016.711136
• Okulicz-Kozaryn, K., Bobrowski, K. (2008). Czynniki ryzyka/ochronne i ich wskaźniki w badaniach zachowań problemowych nastolatków. Alkoholizm i Narkomania, 21(2), 173–199.
• Ostrowska, A. (2008). Psychologia resocjalizacyjna. W kierunku nowej specjalności psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna.
• Peña, Y., Pech, M., Angulo, E. (2019). Self-Esteem in Students of Yucatan, Mexico. Psychology, 10(4), 411–423. DOI: https://doi.org/10.4236/psych.2019.104028
• Piko, B.F., Fitzpatrick, K., Wright, D.R. (2005). A Risk and Protective Factors Framework for Understanding Youth’s Externalizing Problem Behavior in Two Different Cultural Settings. European Child & Adolescent Psychiatry, 14, 95–103. DOI: https://doi.org/10.1007/s00787-005-0437-z
• Porembska, M. (2019). Realizacja zadań rozwojowych przez młodzież nieprzystosowaną społecznie. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 584(9), 63–75. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.6022
• Pytka, L. (2008). Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne. Warszawa: Wydawnictwo WAPS.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the Adolescent Self-Image. Princeton: Princeton University Press.
• Siemionow, J. (2011). Niedostosowanie społeczne nieletnich. Działania, zmiana, efektywność. Warszawa: Difin.
• Steinhausen, H.C., Metzke, C.W. (2001). Risk, Compensatory, Vulnerability, and Protective Factors Influencing Mental Health in Adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 30, 259–280. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1010471210790
• Stott, D.H. (1959). Evidence for Pre-natal Impairment of Temperament in Mentally Retarded Children. Vita Humana, 2(3–4), 125–148. DOI: https://doi.org/10.1159/000269268
• Stott, D.H. (1962). Evidence for a Congenital Factor in Maladjustment and Delinquency. American Journal of Psychiatry, 118(9), 781–794. DOI: https://doi.org/10.1176/ajp.118.9.781
• Szymański, A. (2010). Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży. Wybrane problemy. Warszawa: Wydawnictwo WSP TWP.
• Teng, Z.J., Liu, Y.L. (2013). The Role of Neuroticism in the Relation between Self-Esteem and Aggressive Emotion among 1085 Chinese Adolescents. Psychology, 4(10), 729–735. DOI: https://doi.org/10.4236/psych.2013.410103
• Turowska, A. (2008). Znaczenie samooceny w funkcjonowaniu społecznym – na przykładzie młodzieży maturalnej. Kultura i Edukacja, (2), 151–162.
• Twenge, J.M., Campbell, W.K. (2002). Self-Esteem and Socioeconomic Status: A Meta-Analytic Review. Personality and Social Psychology Review, 6(1), 59–71. DOI: https://doi.org/10.1207/S15327957PSPR0601_3
• Unis, B., Johansson, I., Sällström, C. (2015). Rural High School Students’ Sexual Behavior and Self-Esteem. Open Journal of Nursing, 5(1), 24–35. DOI: https://doi.org/10.4236/ojn.2015.51004
• Urban, B. (2000). Zaburzenia w zachowaniu i przestępczość młodzieży. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Wing Lo, T., Cheng, C., Wong, D., Rochelle, T., Kwok, S. (2011). Self-Esteem, Self-Efficacy and Deviant Behaviour of Young People in Hong Kong. Advances in Applied Sociology, 1(1), 48–55. DOI: https://doi.org/10.4236/aasoci.2011.11004
• Wojciszke, B. (2011). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
• Wosik-Kawala, D. (2007). Korygowanie samooceny uczniów gimnazjum. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Wosik-Kawala, D. (2020). Samoocena młodzieży stojącej u progu dalszego kształcenia lub tranzycji na rynek pracy – na przykładzie uczniów lubelskich szkół ponadpodstawowych. Lubelski Rocznik Pedagogiczny, 39(2), 243–257. DOI: https://doi.org/10.17951/lrp.2020.39.2.243-257
• Wysocka E., Ostafińska-Molik, B. (2016a). Podobnie niedostosowani, a mimo to różni. Polaryzacje samooceny w grupie wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapeutycznych. Studia Edukacyjne, 39, 307–329.
• Wysocka, E., Ostafińska-Molik, B. (2016b). Wybrane determinanty polaryzacji samooceny w grupie wychowanków młodzieżowych ośrodków wychowawczych i socjoterapeutycznych. Resocjalizacja Polska, 12, 119–144. DOI: https://doi.org/10.22432/pjsr.2016.12.09
• Zimbardo, P., Gerrig, J. (2008). Psychologia i życie. Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2022.35.3.171-191

Biblioteka Nauki

33948521