Czy pop psychologia uczy psychologii? Wiedza psychologiczna wśród uczniów szkół ponadpodstawowych

• Authors: Marlena Modzelewska

Abstracts

EN

Pop psychology is a phenomenon that evokes extreme emotions. Myths that work to the detriment of the recipients get into the general consciousness. Of course, there are also valuable items that have the hallmarks of pop psychology. Therefore, the ability to think critically and search for reliable knowledge is important. Can students do it? They receive relatively little psychological education in schools, so if they want to learn something in this matter, they must use the knowledge available outside traditional education. In order to determine the psychological knowledge of adolescents, a CAWI quantitative study was conducted using the Qualtrics tool on a sample of 204 secondary school students. The main research problem is: What is the state of knowledge of secondary school students? Research questions: How much psychological knowledge do secondary school students have? From which source(s) do students mainly obtain psychological knowledge? Do secondary school students agree with the statement that psychological knowledge is useful in their lives? The study shows that students’ knowledge is at a relatively good level (the average value of the indicator on a scale of 1–3 was 1.94). The most frequently chosen terms to define are: phobia, anorexia, depression, narcissism, empathy. In turn, the concepts with the highest declared level of knowledge are: depression, manipulation, phobia, positive thinking, sexual orientation. The vast majority of students (91%) see the usefulness of psychological knowledge in their lives. They obtain it mainly from the Internet (71% from websites, 69% from social media), and much less often from school (29%). The school has the opportunity to equip students with reliable psychological knowledge during one of the most important (from the point of view of human development) periods in lives. Therefore, it is worth taking systemic actions that will enable students to navigate the world efficiently and understand themselves as best as possible.

PL

Pop psychologia to zjawisko budzące skrajne emocje. Do ogólnej świadomości przedostają się mity, które działają na niekorzyść odbiorców. Istnieją oczywiście również wartościowe pozycje, które noszą znamiona twórczości pop psychologicznej. Ważna jest zatem umiejętność krytycznego myślenia, wyszukiwania rzetelnej wiedzy. Czy uczniowie to potrafią? W szkołach otrzymują stosunkowo niewiele edukacji psychologicznej, więc jeśli chcą się czegoś z tego zakresu dowiedzieć, muszą posiłkować się wiedzą dostępną poza tradycyjną edukacją. W celu poznania stanu wiedzy psychologicznej adolescentów zostało przeprowadzone badanie ilościowe CAWI z zastosowaniem narzędzia Qualtrics na próbie 204 uczniów szkół ponadpodstawowych. Główny problem badawczy brzmi: Jaki jest stan wiedzy uczniów szkół ponadpodstawowych? Pytania badawcze: Jak dużą wiedzę psychologiczną posiadają uczniowie szkół ponadpodstawowych? Z głównie którego źródła/źródeł uczniowie czerpią wiedzę psychologiczną? Czy uczniowie szkół ponadpodstawowych zgadzają się ze stwierdzeniem, że wiedza psychologiczna jest przydatna w ich życiu? Z badania wynika, że wiedza uczniów jest na stosunkowo dobrym poziomie (średnia wartość wskaźnika na skali 1–3 wyniosła 1,94). Najchętniej wybierane do zdefiniowania pojęcia to: fobia, anoreksja, depresja, narcyzm, empatia. Z kolei pojęcia o najwyższym zadeklarowanym poziomie wiedzy to: depresja, manipulacja, fobia, myślenie pozytywne, orientacja seksualna. Zdecydowana większość uczniów (91%) dostrzega przydatność wiedzy psychologicznej w swoim życiu. Pozyskują ją głównie z internetu (71% ze stron internetowych, 69% z social mediów), znacznie rzadziej zaś ze szkoły (29%). Szkoła ma możliwość wyposażyć uczniów w rzetelną wiedzę psychologiczną w trakcie jednego z najważniejszych (z punktu widzenia rozwoju człowieka) okresów w życiu. Warto więc podjąć systemowe działania, które umożliwią uczniom sprawne poruszanie się po świecie i jak najlepsze zrozumienie siebie.

Keywords

EN

secondary school students; pop psychology; psychological knowledge; psychological education

PL

uczniowie szkół ponadpodstawowych; pop psychologia; wiedza psychologiczna; edukacja psychologiczna

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 1
• Pages: 149-178

Dates

published

2023

Contributors

author

Marlena Modzelewska

• Uniwersytet Warszawski. Wydział Psychologii

References

• Babicki, M., Mastalerz-Migas, A. (2020). Występowanie zaburzeń lękowych wśród Polaków w dobie pandemii COVID-19. Psychiatria Polska, 55(3), 1–13. DOI: 10.12740/PP/OnlineFirst/126230
• Cierpiałkowska, L., Sęk, H. (2016). Naukowe i społeczne wyzwania dla psychologii klinicznej. Roczniki Psychologiczne, 19(3), 401–418. DOI: 10.18290/rpsych.2016.19.3-1pl
• Czerwińska-Jasiewicz, M. (2015). Psychologia rozwoju młodzieży w kontekście biegu ludzkiego życia. Warszawa: Difin.
• Erikson, E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Poznań: Zysk i S-ka.
• Furnham, A., Hughes, D.J. (2014). Myths and Misconceptions in Popular Psychology Comparing Psychology Students and the General Public. Teaching of Psychology, 41(3), 256–261. DOI: 10.1177/0098628314537984
• Gibbs, L., Gambrill, E. (2002). Evidence-Based Practice: Counterarguments to Objections. Research on Social Work Practice, 12, 452–476. DOI: 10.1177/1049731502012003007
• Jarymowicz, M. (1985). Spostrzeganie samego siebie: porównanie „ja–inni”. W: M. Lewicka (red.), Psychologia spostrzegania społecznego (s. 217–257). Warszawa: PWN.
• Johnson, M.H., De Haan, M. (2018). Neurokognitywistyka rozwoju. Wprowadzenie. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
• Kizeweter, A. (2016). Szczęśliwy uczeń – szczęśliwy nauczyciel. Dobrostan szkolny wyzwaniem dla edukacji. W: J. Skibska, J. Wojciechowska (red.), Współczesna edukacja. Wielopłaszczyznowość zadań (s. 27–36). Kraków: Wydawnictwo Libron.
• Kowalik, K. (2020). Marginalizacja psychologicznych uwarunkowań w szkolnym aplikowaniu wiedzy uczniom szkół podstawowych w Polsce. Z obserwacji rodzica i wykładowcy akademickiego. W: О.І. Klymyshn, S.B. Kuzikova (red.), Metodolohichni, teoretychni ta praktychni problemy psykholohichnoyi nauky (s. 109–117). Drohobych.
• Kowalski, J., Litwin, P., Pankowski, D., Cierpka, A. (2016). Mity psychologiczne wśród studentów psychologii. Edukacja, 137(2), 100–112.
• Kozielecki, J. (1981). Psychologiczna teoria samowiedzy. Warszawa: PWN.
• Kwiatek, P., Wilczewska, K. (2015). Czym jest, a czym nie jest psychologia pozytywna? Poszukiwanie paradygmatu. Seminare. Poszukiwania Naukowe, 36(4), 135–145.
• Lack, C., Rousseau, J. (2022). Mental Health, Pop Psychology, and the Misunderstanding of Clinical Psychology. Comprehensive Clinical Psychology, 11, 47–62. DOI: 10.1016/B978-0-12-818697-8.00052-2
• Lilienfeld, S.O., Lynn, S.J., Ruscio, J., Beyerstein, B.L. (2010). Busting Big Myths in Popular Psychology. Scientific American Mind, 21(1), 42–49. DOI: 10.1038/scientificamericanmind0310-42
• Lilienfeld, S.O., Lynn, S.J., Ruscio, J., Beyerstein, B.L. (2011). 50 wielkich mitów psychologii popularnej. Półprawdy, ćwierćprawdy i kompletne bzdury. Warszawa–Stare Groszki: Wydawnictwo CiS.
• MacDonald, M.G. (2007). Undergraduate Education Majors’ Knowledge about Suicide. Perceptual and Motor Skills, 105(2), 373–378. DOI: 10.2466/pms.105.2.373-378
• Maryniak, A., Ondruch, A., Jurkiewicz, E. (2010). Zapomniane więzi: nastolatka z pourazową wybiórczą utratą pamięci autobiograficznej. W: M. Pąchalska, G.E. Kwiatkowska (red.), Neuropsychologia a humanistyka (s. 217–224). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Oboda, M., Nowowiejska-Fosse, M. (2019). O zjawisku poppsychologii. Implantologia Stomatologiczna, 20(2), 86–88.
• Obuchowska, I. (2000). Adolescencja. W: B. Harwas-Napierała, J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka (s. 163–201). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Oleszkowicz, A., Senejko, A. (2013). Psychologia dorastania. Zmiany rozwojowe w dobie globalizacji. Warszawa: PWN.
• Olkusz, K. (red.). (2017). 50 twarzy popkultury. Kraków: Ośrodek Badawczy Facta Ficta.
• Piaget, J. (2011). Jak sobie dziecko wyobraża świat. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rihmer, Z. (2007). Pharmacological Prevention of Suicide in Bipolar Patients – A Realizable Target [Editorial]. Journal of Affective Disorders, 103(1–3), 1–3. DOI: 10.1016/j.jad.2007.08.001
• Słowik, P. (2015). Rola i znaczenie edukacji psychologicznej nauczycieli w kontekście zmian społeczno-kulturowych w Polsce. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura, 168(6), 183–201.
• Szlendak, T. (2008). Historia ewolucyjna kiczu. W: Moda na obciach. Co Polacy robią z kulturą popularną? (s. 127–138). Elbląg: Wydawnictwo Wilk Stepowy.
• Szlendak, T., Kozłowski, T. (2008). Naga małpa przed telewizorem. Popkultura w świetle psychologii ewolucyjnej. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne.
• Szpunar, M. (2016). Kultura cyfrowego narcyzmu. Kraków: Wydawnictwa AGH.
• Wierusz-Kowalski, M. (2001). Hermetyczność języka a popularyzacja nauki. Studia Medioznawcze, 4(5), 53–63.
• Wojciszke, B. (2019). Psychologia społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Forum Przeciw Depresji. (b.d.). Statystyki. Pobrane z: https://forumprzeciwdepresji.pl/depresja/o-chorobie/statystyki
• Kiełpińska, K. (2020). Pop-psychologia. Pobrane z: https://nowewyrazy.uw.edu.pl/haslo/998-poppsychologia.html
• Studia. (2022). Informatyka wciąż nie ma sobie równych − wyniki rekrutacji na studia w roku 2022/2023. Pobrane z: https://studia.gov.pl/kandydaci-na-studia/najpopularniejsze-kierunki
• Tomala, L. (2018). Psychiatra: anoreksja to samotność. Pobrane z: https://naukawpolsce.pl/aktualnosci/news%2C29351%2Cpsychiatra-anoreksja-samotnosc.html

Identifiers

DOI

10.17951/j.2023.36.1.149-178

Biblioteka Nauki

33958355