Rodzina i jej doświadczenie emigracyjne w kontekście wielokulturowości. Wybrane zagadnienia

• Authors: Mariusz Gajewski

Abstracts

EN

The article addresses issues related to migration/emigration of individuals and their families, and draws attention to the specificity and size of contemporary emigration, emphasizing the importance of the unique historical context of modern relocation of people, both the propagation of the COVID-19 pandemic and the huge wave of refugees from war-torn Ukraine. The aim of the study was to discuss selected correlates important for contemporary migration/emigration that shape the identity of the family and its members residing in a culturally diverse environment. Multiculturalism as a value in itself is generally not questioned today, but the practice of everyday life shows that for many people it is a real practical challenge. Therefore, subjective and social determinants of learning and assimilating culture as well as building family and individual identity were distinguished. The value of the process of education and family upbringing as a factor supporting the process of adaptation to the conditions of multiculturalism was also emphasized.

PL

W artykule podjęto kwestie związane z migracją/emigracją osób indywidualnych i ich rodzin oraz zwrócono uwagę na specyfikę i rozmiar współczesnej emigracji, podkreślając znaczenie wyjątkowego kontekstu historycznego współczesnej relokacji osób, zarówno propagacji pandemii COVID-19, jak i olbrzymiej fali uchodźców z dotkniętej wojną Ukrainy. Celem było omówienie wybranych, ważnych dla współczesnej migracji/emigracji korelatów kształtujących tożsamość rodziny i jej członków przebywających w środowisku zróżnicowanym kulturowo. Wielokulturowość jako wartość sama w sobie zasadniczo współcześnie nie jest kwestionowana, niemniej praktyka życia codziennego wskazuje, że dla wielu osób stanowi realne praktyczne wyzwanie. W związku z tym wyróżniono podmiotowe i społeczne determinanty uczenia się i asymilowania kultury oraz budowania tożsamości rodzinnej i indywidualnej. Podkreślono również wartość procesu edukacji i wychowania rodzinnego jako czynnika wspierającego proces adaptacji do warunków emigracji respektującej wielokulturowość.

Keywords

EN

family; culture; multiculturalism; emigration; education; upbringing

PL

rodzina; kultura; wielokulturowość; emigracja; edukacja; wychowanie

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 1
• Pages: 81-92

Dates

published

2023

Contributors

author

Mariusz Gajewski

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. Wydział Nauk Społecznych

References

• Aboim, S., Vasconcelos, P. (2019). Reassessing (De)Standardization: Life Course Trajectories across Three Generations. Portuguese Journal of Social Science, 18(3), 299–318. DOI: 10.1386/pjss_00012_1
• Adamski, F. (2002). Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Bera, R. (2008). Emigranci polscy w nowym środowisku pracy. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Bernard, A., Kalemba, S. (2022). Internal Migration and the De-Standardization of the Life Course: A Sequence Analysis of Reasons for Migrating. Demographic Research, 46, 337–354. DOI: 10.4054/DemRes.2022.46.12
• Błasiak, A., Dybowska, E. (2010). Wybrane zagadnienia pedagogiki rodziny. Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Bojar, H. (2006). Rodzina w sytuacji wielokulturowości. W: J. Kurczewska (red.), Oblicza lokalności. Różnorodność miejsc i czasu (s. 164–179). Warszawa: IFiS PAN.
• Brückner, H., Mayer, K.U. (2005). De-Standardization of the Life Course: What It Might Mean? And If It Means Anything, Whether It Actually Took Place? Advances in Life Course Research, 9, 27–53. DOI: 10.1016/S1040-2608(04)09002-1
• Bulandra, A., Kościółek, J., Majcher-Legawiec, U., Romanowska, J. (2022). Życie w wielokulturowym środowisku szkolnym. Podręcznik dla nauczycielek i nauczycieli. Kraków: Interkulturalni.pl.
• Burdzik, T. (2012). Przestrzeń jako składnik tożsamości w świecie globalizacji. Kultura – Historia – Globalizacja, (11), 13–27.
• Dąbrowska, A. (2016). Rodzina migracyjna w przestrzeni życiowej dorastających. Holistyczny model wsparcia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Geertz, C. (2005). Interpretacja kultury. Wybrane eseje. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Giddens, A. (2004). Socjologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Golka, M. (2017). Międzykulturowe wyzwania i wyznania. Relacje Międzykulturowe / Intercultural Relations, 1(1), 11–26. DOI: 10.12797/RM.01.2017.01.02
• Handlin, O. (2002). The Uprooted: The Epic Story of the Great Migrations that Made the American People. Philadelphia: The University of Pennsylvania Press.
• Hańderek, J. (2015). Pojęcia i definicje kultury. W: P. Mróz (red.), Filozofia kultury (s. 23–42). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kaczuba, A. (2021). Razem czy osobno? Emigracja zarobkowa a wczesne nieadaptacyjne schematy młodych dorosłych. Psychologia Wychowawcza, (19), 57–74.
• Kawczyńska-Butrym, Z. (2008). Migracja – szansa czy zagrożenie rodziny. W: W. Muszyński, E. Sikora (red.), Małżeństwo i rodzina w ponowoczesności (s. 113–120). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Kempny, M., Kapciak, A., Łodziński, S. (red.). (1997). U progu wielokulturowości. Nowe oblicza społeczeństwa polskiego. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Leary, M.R., Tangney, J.P. (2003). Handbook of Self and Identity. New York: Guilford Press.
• Lumsden, C.J., Wilson, E.O. (1981). Genes, Mind, and Culture: The Coevolutionary Process. Cambridge: Harvard University Press.
• Mazurkiewicz, P. (2020). Wielokulturowość a multikulturalizm. Chrześcijaństwo, świat, polityka. Zeszyty Społecznej Myśli Kościoła, (24), 242–264.
• McAuliffe, M., Triandafyllidou, A. (Eds.). (2021). World Migration Report 2022. Geneva: International Organization for Migration.
• McLaren, P. (Ed.). (1995). Multicultural Education, Critical Pedagogy, and the Politics of Difference. Albany: State University of New York Press.
• Nikitorowicz, J. (1995). Pogranicze, tożsamość, edukacja międzykulturowa. Białystok: Trans Humana.
• Nikitorowicz, J. (2014). Wielokulturowość – pogranicze – człowiek pogranicza. Ku paradygmatowi współistnienia, zachowania i kreowania pokoju. Drohiczyński Przegląd Naukowy. Wielokulturowe Studia Drohiczyńskiego Towarzystwa Naukowego, (6), 171–189.
• Ogrodzka-Mazur, E. (2010). Współczesna rodzina migracyjna w przestrzeni społecznej, (wielo)kulturowej i edukacyjnej. W: E. Syrek, (red.), Czas społeczny akademickiego uczestnictwa w rozwoju i doskonaleniu civil society. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Radziewiczowi-Winnickiemu w 65. rocznicę urodzin (s. 445–461). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Olechnicki, K., Załęcki, P. (red.). (1977). Słownik socjologiczny. Toruń: Wydawnictwo Graffiti BC.
• Rembowski, J. (1972). Więzi uczuciowe w rodzinie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Sadowski, A. (2016). Wielokulturowość jako czynnik zrównoważonego i inteligentnego rozwoju Polski. Optimum. Studia Ekonomiczne, (4), 69–82.
• Scheffer, P. (2010). Druga ojczyzna. Imigranci w społeczeństwie otwartym. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
• Sordyl-Lipnicka, B., Pufal-Struzik, I. (2019). Praca zawodowa rodziców poza granicami kraju a poziom spójności rodziny. W: T. Rostowska, A. Lewandowska-Walter (red.), Psychospołeczne konteksty relacji rodzinnych (s. 170–185). Warszawa: Difin.
• Szacka, B. (2008). Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Szczepański, J. (1972). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Szczurek-Boruta, A. (2013). Doświadczenia społeczne w przygotowaniu przyszłych nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Śliz, A., Szczepański, M.S. (2011). Wielokulturowość i jej socjologiczny sens. Festival Caravan czy wielokulturowe Street Party? Studia Socjologiczne, (4), 7–25.
• Turska, E. (2017). Dom rodzinny jako przestrzeń kształtowania tożsamości. W: A. Ładyżyński, M. Piotrowska, M. Kasprzak (red.), Dom rodzinny w doświadczeniu (auto)biograficznym (s. 19–30). Wrocław: Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego.
• Tyszka, Z. (1974). Socjologia rodziny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Wilson, E.O. (2002). Konsiliencja. Poznań: Zysk i S-ka.
• Wilson, T. (2010). Model Migration Schedules Incorporating Student Migration Peaks. Demographic Research, 23(8), 191–222. DOI: 10.4054/DemRes.2010.23.8
• Ziemska, M. (1975). Rodzina a osobowość. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Znaniecki, F. (1971). Nauki o kulturze. Narodziny i rozwój. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Główny Urząd Statystyczny. (2021). Informacja o rozmiarach i kierunkach czasowej emigracji z Polski w latach 2004–2020. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/migracje-zagraniczne-ludnosci/informacja-o-rozmiarach-i-kierunkach-czasowej-emigracji-z-polski-w-latach-2004-2020,2,14.html?pdf=1
• UN Refugee Agency (UNHCR). (2023). Ukraine Emergency. Pobrane z: https://www.unhcr.org/ukraine-emergency.html

Identifiers

DOI

10.17951/j.2023.36.1.81-92

Biblioteka Nauki

33964602