Nauczyciel, uczeń i rodzic w obliczu zjawiska cyberprzemocy rówieśniczej – analiza problemu, profilaktyka, wyzwania

• Authors: Aldona Rumińska-Szalska

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the problem of peer cyberbullying and digital addiction as common social phenomena in the modern virtual world. The topic is up-to-date and very important in terms of being related to children and teenagers. The study presents the distinction between the terms of cyberbullying and aggression in the context of the interpretation of phenomena, the main effects of cyberbullying actions, and their effects in relation to the victims and the perpetrators in a holistic approach. A brief overview of the types of cyberbullying has been made, with an emphasis put on relations among peers. In view of the specific nature of the problem, the article shows the importance of the educational space as a place of escalation of the problem that has its roots in the home environment. During the analysis of the problem, reference was made to empirical research in the discussed area. Particular attention was paid to the activity of young people during communication on social networks (Facebook) and the addictive, but also expected by them, mechanism of liking. In addition, recommendations for teachers and parents were presented, aiming at initiating preventive actions towards hate speech and cyberstress, which have an impact on the quality of human life.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie problemu cyberprzemocy oraz uzależnienia cyfrowego jako powszechnych zjawisk społecznych we współczesnym wirtualnym świecie. Temat jest bardzo aktualny i istotny do podjęcia, gdyż szczególnie dotyczy dzieci i młodzieży. W opracowaniu przedstawiono rozróżnienie pojęć cyberprzemocy i agresji w kontekście interpretacji zjawisk, główne przyczyny działań cyberprzemocowych oraz ich skutki w odniesieniu do ofiary i sprawcy w ujęciu holistycznym. Dokonano przeglądu rodzajów form cyberprzemocy, które szczególnie dotyczą zachowań wśród rówieśników. Mając na uwadze specyfikę problemu, ukazano znaczenie przestrzeni edukacyjnej jako miejsca ekspresji problemu, który inkubuje już w środowisku domowym. W trakcie analizy problemu odniesiono się do badań empirycznych w omawianym zakresie. Szczególną uwagę zwrócono na aktywność młodych ludzi podczas komunikacji internetowej na portalach społecznościowych (Facebook) oraz na uzależniający, ale zarazem oczekiwany przez nich mechanizm lajkowania. Ponadto przedstawiono rekomendacje dla nauczycieli i rodziców celem podjęcia działań prewencyjnych, zapobiegających występowaniu zjawiska mowy nienawiści cyfrowej i cyberstresu rzutujących na poczucie jakości życia człowieka.

Keywords

EN

peer cyberbullying; aggression; digital addiction; cyberstress; quality of human life

PL

cyberprzemoc rówieśnicza; agresja; uzależnienie cyfrowe; cyberstres; jakość życia

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 2
• Pages: 89-107

Dates

published

2023

Contributors

author

Aldona Rumińska-Szalska

• Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 105 w Krakowie

References

• Barlett, C.P., Kowalewski, D.A., Kramer, S.S., Helmstetter, K.M. (2019). Testing the Relationship between Media Violence Exposure and Cyberbullying Perpetration. Psychology of Popular Media, 8(3), 280–286. DOI: 10.1037/ppm0000179
• Barlińska, J., Szuster, A. (2014). Cyberprzemoc. O zagrożeniach i szansach na ograniczenie zjawiska wśród adolescentów. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. DOI: 10.31338/uw.9788323515395
• Bartkowiak, A. (2012). Analiza kompetencji rodziców w zakresie bezpieczeństwa dzieci w Internecie. Kultura, Społeczeństwo, Edukacja, 1, 141–156. DOI: 10.14746/kse.2012.1.09
• Bartkowicz, Z., Chudnicki, A. (2019). Cyberprzemoc w opiniach uczniów szkół średnich. Edukacja – Technika – Informatyka, 10(2), 264–267.
• Borkowska, A. (2019). Cyberprzemoc. Włącz blokadę na nękanie. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy.
• Burton, K.A., Florell, D., Wygant, D.B. (2013). The Role of Peer Attachment and Normative Beliefs about Aggression on Traditional Bullying and Cyberbullying. Psychology in the Schools, 50(2), 103–115. DOI: 10.1002/pits.21663
• Flores, S. (2017). Sfejsowani. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
• Hinduja, S., Patchin, J.W. (2013). Social Influences on Cyberbullying Behaviors among Middle and High School Students. Journal of Youth and Adolescence, 42, 711–722. DOI: 10.1007/s10964-012-9902-4
• Katz, I., Lemish, D., Cohen, R., Arden, A. (2019). When Parents Are Inconsistent: Parenting Style and Adolescents’ Involvement in Cyberbullying. Journal of Adolescence, 74(1), 1–12. DOI: 10.1016/j.adolescence.2019.04.006
• Król, K., Zawadzki, A. (2020). Zjawisko cyberprzemocy w kontekście bezpieczeństwa dzieci w sieci. Edukacja – Terapia – Opieka, 2, 179–197. DOI: 10.52934/eto.21
• NASK. (2021) Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy.
• Ortega-Ruiz, R., Del Rey, R., Casas, J.A. (2012). Knowing, Building and Living Together on Internet and Social Networks: The ConRED Cyberbullying Prevention Program. International Journal of Conflict and Violence, 6, 302–312.
• Pyżalski, J. (2019). Dzieci i młodzież jako użytkownicy internetu – podstawowe informacje. W: J. Pyżalski, A. Zdrodowska, Ł. Tomczyk, K. Abramczuk (red.), Polskie badanie EU Kids Online 2018. Najważniejsze wyniki i wnioski (s. 17–29). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Siemieniecka, D., Skibińska, M., Majewska, K. (2020). Cyberagresja – zjawisko, skutki, zapobieganie. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK. DOI: 10.12775/4384-0
• Sztajner, A. (2018). Agresja na portalach społecznościowych w percepcji młodzieży w wieku 12–15 lat. Pedagogika Rodziny, 8(3), 121–135.
• Tanrikulu, I., Erdur-Baker, O. (2021). Motives Behind Cyberbullying Perpetration: A Test of Uses and Gratifications Theory. Journal of Interpersonal Violence, 36(13–14). DOI: 10.1177/0886260518819882
• Van Cleemput, K., Vandebosch, H., Pabian, S. (2014). Personal Characteristics and Contextual Factors that Determine “Helping”, “Joining in”, and “Doing Nothing” When Witnessing Cyberbullying. Aggressive Behavior, 40(5), 383–396. DOI: 10.1002/ab.21534
• Walat, W. (2015). Reakcja uczniów, nauczycieli i rodziców na zjawisko cyberprzemocy. Edukacja – Technika – Informatyka, (4), 191–196.
• Waligóra-Huk, A. (2015). Cyberprzemoc wśród młodzieży ze szkół wiejskich. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Wang, L., Ngai, S.S. (2022). Cyberbullying Perpetration among Chinese Adolescents: The Role of Power Imbalance, Fun-Seeking Tendency, and Attitude Toward Cyberbullying. Journal of Interpersonal Violence, 37(23–24), NP21646–NP21671. DOI: 10.1177/08862605211062988
• Wilkowski, B.M., Robinson, M.D. (2008). The Cognitive Basis of Trait Anger and Reactive Aggression: An Integrative Analysis. Personality and Social Psychology Review, 12(1), 3–21. DOI: 10.1177/1088868307309874
• Williford, A., Elledge, L.C., Boulton, A.J., DePaolis, K.J., Little, T.D., Salmivalli, C. (2013). Effects of the KiVa Antibullying Program on Cyberbullying and Cybervictimization Frequency among Finnish Youth. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 42(6), 820–833. DOI: 10.1080/15374416.2013.787623
• Wright, M.F. (2014). Predictors of Anonymous Cyber Aggression: The Role of Adolescents’ Beliefs about Anonymity, Aggression, and the Permanency of Digital Content. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 17(7), 431–438. DOI: 10.1089/cyber.2013.0457
• Zdrodowska, A. (2019). Internet w domu. W: J. Pyżalski, A. Zdrodowska, Ł. Tomczyk, K. Abramczuk (red.), Polskie badanie EU Kids Online 2018. Najważniejsze wyniki i wnioski (s. 17–29). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Znamierowska, A. (2020). Identyfikowanie i zapobieganie cyberprzemocy w mediach społecznościowych w opinii uczniów klas VII i VIII, ich rodziców i nauczycieli. Pedagogika Rodziny, 2, 119–132.
• Żołyniak, K. (2021). Bezpieczeństwo dzieci w sieci. Charakterystyka i skala zagrożeń związanych z korzystaniem przez dzieci z Internetu na przykładzie szkół powiatu krośnieńskiego. Kultura Bezpieczeństwa, (40), 280–296. DOI: 10.5604/01.3001.0015.6984
• Barlett, P.C. (2023). Cyberbullying as a Learned Behavior: Theoretical and Applied Implications. Pobrane z: https://europepmc.org/backend/ptpmcrender.fcgi?accid=PMC9955781&blobtype=pdf
• Englander, E. (2018). Childhood Access to Technology and Cyberbullying. Pobrane z: https://www.pediatricsresearchjournal.com/articles/childhood-access-to-technology-and-cyberbullying.html
• Szmyd, B. (2015). Chrońmy młodość w sieci. Materiały dydaktyczne do wykorzystania podczas warsztatów edukacyjnych dla liderów młodzieżowych. Pobrane z: https://bezpiecznaszkola.men.gov.pl/wp-content/uploads/2015/09/5.-materialy-liderzy-mlodziezowi.pdf
• Szuster, A. (2020). Przyczyny cyberprzemocy rówieśniczej w narracji adolescentów. Pobrane z: https://www.narkomania.org.pl/czytelnia/przyczyny-cyberprzemocy-rowiesniczej-w-narracji-adolescentow

Identifiers

DOI

10.17951/j.2023.36.2.89-107

Biblioteka Nauki

33963490