School Health Education in the Face of 21st-Century Challenges

• Authors: Alina Dworak

Title variants

PL

Szkolna edukacja zdrowotna wobec wyzwań XXI w.

Abstracts

EN

The post-transformation generation of 21st century is living in a world of rapid social, economic, cultural changes, the dynamics of which have an impact on their development and health. Rapid and accelerating transformation of everyday life extends to all institutions of social life, including the school. The consequences of the ongoing transformations are difficulties in adapting the young generation to the constantly changing, unstable reality. The changes taking place in every area of life indicate the need for educational and upbringing activities as part of the socialisation process of the young generation. The school, as an educational environment, is the place where both cultural and health-related patterns of behaviour are developed and perpetuated, with health promotion and health education being the overarching goal. This century has initiated “new” educational thinking, the aim of which is to change individual behaviour and social action. Achieving well-being in all areas of society requires conscious action to increase health potential and its perception – in the declarative and practical dimensions – as a priority value. The challenge for today’s education system is to develop the ability to make health-promoting choices. This is a task for health education, which should become an important task for the school and the teacher being at the centre of school health education.

PL

Post-transformacyjne pokolenie XXI w. żyje w świecie gwałtownych zmian społecznych, ekonomicznych i kulturowych, których dynamika nie pozostaje bez wpływu na ich rozwój i zdrowie. Świat wokół nas intensywnie się zmienia, a szkoła, jaką znamy, odchodzi w przeszłość. Konsekwencją dokonujących się przeobrażeń są trudności w adaptacji młodego pokolenia do wciąż zmieniającej się, niestabilnej rzeczywistości. Gwałtowne i przyspieszające przemiany wskazują na potrzebę podejmowania działań wychowawczo-edukacyjnych jako elementu procesu socjalizacji młodego pokolenia. Szkoła jako środowisko edukacyjne jest miejscem, w którym rozwijają się i utrwalają zarówno kulturowe, jak i zdrowotne wzorce zachowań, a promowanie zdrowia stanowi nadrzędny cel. Obecne stulecie zainicjowało „nowe” myślenie edukacyjne, którego celem jest zmiana zachowania indywidualnego i działania społecznego. Osiągnięcie dobrostanu we wszystkich obszarach funkcjonowania społeczeństwa wymaga świadomego działania służącego zwiększeniu potencjału zdrowia i jego postrzegania – w wymiarze deklaratywnym i praktycznym – jako priorytetowej wartości. Wyzwaniem dla współczesnego systemu edukacji jest wykształcenie umiejętności dokonywania wyborów sprzyjających zdrowiu. To zadanie dla edukacji zdrowotnej, która powinna stać się ważnym zadaniem szkoły i znajdującego się w centrum szkolnej edukacji zdrowotnej nauczyciela.

Keywords

EN

school; health; teacher; health education

PL

szkoła; zdrowie; nauczyciel; edukacja zdrowotna

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 4
• Pages: 173-181

Dates

published

2023

Contributors

author

Alina Dworak

• Uniwersytet Śląski w Katowicach. Wydział Nauk Społecznych

References

• Demel, M. (1968). O wychowaniu zdrowotnym. Warszawa: WSiP.
• Demel, M. (1980). Pedagogika zdrowia. Warszawa: WSiP.
• Dworak, A. (2020). Instytucja szkoły wobec wzrastających oczekiwań prozdrowotnych pokolenia XXI wieku. In A. Rzymełka-Frąckiewicz & T. Wilk (red.), Problematyczność rozwoju człowieka w obszarze edukacji i kultury współczesnej. Socjopedagogiczne szkice polemiczne (pp. 109–118). Toruń: Wyd. Akapit.
• Gov.pl. (2022). Raport z badań „Zdrowie dzieci w pandemii COVID-19”. Retrieved from: https://www.gov.pl/web/zdrowie/raport-z-badan-zdrowie-dzieci-w-pandemii-covid-19
• Hamer, H. (1994). Klucz do efektywność nauczania. Warszawa: Wyd. VEDA.
• Kijo, P. (2010). Wartościowanie zdrowia i zachowania zdrowotne wśród przyszłych nauczycieli i pedagogów wychowania fizycznego. In D. Bilski (red.), Szkoła jako środowisko edukacji zdrowotnej (pp. 49–80). Łódź: WSEZiNS.
• Lange, R. (2021). Nastolatki 3.0. Raport z ogólnopolskiego badania uczniów. Warszawa: NASK – Państwowy Instytut Badawczy. Retrieved from: https://www.nask.pl/pl/raporty/raporty/4295,RAPORT-Z-BADAN-NASTOLATKI-30-2021.html
• Lewicki, Cz. (2006). Edukacja zdrowotna – systemowa analiza zagadnień. Rzeszów: Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Milerski B., & Śliwerski, B. (2000). Pedagogika. Leksykon PWN. Warszawa. PWN.
• Niezgoda, M. (2005). Nauczyciele polscy na przełomie wieków: między misją a profesjonalizmem. Warszawa – Kraków: Wyd. Plus.
• Nowak, P.F. (2021). Postawy nauczycieli wychowania fizycznego wobec edukacji zdrowotnej. Warszawa: Wyd. Difin.
• Pyżalski, J., Stunża, G.D., Dębski, M., Ptaszek, G., & Bigaj, M. (2020). Edukacja zdalna: co stało się z uczniami, ich rodzicami i nauczycielami? Gdańsk: GWP.
• Woynarowska, B. (2010). Związki między zdrowiem a edukacją. In B. Woynarowska, A. Kowalewska, Z. Izdebski & K. Komosińska (red.), Biomedyczne podstawy kształcenia i wychowania. Podręcznik akademicki (pp. 232–234). Warszawa: PWN.
• Woynarowska, B. (2012). Edukacja zdrowotna. Poradnik dla nauczycieli wychowania fizycznego w gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych. Kielce: Wyd. ZNP.
• Woynarowska, B. (2017). Terminologia, cele i koncepcje współczesnej edukacji zdrowotnej. In B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna (pp. 93–105). Warszawa: PWN.
• Woynarowska, B., & Woynarowska, M. (2022). Związki między edukacją a zdrowiem. In M. Woynarowska & B. Woynarowska (red.), Szkoła i zdrowie jej uczniów i pracowników (pp. 31–35). Gdańsk: Wyd. Harmonia.
• Żukowska, Z. (2002). Zdrowie i sport w perspektywie edukacji globalnej. In Z. Żukowska & R. Żukowski (red.), Zdrowie i sport w edukacji globalnej (pp. 12–18). Warszawa: KNH AWF.
• Żukowska, Z. (2007). Styl życia a zagrożenia zdrowia jednostki w społeczeństwa rozwijającej się cywilizacji. In E. Marynowicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki (t. 2, pp. 534–551). Warszawa: PWN.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2023.36.4.173-181

Biblioteka Nauki

34111867