Kompetencje społeczne nauczycieli szkół średnich a ich samoocena

• Authors: Katarzyna Nowosad

Abstracts

EN

Modern schools place high demands on teachers in terms of broadly understood professional preparation, which is supported not only by knowledge of what and how to teach, but also by social competences manifested by interpersonal skills, enabling effective teaching and upbringing of children and adolescents. These competences are strongly conditioned by personality traits. The article takes into account self-esteem as a correlate of social competences of secondary school teachers, which is an attitude towards oneself, especially towards one’s own capabilities and other socially valuable features. Therefore, the aim of the research was to determine the relationship between the social competences of the surveyed teachers, their profiles and self-esteem. To obtain answers to the research problems, the PROKOS Questionnaire and the Rosenberg Self-Esteem Scale (SES) were used. The obtained results allowed us to confirm the working hypothesis about the relationship between the presented variables. There were positive correlations both between the level of self-esteem of the surveyed teachers and the overall result of their social competences, as well as all the analyzed profiles of these competences.

PL

Współczesna szkoła stawia wysokie wymagania nauczycielom w zakresie szeroko pojętego przygotowania zawodowego, które poparte jest nie tylko wiedzą, czego i w jaki sposób uczyć, lecz także kompetencjami społecznymi przejawiającymi się umiejętnościami interpersonalnymi umożliwiającymi efektywne nauczanie oraz wychowywanie dzieci i młodzieży. Kompetencje te są silnie uwarunkowane cechami osobowościowymi. W niniejszym artykule uwzględniona została samoocena jako korelat kompetencji społecznych nauczycieli szkół średnich, stanowiąca postawę wobec samego siebie, zwłaszcza wobec własnych możliwości oraz innych cech wartościowych społecznie. Dlatego też celem założeń badawczych było określenie zależności między kompetencjami społecznymi badanych nauczycieli i ich profilami a samooceną. Aby uzyskać odpowiedź na postawione problemy badawcze, do badań wykorzystano Kwestionariusz PROKOS oraz Skalę Samooceny (SES) Rosenberga. Uzyskane wyniki pozwoliły potwierdzić hipotezę roboczą mówiącą o zależności prezentowanych zmiennych. Wystąpiły bowiem dodatnie korelacje zarówno między poziomem samooceny badanych nauczycieli a ogólnym wynikiem ich kompetencji społecznych, jak i wszystkimi analizowanymi profilami tych kompetencji.

Keywords

EN

school; teacher; social competences; self-esteem

PL

szkoła; nauczyciel; kompetencje społeczne; samoocena

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2023
• Volume: 36
• Issue: 4
• Pages: 77-93

Dates

published

2023

Contributors

author

Katarzyna Nowosad

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wydział Pedagogiki i Psychologii

References

• Bera, A. (2022). Profile kompetencji społecznych przedstawicieli handlowych i ich podmiotowe uwarunkowania. Lublin: UMCS. (nieopublikowana praca doktorska)
• Borkowski, J. (2003). Podstawy psychologii społecznej. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
• Cęcelek, G. (2020). Kompetencje społeczne nauczyciela szkoły uczenia się i wyrównywania szans edukacyjnych. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Czechowska-Bieluga, M., Kanios, A., Sarzyńska, E. (2009). Profile kompetencji społecznych osób pracujących i bezrobotnych. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Dylak, S. (2004). Nauczyciel – kompetencje i kształcenie zawodowe. W: T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku (t. 3; s. 533–567). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
• Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Skala samooceny SES M. Rosenberga. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Galas, B. (1994). Czynniki współwystępujące z samooceną i aspiracjami młodzieży. Psychologia Wychowawcza, (1), 11–19.
• Jarmużek, J. (2014). Kompetencje społeczne nauczyciela a skuteczność pracy w szkole. Studia Edukacyjne, (30), 213–227. DOI: 10.14746/se.2014.30.12
• Jarosz, E. (1975). Psychologia i psychopatologia życia codziennego. Warszawa: PZWL.
• Jaworowska, A., Matczak, A. (2001). Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej INTE. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Jerzak, M. (2008). Znaczenie kompetencji społecznych w pracy nauczyciela wychowawcy. Journal of Modern Science. Zeszyty Naukowo-Dydaktyczne. Pedagogika, 2(5).
• Kulas, H. (1986). Samoocena młodzieży. Warszawa: WSiP.
• Łukaszewski, W. (1974). Osobowość. Struktura i funkcje regulacyjne. Warszawa: PWN.
• Matczak, A. (2005). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Matczak, A. (2007a). Kwestionariusz Kompetencji Społecznych. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Matczak, A. (2007b). Rola inteligencji emocjonalnej. Studia Psychologiczne, 45(1), 9–17.
• Matczak, A., Martowska, K. (2009). Instrumental and Motivational Determinants of Social Competencies. W: A. Matczak (Ed.), Determinants of Social and Emotional Competencies (s. 13–35). Warszawa: Wydawnictwo UKSW.
• Matczak, A. Martowska, K. (2013). Profil Kompetencji Społecznych. PROKOS. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
• Mazurek-Kucharska, B. (2006). Kompetencje społeczne we współczesnej psychologii i teorii zarządzania. Przegląd wybranych podejść i problemów. W: S. Konarski (red.), Kompetencje społeczno-psychologiczne ekonomistów i menedżerów. Teoria, badania, edukacja (s. 55–94). Warszawa: SGH.
• Niebrzydowski, J. (1976). O poznawaniu i ocenie samego siebie. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Niebrzydowski, J. (1989). Psychologia wychowawcza. Samoświadomość, aktywność, stosunki interpersonalne. Warszawa: PWN.
• Nowak-Dziemianowicz, M. (2012). Kompetencje społeczne jako jeden z efektów kształcenia w Krajowych Ramach Kwalifikacji w kontekście pytań o cele i funkcje edukacji. Warszawa: IBE.
• Piorunek, M. (2020). Nauczyciel-wychowawca (nie)wspierający ucznia – o znaczeniu nauczycielskich kompetencji społecznych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM. DOI: 10.14746/amup.9788323238423
• Piorunek, M., Werner, I. (2017). Kompetencje społeczne nauczycieli – diagnoza i pomocowe implikacje. Studia Edukacyjne, (44), 121–142. DOI: 10.14746/se.2017.44.8
• Polański, G. (2021). Pokolenie X i Y. Kompetencje społeczne – mediatyzacja codzienności. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
• Reykowski, J. (1966). Funkcjonowanie osobowości w warunkach stresu psychologicznego. Warszawa: PWN.
• Rosenberg, M. (1965). Society and the Adolescent Self-Image. Princeton: Princeton University Press.
• Sikora, K. (2016). Kompetencje społeczne dowódców pododdziałów wojskowych. Warszawa: WCEO.
• Sosnowska, I. (2015). Kompetencje społeczne nauczycieli. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, (6), 17–22.
• Strykowski, W. (2005). Kompetencje współczesnego nauczyciela. Neodidagmata, (27–28), 15–28.
• Szpitalak, M., Polczyk, R. (2015). Samoocena. Geneza, struktura, funkcje i metody pomiaru. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Tołwińska, B. (2011). Relacje międzyludzkie w kulturze szkoły sprzyjające uczeniu się. W: A. Cudowska (red.), Kierunki rozwoju edukacji w zmieniającej się przestrzeni społecznej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi doktorowi habilitowanemu Michałowi Balickiemu (s. 536–543). Białystok: Trans Humana.
• Twardowska-Staszek, E., Alberska, M. (2020). Inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne nauczycieli szkół specjalnych. Studia Pedagogica Ignatiana, 23(4), 111–134. DOI: 10.12775/SPI.2020.4.005
• Tyszkowa, M. (1972). Problemy psychologicznej odporności dzieci i młodzieży. Warszawa: Nasza Księgarnia.
• Tyszkowa, M. (1979). Samoocena i samoakceptacja jako struktury regulacyjne. Oświata i Wychowanie, (6), 203–210.
• Wojciszke, B. (2003). Pogranicze psychologii osobowości i społecznej: samoocena jako cecha i motyw. W: B. Wojciszke, M. Plopa (red.), Osobowość a procesy psychiczne i zachowanie (s. 15–49). Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2023.36.4.77-93

Biblioteka Nauki

34111862