Samoocena a poziom aspiracji edukacyjno-zawodowych uczniów

• Authors: Marzena Okrasa

Abstracts

EN

The paper addresses the educational and professional aspirations and self-esteem of adolescents, taking into account the analysis of conducted research. The considerations refer to aspirations and self-esteem in the context of human functioning in a dysfunctional family. The study was conducted among a group of 126 elementary school pupils. The research problem was contained in the question: Is there, and if so, what is, a relationship between the educational aspirations (dependent variable) of pupils graduating from elementary school and their self-esteem (independent variable)? A diagnostic survey method using the Rosenberg Self-Esteem Scale and the author’s aspirations questionnaire were used. The research confirmed that there is a relationship between high educational and professional aspirations and high self-esteem results, and between low aspirations and low self-esteem. Referring to Mellody’s concept, attention was paid to the children’s natural trait – worthiness, which in a dysfunctional family improperly shapes children’s self-esteem, affecting their quality of life and aspirations in the future.

PL

Artykuł jest poświęcony aspiracjom edukacyjno-zawodowym i samoocenie młodzieży z uwzględnieniem analiz przeprowadzonych badań. Rozważania dotyczą aspiracji i poczucia własnej wartości w kontekście funkcjonowania człowieka w rodzinie dysfunkcyjnej. Badania były prowadzone wśród 126-osobowej grupy uczniów szkoły podstawowej. Problem badawczy został zawarty w pytaniu: Czy – a jeżeli tak, to jaka jest – istnieje zależność pomiędzy aspiracjami edukacyjnymi (zmienną zależną) uczniów kończących szkołę podstawową a ich samooceną (zmienną niezależną)? Wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego z zastosowaniem Skali Samooceny Rosenberga oraz autorską ankietę dotyczącą aspiracji. Badania potwierdziły, że istnieje związek pomiędzy wysokimi aspiracjami edukacyjnymi i zawodowymi a wysokim wynikiem samooceny oraz pomiędzy niskimi aspiracjami a niskim poziomem samooceny. Powołując się na koncepcję Mellody, zwrócono uwagę na naturalną cechę dziecka – cenność, która w rodzinie dysfunkcjonalnej nieprawidłowo kształtuje poczucie własnej wartości dziecka, co w przyszłości ma wpływ na jego jakość życia i aspiracje.

Keywords

EN

aspirations; self-esteem; dysfunctional family; worthiness

PL

aspiracje; samoocena; rodzina dysfunkcjonalna; cenność

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2024
• Volume: 37
• Issue: 1
• Pages: 139-151

Dates

published

2024

Contributors

author

Marzena Okrasa

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wydział Pedagogiki i Psychologii

References

• Biernat, R. (2016). Troska o poczucie własnej wartości dzieci w rzeczywistości szkolnej – wymiar teoretyczny i praktyczne implikacje. Społeczeństwo, Edukacja, Język, (4), 150–167.
• Branden, N. (1998). 6 filarów poczucia własnej wartości. Łódź: Feeria.
• Chuma, B. (2006). Rola nauczyciela akademickiego w kształtowaniu aspiracji edukacyjno-zawodowych studentów pedagogiki. Studia Pedagogiczne Akademii Świętokrzyskiej, 16, 181–192.
• Dybowska, E. (2011). Rola instytucji w profilaktyce rodzinnych uwarunkowań niedostosowania społecznego dzieci. W: K. Biel, J. Kusztal (red.), Dziecko zagrożone wykluczeniem. Elementy diagnozy, działania profilaktyczne i pomocowe (s. 311–336). Kraków: Wydawnictwo WAM.
• Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych.
• Gendek, M. (2023). Gdy goni nas przeszłość. Psychologia, (5), 22–25.
• Godlewska, A. (2002). Poczucie własnej wartości. W: M. Pawlus (red.), Encyklopedia Rodzice i Dzieci (s. 690–692). Bielsko-Biała: Park.
• Janowski, A. (1977). Aspiracje młodzieży szkół średnich. Warszawa: PWN.
• Kirenko, J. (2019). Perspektywa przypadkowych zdarzeń a umiejętności społeczne studentów kierunków nauczycielskich z różnym poziomem samooceny. Edukacja, Technika, Informatyka, (2), 15–26. DOI: 10.15584/eti.2019.2.1
• Kłoskowska, A. (1970). Wartości, potrzeby i aspiracje kulturalne małej społeczności miejskiej. Studia Socjologiczne, (3), 5–26.
• Kunikowski, J., Kamińska, A., Gawryluk, M. (2016). Aspiracje zawodowe młodzieży. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 29(4), 55–78. DOI: 10.17951/j.2016.29.4.55
• Lewowicki, T. (1987). Aspiracje dzieci i młodzieży. Warszawa: PWN.
• Lewowicki, T., Galas, B. (1984). Poziom aspiracji młodzieży. Nowa Szkoła, (9), 387–390.
• Łaguna, M., Lachowicz-Tabaczek, K., Dzwonkowska, I. (2007). Skala samooceny SES Morrisa Rosenberga – polska adaptacja metody. Psychologia Społeczna, 2(4), 164–176.
• McKay, M., Greenberg, M.J., Fanning, P. (2023). Wybrakowani, bezwartościowi, wadliwi. Zmień autodestrukcyjne przekonania dzięki technikom terapii schematów oraz ACT. Sopot: GWP.
• Mellody, P. (2008). Toksyczne związki. Anatomia i terapia współuzależnienia. Warszawa: Jacek Santorski & Co Agencja Wydawnicza.
• Nowakowska-Buryła, I., Kusiak, K. (2019). Natura kompetencji a ograniczenia i trudności w kształceniu międzykulturowym nauczycieli edukacji elementarnej. Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce, 14(2), 41–53. DOI: 10.35765/eetp.2019.1452.03
• Pomykało. W. (red.). (1997). Encyklopedia pedagogiczna. Warszawa: Fundacja Innowacja.
• Reykowski, J. (1992). Procesy emocjonalne, motywacja, osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Rosenberg, M. (1965). Society and Adolescent Self-Image. New York: Princeton University Press.
• Skorny, Z. (1980). Aspiracje młodzieży oraz kierujące nimi prawidłowości. Warszawa: PWN.
• Szewczuk, W. (red.). (1985). Słownik psychologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• Szymczyk, K. (2011). Wpływ rodziny na aspiracje zawodowe dzieci. W: H. Marzec (red.), Z rodziną i dla rodziny w dobie globalizacji (T. 1; s. 171–179). Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie.
• Wosik-Kawala, D. (2007). Korygowanie samooceny uczniów gimnazjum. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
• Woźniak, W. (2005). Rola systemu edukacyjnego w kreowaniu i utrwalaniu nierówności społecznych. Pobrane z: https://dspace.uni.lodz.pl/bitstream/handle/11089/3632/Wozniak-Edukacja.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Young, J.E., Klosko, J.S., Weishaar, M.E. (2019). Terapia schematów. Przewodnik praktyka. Gdańsk: GWP.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2024.37.1.139-151

Biblioteka Nauki

34111915