Czego Polacy obawiają się na starość i jak planują zorganizować tę fazę swojego życia?

• Authors: Monika Adamczyk

Abstracts

EN

Analysing ageing, fears associated with this phase of life are important research subject. In this context, the following research questions seem to be crucial: What is awareness of the necessity to prepare for this phase of life in terms of planned coping strategies in difficult situations? What strategies of organizing life in old age are the most popular among adult Poles? Do representatives of different age groups differ in this respect and do they have different fears related to old age? This article attempts to answer these questions related to planning for old age. The analyses presented in the text are based on empirical research carried out by means of a diagnostic survey (face-to-face interviews) using a computer-assisted interview questionnaire technique. CAPI (Computer-Assisted Personal Interview) interviews were conducted in respondents’ homes on a nationwide random sample of households – 1,006 Poles aged 15 and over. The sampling frame was the PESEL number. The collected data show that, regardless of age, adult Poles strongly prefer strategies for organizing their life in old age based on staying in their own home and using a natural support system based on the primary network, i.e. ties with children, spouse and extended family.

PL

W przypadku analiz dotyczących starzenia się ważnym przedmiotem badań są obawy związane z tą fazą życia. W tym kontekście następujące pytania badawcze wydają się kluczowe: Jak wygląda świadomość konieczności przygotowywania się do tej fazy życia pod względem planowanych strategii radzenia sobie w sytuacjach trudnych? Jakie strategie organizowania życia na starość są najbardziej popularne wśród dorosłych Polaków? Czy przedstawiciele różnych grup wiekowych różnią się pod tym względem i czy mają różne obawy związane ze starością? W niniejszym artykule podjęto próbę odpowiedzi na te pytania, związane z planowaniem życia na starość. Przedstawione analizy zostały oparte na badaniach empirycznych przeprowadzonych metodą sondażu diagnostycznego (wywiady bezpośrednie) z wykorzystaniem techniki kwestionariusza wywiadu wspomaganego komputerowo. Wywiady CAPI (Computer-Assisted Personal Interview) przeprowadzono w domach respondentów na ogólnopolskiej próbie losowej gospodarstw domowych – 1006 Polaków w wieku 15 lat i więcej. Operatem losowania był numer PESEL. Z zebranych danych wynika, że niezależnie od wieku dorośli Polacy zdecydowanie preferują strategie organizowania sobie życia na starość opierające się na pozostaniu we własnym mieszkaniu i korzystaniu z naturalnego systemu wsparcia bazującego na sieci pierwotnej, czyli więziach z dziećmi, współmałżonkiem i dalszą rodziną.

Keywords

EN

ageing; fears; old age; planning for old age; strategies of organizing life in old age

PL

starzenie się; obawy; starość; planowanie życia na starość; strategie organizowania życia na starość

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
• Year: 2024
• Volume: 37
• Issue: 1
• Pages: 19-32

Dates

published

2024

Contributors

author

Monika Adamczyk

• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Wydział Nauk Społecznych

References

• Adamczyk, M. (2015). Więzi rodzinne w procesie pozytywnego i aktywnego starzenia się. Zeszyty Naukowe KUL, 59(4), 3–21.
• Adamczyk, M. (2019). Społeczne uwarunkowania pomyślnego starzenia się i aktywnego przygotowania do emerytury. Lublin: Wydawnictwo KUL.
• Adamczyk, M. (2021). Factors Influencing Ways of Organising Life in Old Age in the Context of Social Exclusion Risk: The Case of Poland. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 8(4), 418–430. DOI: 10.9770/jesi.2021.8.4(25)
• Adamczyk, M. (2022). Modele funkcjonowania osób starszych, w tym niesamodzielnych w rodzinie. Roczniki Nauk Społecznych, 50(3), 189–208. DOI: 10.18290/rns22503.2
• Adamczyk, M., Betlej, A. (2021). Social Security in Ageing Societies in a Sustainable Development Perspective: The Analysis of Context Indicator of Ways of Organizing Life in Old Age in Poland. Journal of Security and Sustainability Issues, 11(1), 147–157. DOI: 10.47459/jssi.2021.11.11
• Aspalter, C. (2020). Healthy Aging. W: D. Gu, M. Dupre (Eds.), Encyclopedia of Gerontology and Population Aging (s. 1–14). Cham: Springer. DOI: 10.1007/978-3-319-69892-2_409-1
• Avers, D. (2020). Aging Demographics and Trends. W: D. Avers, R.A. Wong (Eds.), Guccione’s Geriatric Physical Therapy (s. 17–37). St. Louis: Mosby. DOI: 10.1016/B978-0-323-60912-8.00002-6
• Baltes, P.B., Baltes, M.M. (1990). Psychological Perspectives on Successful Aging: The Model of Selective Optimization with Compensation. W: P.B. Baltes, M.M. Baltes (Eds.), Successful Aging: Perspectives from the Behavioral Sciences (s. 1–34). Cambridge: Cambridge University Press. DOI: 10.1017/CBO9780511665684.003
• Beck, U. (1986). Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Błędowski, P. (2012). Potrzeby opiekuńcze osób starszych. W: M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski (red.), Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludności w Polsce (s. 449–467). Warszawa: Termedia Wydawnictwo Medyczne.
• Boudia, S., Jas, N. (2007). Introduction: Risk and ‘Risk Society’ in Historical Perspective. History and Technology, 23(4), 317–331. DOI: 10.1080/07341510701527393
• Demers, L., Robichaud, L., Gélinas, I., Noreau, L., Desrosiers, J. (2009). Coping Strategies and Social Participation in Older Adults. Gerontology, 55(2), 233–239. DOI: 10.1159/000181170
• Deshmukh, P.R., Dangre, A.R., Rajendran, K.P., Kumar, S. (2015). Role of Social, Cultural and Economic Capitals in Perceived Quality of Life among Old Age People in Kerala, India. Indian Journal of Palliative Care, 21(1), 39–44. DOI: 10.4103/0973-1075.150175
• Faber, M. von, Bootsma-van der Wiel, A., Exel, E. van, Gussekloo, J., … Westendorp, R.G.J. (2001). Successful Aging in the Oldest Old: Who Can Be Characterized as Successfully Aged? Archives of Internal Medicine, 161(22), 2694–2700. DOI: 10.1001/archinte.161.22.2694
• Fabiś, A., Chabior, A., Wawrzyniak, J.K. (2014). Starzenie się i starość w perspektywie pracy socjalnej. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
• Fernández-Ballesteros, R. (2003). Social Support and Quality of Life among Older People in Spain. Journal of Social Issues, 58(4), 645–659. DOI: 10.1111/1540-4560.00282
• Fernández-Ballesteros, R., Garcia, L.F., Abarca, D., Blanc, E., …Patricia, S. (2010). The Concept of ‘Ageing Well’ in Ten Latin American and European Countries. Ageing and Society, 30(1), 41–56. DOI: 10.1017/S0144686X09008587
• Garfein, A.J., Regula Herzog, A. (1995). Robust Aging among the Young-Old, Old-Old, and Oldest-Old. Journals of Gerontology: Series B, 50B(2), 77–87. DOI: 10.1093/geronb/50B.2.S77
• Główny Urząd Statystyczny (GUS). (2022). Sytuacja osób starszych w Polsce w 2021 roku. Pobrane z: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/osoby-starsze/osoby-starsze/sytuacja-osob-starszych-w-polsce-w-2021-roku,2,4.html
• Główny Urząd Statystyczny (GUS). (2023a). Metainformacje. Pobrane z: https://stat.gov.pl/metainformacje/slownik-pojec
• Główny Urząd Statystyczny (GUS). (2023b). Stan ludności. Pobrane z: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/tablica
• Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych (GUS BDL). (2023). Pobrane z: https://bdl.stat.gov.pl/bdl/dane/podgrup/wymiary
• Grewiński, M., Lizut, J. (2021). Idea, definicje i teoretyczne aspekty deinstytucjonalizacji w polityce społecznej. W: M. Grewiński, J. Lizut (red.), Deinstytucjonalizacja w polityce społecznej – szanse i zagrożenia (s. 11–30). Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”.
• Harrington, N.G., Record, R.A. (2023). Health Communication: Research and Practice for a Diverse and Changing World. New York: Routledge. DOI: 10.4324/9781003214458
• Hellström, Y., Andersson, M., Hallberg, I.R. (2004). Quality of Life among Older People in Sweden Receiving Help from Informal and/or Formal Helpers at Home or in Special Accommodation. Health & Social Care in the Community, 12(6), 504–516. DOI: 10.1111/j.1365-2524.2004.00519.x
• Jang, Y., Mortimer, J.A., Haley, W.E., Graves, A.R.B. (2004). The Role of Social Engagement in Life Satisfaction: Its Significance among Older Individuals with Disease and Disability. Journal of Applied Gerontology, 23(3), 266–278. DOI: 10.1177/0733564804267579
• Kancelaria Senatu, Biuro Analiz, Dokumentacji i Korespondencji (2018). Starzenie się ludności w Unii Europejskiej – stan obecny i prognoza. Warszawa.
• Kanios, A. (2021). Deinstytucjonalizacja usług społecznych na rzecz seniorów. W: M. Grewiński, J. Lizut (red.), Deinstytucjonalizacja w polityce społecznej – szanse i zagrożenia (s. 111–126). Radom: Instytut Naukowo-Wydawniczy „Spatium”.
• Kilian, M. (2020). Funkcjonowanie osób w starszym wieku. Warszawa: Difin.
• Kourkouta, L., Monios, A. (2015). Psychosocial Issues in Elderly. Progress Health Sciences, 5(1), 232–237.
• Levinson, D.J. (1959). Role, Personality, and Social Structure in the Organizational Setting. Journal of Abnormal and Social Psychology, 58(2), 170–180. DOI: 10.1037/h0040261
• Levinson, D.J. (1977). The Mid-Life Transition: A Period in Adult Psychosocial Development. Journal for the Study of Interpersonal Processes, 40(2), 99–112. DOI: 10.1080/00332747.1977.11023925
• Levinson, D.J. (1978). The Seasons of a Man’s Life. New York: Knopf.
• Maier, H., Jeune, B., Vaupel, J.W. (Eds.). (2021). Exceptional Lifespans. Cham: Springer. DOI: 10.1007/978-3-030-49970-9
• Maslow, A. (2006). Motywacja i osobowość. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Mossakowska, M., Więcek, A., Błędowski, P. (2012). Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Warszawa: Termedia Wydawnictwa Medyczne.
• OECD (2013). A Good Life in Old Age? Monitoring and Improving Quality in Long-Term Care. Pobrane z: https://read.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/a-good-life-in-old-age_9789264194564-en#page1
• Palloni, A., Pinto, G. (2014). Family Support Networks and Population Ageing in Latin America and the Caribbean. International Journal of Sociology of the Family, 40(2),199–203.
• Paskaleva, D., Tufkova, S. (2017). Social and Medical Problems of the Elderly. Journal of Gerontology and Geriatric Research, 6(2–5). DOI: 10.4172/2167-7182.1000431
• Piorunek, M. (2010). O pomocy, wsparciu społecznym i poradnictwie – prolegomena do teoretycznych rozważań i praktycznych odniesień. W: M. Piorunek (red.), Pomoc – wsparcie społeczne – poradnictwo. Od teorii do praktyki (s. 7–14). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
• Ribeiro, M., Borges, M., Araujo, T.C. de, Souza, M. (2017). Coping Strategies Used by the Elderly Regarding Aging and Death: An Integrative Review. Revista Brasileira de Geriatria e Gerontologia, 20(6), DOI: 10.1590/1981-22562017020.170083
• Szarota, Z. (2010). Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego.
• Szweda-Lewandowska, Z. (2017). Potrzeby opiekuńcze seniorów – perspektywa osób w wieku 75 lat i więcej i ich rodzinnych opiekunów. Społeczeństwo i Ekonomia, (2), 83–93. DOI: 10.15611/sie.2017.2.06
• Wawrzyniak, J.K. (2014). Adaptacja do starości. W: A. Fabiś, A. Chabior, J.K. Wawrzyniak, Starzenie się i starość w perspektywie pracy socjalnej (s. 32–36). Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
• World Health Organization (WHO). (2015). World Report on Ageing and Health 2015. Pobrane z: https://www.who.int/ageing/events/world-report-2015-launch/en
• Zbyrad, T. (2016). Od instytucjonalizacji opieki ku deinstytucjonalizacji. Wyzwania polityki społecznej i szanse rozwoju. W: A. Furmańska-Maruszak, A. Wójtewicz (red.), Polityka społeczna wobec wyzwań demograficznych i przemian społecznych (s. 31–48). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne Akapit.

Identifiers

DOI

10.17951/j.2024.37.1.19-32

Biblioteka Nauki

34111916