Myśl polityczna formacji piłsudczykowskiej w Polsce (1926–1939) – cechy podstawowe

• Authors: Waldemar Paruch
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł jest analizą cech obozu piłsudczykowskiego z zakresu myśli politycznej na czterech płaszczyznach. Pierwsza – ustalono oddziaływanie syndromu autorytarnego na działalność ideotwórczą zwolenników i następców Józefa Piłsudskiego. Druga – przeanalizowano najważniejsze cechy piłsudczykowskiej ideologii. Trzecia – poddano ocenie model organizacyjny i funkcjonalny obozu piłsudczykowskiego. Czwarta – opisano model koncepcyjno-programowy obozu piłsudczykowskiego.

EN

The article is an analysis of the characteristics of the political thought of the Pilsudskiite Camp on four levels. First – it was established that an impact of the authoritarian syndrome on the ideo-creative activity of Jozef Pilsudski’s followers and successors was significant. Second – the most important features of the Pilsudskiite ideology were analyzed. Third – the organizational and functional model of the Pilsudskiite Camp was evaluated. Fourth – the conceptual and programme model of the Pilsudskiite Camp were discussed.

Keywords

PL

EN

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2014
• Volume: 21
• Issue: 2

Dates

published

2014

online

2015-05-21

Contributors

author

Waldemar Paruch

References

• Ani na prawo – ani na lewo. 1937. „Zaczyn” 19.08, nr 33, s. 3.
• Anusz, A. 1928. Marszałek Józef Piłsudski wskrzesiciel i budowniczy Państwa Polskiego, Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, Warszawa.
• Archiwum Akt Nowych, Zespół akt Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, t. 32, Listy rządowe, [b.d.w.], s. 2.
• Archiwum Akt Nowych, Zespół akt Kazimierza Świtalskiego, t. 5, Projekt do rozważenia. Unifikacja organizacji personalnych (mafji), [1929–1930], k. 91–92.
• Archiwum Akt Nowych, Zespół akt Zofii i Jędrzeja Moraczewskich 1899–1942, sygn. 71/II, t. 81, Przemówienie W. Sławka na posiedzeniu Klubu Parlamentarnego BBWR, 23 VI 1928, k. 1.
• Borkowski, P. 1933. Radykalizm: Garść uwag, „Państwo Pracy” 12.11, nr 37, s. 2.
• Burzenie murów. 1938. „Gazeta Polska” 17.09, nr 255, s. 1. Car, S. 1934. Na drodze ku nowej konstytucji, Wydawnictwo „Przełom”, Warszawa.
• Centralne Archiwum Wojskowe, Zespół akt Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych 1926–1939, sygn. I.302.1.6, Streszczenie referatu p. Józewskiego, [b.d.w.], k. 80.
• Czerwiski, F. 1936. Polska Doktryna Monroego, „Bunt Młodych”, 25.10, nr 19 (110), s. 1. D. 1928. Dwie drogi, „Dzień Polski” 14.07, nr 193, s. 1.
• Grzybowski, K. 1930. Od dyktatury ku kompromisowi konstytucyjnemu, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków.
• Idea i czyn Józefa Piłsudskiego. 1934. Biblioteka Dzieł Naukowych, Warszawa.
• Imponderabilia i incompatibilia. 1932, „Przełom” 1.11, nr 10–11, s. 20.
• Jędrzejewicz, J. 1972. W służbie idei: Fragmenty pamiętnika i pism, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn.
• Józewski, H. 1982. Zamiast pamiętnika, cz. 1, „Zeszyty Historyczne”, nr 59.
• Katelbach, T. 1968. Zet, „Zeszyty Historyczne”, nr 13. Ks. Janusz Radziwiłł o stosunku zachowawców do wyborów. 1928. „Dzień Polski” 19.01, nr 19, s. 2.
• Legenda o „pułkownikach”. 1930. „Gazeta Polska” 5.04, nr 34, s. 1. „Lewica” sanacyjna obrażona. 1937. „Jutro Pracy” 10.10, nr 42 (346), s. 1.
• Meysztowicz, W. 1973. Gawędy o czasach i ludziach, t. 1: Poszło z dymem, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn.
• Morawski, K. 1981. O niepodległym dwudziestoleciu, Polska Fundacja Kulturalna, Warszawa. Parlamentarny „Klub Pracy”. 1928. [b.o.w.], Warszawa.
• Pawłowicz, J. 1937. Radykalizm pod broń!, „Państwo Pracy” 27.06, nr 25, s. 3. Peretiatkowicz, A. 1929. Cezaryzm demokratyczny a konstytucja Polski, Wydawnictwo Hoesick, Warszawa.
• Peretiatkowicz, A. 1935. Państwo współczesne, Książnica „Atlas”, Lwów–Warszawa.
• Peretiatkowicz, A. 1936. Polska deklaracja konstytucyjna z 1930 r., „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, nr 4.
• Piasecki, A. 1929. O kryterjach oceny projektu Konstytucji: Odczyt wygłoszony we Lwowie dnia 16- -go Marca 1929 roku, [b.o.w.], Warszawa.
• Piasecki, A. 1929. O nowy typ polityczny, „Dzień Polski” 12.04, nr 99, s. 3.
• Piłsudski, J. 1937. Pisma zbiorowe: Wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych, t. 8, Instytut Józefa Piłsudskiego, Warszawa.
• Radykalizm państwowy, 1937. „Zaczyn” 17.06, nr 24, s. 1.
• Sprawozdanie stenograficzne ze 108 posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Okres III, 26 I 1934, ł. 7–8.
• Statek i sternik. 1927. „Dzień Polski” 8.07, nr 158, s. 1.
• Stpiczyński, W. 1929. Polska, która idzie, Wydawnictwo Hoesick, Warszawa.
• Świtalski, K. 1992. Diariusz 1919–1935, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa.
• Trzy wskazania Wodza [Przemówienie Śmigłego-Rydza na XIV Zjeździe Legionistów, 8 VIII 1937]. 1937. „Naród i Wojsko” (centralny organ Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny) 15.08, nr 33, s. 1.
• Bardach, J. 1981. Grupa „Jutro Pracy” a idea konsolidacji narodowej w latach 1935–1939, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Historia, nr 36 (543).
• Bartyzel, J. 2001. Konserwatyzm bez kompromisu: Studium z dziejów zachowawczej myśli politycznej w Polsce w XX wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Bartyzel, J. 2008. Autorytaryzm, http://haggard.w.interia.pl/autorytaryzm.html (dostęp 15.11.2008).
• Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego, Rękopisy, Materiały dotyczące województwa wołyńskiego w latach 1926–1938 zebrane przez Stanisława Stempowskiego, sygn. 1549, t. 9: Streszczenie referatu p. Józewskiego: „Wytyczne dla opracowania planu organizacji i taktyki obozu rządowego po 1926 r.”.
• Bogaards, M. 2009. How to classify hybryd regimes? Defective democracy and electoral authoritarianism, „Democratization”, vol. 16, nr 2, s. 399–423, http://is.muni.cz (dostęp 11.12.2013).
• Borejsza, J. W. 1979. Mussolini był pierwszy..., Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa.
• Borejsza, J. W. 2000. Szkoły nienawiści: Historia faszyzmów europejskich 1919–1945, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Borkowski, J. 1979. Zetowcy w Polsce międzywojennej, „Pokolenia”, nr 4.
• Borkowski, J. 1985. Naprawiacze w latach 1926–1935: Związek Naprawy Rzeczypospolitej i Zjednoczenie Pracy Wsi i Miast, „Dzieje Najnowsze”, nr 2.
• Brooker, P. 2000. Non-democratic regimes: theory, government and politics, St. Martin’s Press, New York
• Brownlee, J. 2007. Authoritarianism in an Age of Democratization, Cambridge University Press, Cambridge.
• Chajn, L. 1967. U źródeł powstania Klubów Demokratycznych 1937–1939, [w:] Najnowsze dzieje Polski: Materiały i studia z okresu 1914–1939, t. 11, Warszawa.
• Chojnowski, A. 1986. Piłsudczycy u władzy: Dzieje Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Drozdowski, M. M. 1972. Społeczeństwo, państwo, politycy II Rzeczypospolitej: Szkice i polemiki, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Faryś, J. 1988. Dekompozycja ideowa piłsudczyków 1935–1939, „Przegląd Zachodniopomorski”, t. 32, z. 3.
• Faryś, J. 1991. Piłsudski i piłsudczycy: Z dziejów koncepcji polityczno-ustrojowej (1918–1939), Wydawnictwo Naukowe US, Szczecin.
• Filipowicz, S. 1988. Mit i spektakl władzy, PWN, Warszawa.
• Gałęzowska, I. 1962. Myśl Józefa Piłsudskiego w świetle filozofii współczesnej, „Niepodległość”, t. 7.
• Garlicki, A. 1988. Józef Piłsudski 1867–1935, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa.
• Gdulewicz, E., Gwiżdż, A., Witkowski, Z. 1990. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1935 r., [w:] Konstytucje Polski: Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. 2, M. Kallas (red.), Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• Gołota, J. 1995. Ewolucja ideowopolityczna Jędrzeja Moraczewskiego 1930–1939, „Dzieje Najnowsze”, nr 3.
• Growski, J. [Grzybowski W.] 1929. Aforyzmy polityczne nieobowiązujące, Dom Książki Polskiej, Warszawa.
• Grzybowski, K. 1963, Moderator imperii, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, nr 2, s. 97–124.
• Halbersztadt, J. 1984. Józef Piłsudski i jego współpracownicy wobec problemu wyborów parlamentarnych w latach 1926–1928: Z badań nad genezą BBWR, „Dzieje Najnowsze”, nr 1.
• Hass, L. 1985. Pomiędzy wiernością zasadom a pokusą władzy (Podstawy i zachowania inteligencji polskiej w latach 1926/1927), „Dzieje Najnowsze”, nr 2.
• Hass, L. 1999. Inteligencji polskiej dole i niedole: XIX i XX wiek, Mazowiecka Wyższa Szkoła Humanistyczno-Pedagogiczna w Łowiczu, Łowicz.
• Holzer, J. 1981. Naprawiacze, zetowcy i Związek Patriotyczny, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Historia, nr 36 (543).
• Huntington, S. P. 1970. Social and Institutional Dynamics of One-Party Systems, [w:] Authoritarian Politics in Modern Society: The Dynamics of Established One-Party Systems, S. P. Huntington, C. H. Moore (red.), Basic Books, New York–London.
• Kawalec, K. 2000. Spadkobiercy niepokornych: Dzieje polskiej myśli politycznej 1918–1939, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków.
• Kawalec, K., Suleja, W. 1992. Nadmiar czy niedorozwój? Ewolucja struktur politycznych w Drugiej Rzeczypospolitej, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Historia, nr 90, t. 50: Wrocławskie studia najnowsze, W. Wrzesiński (red.). Kotowska, E. 1981. Program polityczny Klubów Demokratycznych i Stronnictwa Demokratycznego w latach 1937–1939, „Prace Instytutu Nauk Ekonomiczno-Społecznych Politechniki Warszawskiej”, nr 44.
• Kulesza, W. T. 1981. Koncepcje ideowo-polityczne Kazimierza Bartla i jego ekipy w latach 1926–1930, „Przegląd Historyczny”, nr 1.
• Kulesza, W. T. 1985. Koncepcje ideowo-polityczne obozu rządzącego w Polsce w latach 1926–1935, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Kumaniecki, K. W. 1928. Nadzwyczajne urzędy (z prawniczych rozmyślań nad dyktaturą), b.o.w., Kraków
• Leczyk, M. 1975. Ze studiów nad polską polityką wschodnią po przewrocie majowym (V 1926–V 1927), „Z dziejów stosunków polsko-radzieckich: Studia i materiały”, t. 11–12.
• Leczyk, M. 1988. Oblicze społeczno-polityczne Drugiej Rzeczypospolitej, „Książka i Wiedza”, Warszawa.
• Linz, J. J. 2000. Totalitarian and Authoritarian Regimes, Lynne Rienner Publisher, London.
• Majchrowski, J. M. 1976. Obóz Narodowo-Radykalny – okres działalności legalnej, „Dzieje Najnowsze”, nr 3.
• Majchrowski, J. M. 1977. Grupa „Jutra Pracy” wobec Obozu Zjednoczenia Narodowego, „Studia Historyczne”, nr 2.
• Majchrowski, J. M. 1985. Silni – zwarci – gotowi: Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Micewski, A. 1968. W cieniu marszałka Piłsudskiego: Szkice z dziejów myśli politycznej II Rzeczypospolitej, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa.
• Micewski, A. 1968. Z geografii politycznej II Rzeczypospolitej, Instytut Wydawniczy „Znak”, Warszawa.
• Nałęcz, D., Nałęcz, T. 1979. Prasowa działalność piłsudczyków, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, nr 4.
• Nowakowski, J. M. 1982. Konferencja konstytucyjna z czerwca 1932: U źródeł rozbicia grupy pułkowników, „Studia Historyczne”, nr 3–4.
• Nowakowski, J. M. 1988. Walery Sławek: (1879–1939): Zarys biografii politycznej, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa.
• Oberländer, E. (red.) 2001. Autoritäre Regime in Ostmittel- und Südosteuropa 1919–1944, Ferdinand Schöningh, Padeborn–München–Wien–Zürich.
• Paruch, W. 1997. Podstawy i uzasadnienie tożsamości politycznej obozu piłsudczykowskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio K, Politologia, vol. 4.
• Piłka, M. 1988. Filozofia polityczna Konwentu Organizacji Niepodległościowych, „Niepodległość”, t. 21.
• Rakowski, J. 1980. Zetowcy i Piłsudczycy, cz. 1, „Zeszyty Historyczne”, nr 54.
• Rakowski, J. 1981. Zetowcy i Piłsudczycy, cz. 2, „Zeszyty Historyczne”, nr 55.
• Rakowski, J. 1981. Zetowcy i Piłsudczycy, cz. 3, „Zeszyty Historyczne”, nr 56.
• R-ski. 1927. Interes państwa, czy narodu?, „Polska Zbrojna” 4.01, nr 3, s. 1.
• Rudnicki, S. 1979. Walka sanacji o ziemiaństwo – rozmowy Sławka z ziemianami (wrzesień–grudzień 1927 r.), [w:] Historia XIX i XX wieku: Studia i szkice. Prace ofiarowane Henrykowi Jabłońskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków– Gdańsk.
• Rudnicki, S. 1985. Obóz Narodowo-Radykalny: Geneza i działalność, Wydawnictwo „Czytelnik”, Warszawa.
• Ryszka, F. 1985. Państwo stanu wyjątkowego: Rzecz o systemie państwa i prawa Trzeciej Rzeszy, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
• Saraiva, J. H. 2000. Krótka historia Portugalii, TAiWPN Universitas, Kraków.
• Schmitt, C. 2012. Teologia polityczna i inne pisma, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.
• Sikorski, T. 2012. Rzeczywistość i eksperyment: Oblicze ideowo-polityczne piłsudczykowskiej grupy „Zaczyn” (1936–1939), „Niepodległość”, t. 41.
• Skarzyński, R. 1992. Od chaosu do ładu: Carl Schmitt i problem tego co polityczne, Wydawnictwo ISP PAN, Warszawa.
• Skarzyński, R. 1998. Konserwatyzm: Zarys dziejów filozofii politycznej, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa.
• Smoliński, T. 1985. Rządy Józefa Piłsudskiego w latach 1926–1935: Studium prawne, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
• Sudnik, W. 1979. „Ten konserwatyzm jest martwy”, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, nr 1.
• Svolik, M. W. 2012. Power Sharing and Leadership Dynamics in Authoritarian Regimes, s. 477–493, http://publish.illinois.edu (dostęp 10.05.2014).
• Szpoper, D. 1999. Sukcesorzy Wielkiego Księstwa: Myśl polityczna i działalność konserwatystów polskich na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904–1939, Wydawnictwo Arche, Gdańsk.
• Urbankowski, B. 1988. Filozofia czynu: Światopogląd Józefa Piłsudskiego, Wydawnictwo „Pelikan”, Warszawa.
• Waingertner, P. 1999. „Naprawa” (1926–1939): Z dziejów obozu pomajowego, Wydawnictwo Naukowe „Semper”, Warszawa.
• Waingertner, P. 1999. Dekompozycja środowiska „Naprawy” (1935–1937), „Zeszyty Historyczne”, nr 128.
• Waingertner, P. 2001. Zjednoczenie Pracy Wsi i Miast w wyborach parlamentarnych 1930 r., „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Historica, t. 71: Studia i szkice z historii Polski XX wieku, W. Kozłowski (red.)
• Wandycz, P. S. 2000. Między pluralizmem a totalitaryzmem: Tematyka ustrojowa, [w:] Historia Europy Środkowo-Wschodniej, t. 2, J. Kłoczowski (red.), Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin.
• Wierzbicka, M. 1963. Problematyka „Przełomu” w latach 1926–1935, „Roczniki Historii Czasopiśmiennictwa Polskiego”, t. 3, nr 1.
• Władyka, W. 1977. Działalność polityczna polskich stronnictw konserwatywnych w latach 1926–1935, Wydawnictwo Ossolineum, Warszawa–Wrocław–Kraków–Gdańsk.
• Wynot, E. D. 1974. Polish Politics in Transition: The Camp of National Unity and the Struggle for Power 1935–1939, University of Georgia Press, Athens 1974.
• Żarnowski, J. 1958. „Lewica sanacyjna” w latach 1935–1939, „Przegląd Historyczny”, nr 4.
• Żarnowski, J. 1966. Struktura i podłoże społeczne obozu rządzącego w Polsce w latach 1926–1939, [w:] Najnowsze dzieje Polski: Materiały i studia z okresu 1914–1939, t. 10, PWN, Warszawa.
• Żyro, T. 2010. Autorytet a autorytaryzm: Kilka uwag doktrynalnych, [w:] Adaptacja – reforma – stabilizacja: Przestrzeń publiczna we współczesnych systemach politycznych, T. Koziełło, P. Maj, W. Paruch (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.

Identifiers

DOI

10.17951/k.2014.21.2.121