Polska jako idea polityczna w pismach Antoniego Chołoniewskiego

• Authors: Dariusz Grzybek
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule przeanalizowano idee polityczne Antoniego Chołoniewskiego, polskiego dziennikarza i pisarza. W swojej książce Duch dziejów Polski przedstawił on ideę Polski jako wspólnoty politycznej opartej na wolności politycznej, rządach parlamentarnych i tolerancji. Do istoty polskiej idei politycznej miały należeć także pokojowe skłonności oraz zdolność do tworzenia wielonarodowych federacji politycznych. Zdaniem Chołoniewskiego upadek dawnej Polski miał wzmacniać tendencje autokratyczne i militarystyczne w Europie, zaś jej odbudowanie miało służyć budowie porządku demokratyczno-liberalnego na świecie, w którym polski ideał polityczny byłby zgodny z zasadami porządku światowego. Z tą retrospektywną utopią kontrastują jednak silne w publicystyce Chołoniewskiego wątki antyżydowskie. Wyidealizowana Polska znalazła się w sprzeczności z koncepcją realnych interesów polskich.

EN

This article analyses political ideas of Antoni Chołoniewski, a Polish journalist and writer. In his book Duch dziejów Polski (Ghost of Polish history), Chołoniewski had delivered an idea of Poland as a political community based on political liberty, parliamentary government and toleration. He took for granted a pacific attitude and ability to multinational federations as elements of Polish political tradition also. According to Chołoniewski, destruction of old Poland meant strengthening of autocracy and militarism in Europe, whereas reconstruction of Poland would be auxiliary for liberal-democratic order in the world. In this concept, Polish political ideas would be in line with a new global order. This political vision of Chołoniewski was in discrepancy with his strong anti-Jewish attitude. Idealized tolerant Poland has fallen in a conflict with Chołoniewski’s concept of real Polish interest.

Keywords

PL

Antoni Chołoniewski, polska tradycja polityczna, federalizm, wolność polityczna, pokój światowy

EN

Antoni Chołoniewski, Polish political tradition, federalism, political liberty, world peace

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2016
• Volume: 23
• Issue: 2

Dates

published

2016

online

2017-07-17

Contributors

author

Dariusz Grzybek

References

• Chołoniewski, A. 1914. W sprawie żydowskiej. Trzy listy polemiczne, Kraków.
• Chołoniewski, A. 1914a. Słowo i treść, [w:] A. Chołoniewski, K. Ehrenberg, W. Kosiakiewicz, Spór o terminy polityczne, Warszawa.
• Chołoniewski, A. 1918. Duch dziejów Polski, wyd. 2, Kraków.
• Chołoniewski, A. 1919. Co myśleć o rozruchach przeciw żydom? Słowo do naszego ludu, Kraków.
• Chołoniewski, A. 1920. Dyalog o Polsce i „małych narodach”, Kraków.
• Daszyk, K.K. 2001. Strażnik romantycznej tradycji. Rzecz o Stefanie Buszczyńskim, Historia Jagiellonica, Kraków.
• Dmowski, R. 1907. Myśli nowoczesnego Polaka, wyd. 3, Lwów.
• Doyle, M.W. 1986. Liberalism and World Politics, „American Political Science Review”, Vol. 80, nr 4, DOI: https://doi.org/10.1017/S0003055400185041, DOI: https://doi.org/10.2307/1960861.
• Doyle, M.W. 1996. Kant, Liberal Legacies and Foreign Affairs, [w:] Debating the Democratic Peace, M.E. B rown, S.M. Lynn-Jones, S.E. Miller (ed.), The Mit Press, Cambridge (Mass.), London [pierwodruk 1983].
• Ekes, J. 1987. Złota demokracja, Wydawnictwo Pax, Warszawa [2 wyd. Kraków 2010].
• Ekes, J. 1994. Polska, przyczyny słabości i podstawy nadziei, Wydawnictwo Pax, Warszawa.
• Filipowicz, S. 1997. Pochwała rozumu i cnoty: republikańskie credo Ameryki, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Górski, A. 2007 [I wyd. 1918]. Ku czemu Polska szła, Wydawnictwo M. Arcta, Warszawa.
• Grzybek, D. 2015. Handel i pokój. Geneza i ewolucja liberalnego pacyfizmu, Universitas, Kraków.
• Jezierski, A., Leszczyńska, C. 1997. Historia gospodarcza Polski, Wydawnictwo Key Text, Warszawa.
• Maternicki, J. 1975. Idee i postawy. Historia i historycy polscy 1914–1918, Wydawnictwo PWN, Warszawa.
• Mazur, K. 2010. Polska ejdetyczna, „Pressje”, t. 22/23.
• Owen, J.M. 1996. How Liberalism Produces Democratic Peace, [w:] M.E. Brown, S.M. Lynn-Jones, S.E. Miller (ed.), Debating the Democratic Peace, Wydawnictwo Mit Press, Cambridge (Mass.), London.
• Polachek, S.W. 1997. Why Democracies Cooperate More and Fight Less: The Realtionship Between International Trade and Cooperation, „Review of International Economics” 1997, Vol. 5, nr 3, DOI: https://doi.org/10.1111/1467-9396.00058.
• Rosecrance, R. 1986. The Rise of the Trading State. Commerce and Conquest in the Modern World, Basic Book, New York.
• Rosecrance, R. 1996, The Rise of the Virtual State, „Foreign Affairs”, Vol. 75, nr 4, DOI: https://doi.org/10.2307/20047658.
• Rosecrance, R. 2002. International Society and the Virtual State: States and Firms in World Politics, „Review of International Studies”, Vol. 28, nr 3, DOI: https://doi.org/10.1017/S0260210502004436.
• Russett, B. 1993. Grasping the Democratic Peace. Principles for a Post Cold – War Word, Princeton University Press, Princeton.
• Rzegocki, A. 2008. Racja stanu a polska tradycja myślenia o polityce, Ośrodek Myśli Politycznej, Kraków.
• Skinner, Q. 2013. Wolność przed liberalizmem, tłum. A. Czarnecka, Wydawnictwi UMK, Toruń.
• Snyder, T. 2010. Nacjonalizm, marksizm i nowoczesna Europa Środkowa. Biografia Kazimierza Kelles-Krauza (1872–1905), tłum. M. Boguta, Krytyka Polityczna, Warszawa.
• Sucheni-Grabowska, A. 2003. Wolność i prawo w staropolskiej koncepcji państwa, Muzeum Historii, Warszawa.
• Walicki, A. 1983. Marks i Engels o sprawie polskiej. Koncepcja narodu i ujęcie kwestii narodowej, [w:] A. Walicki, Polska, Rosja, marksizm. Studia z dziejów marksizmu i jego recepcji, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Wierzbicki, A. 1971. Wokół Ducha dziejów Polski. Spory o ocenę dziejów narodowych w historiografii polskiej 1917–1919, „Kwartalnik Historyczny”, r. LXXVIII, nr 4.
• Zakulski, L. 1937. Chołoniewski Myszka Antoni, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 3, Instytut Historii PAN, Kraków.

Identifiers

DOI

10.17951/k.2016.23.2.167