Chrześcijański ruch narodowy na ziemiach polskich w latach 1885‒1945

• Authors: Piotr Kurzawa
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł ma na celu zaprezentowanie ewolucji polskiego chrześcijańskiego ruchu narodowego. Ukazanie pełnego obrazu tytułowej tematyki wymagało wykorzystania metod historycznych, behawioralnej oraz decyzyjnej. W prezentowanych latach możemy wyróżnić cztery okresy funkcjonowania ruchu, zgodnie z którymi został podzielony artykuł. Każdy z nich charakteryzuje się odmiennymi warunkami wewnętrznymi oraz zewnętrznymi wpływającymi na działania organizacji narodowych. Pierwszy to okres funkcjonowania narodowców w czasach zaborów (lata 1885‒1918). Następnie zaprezentowano działania w warunkach niepodległej demokratycznej II Rzeczypospolitej (lata 1918‒1926). Kolejny etap to działalność w warunkach autorytaryzmu (lata 1926‒1939) oraz okres działalności konspiracyjnej (lata 1939‒1945). Działając wielowymiarowo, zarówno społecznie, politycznie, jak i militarnie, polski chrześcijański ruch narodowy wielokrotnie ewoluował organizacyjnie oraz ideologicznie w wyniku różnorodnych wydarzeń historycznych.

EN

The article shows an evolutionary process of Polish Christian national movement. Presentation of the full picture of the issue in question required the use of historical, behavioral and decision-making methods. Throughout discussed time-frame (1885–1945), we can highlight four distinct periods. During each of these periods, national organizations were affected in different ways – both internally and externally. The first period is the time of Partitioned Poland (1885–1918). Afterwards comes the time of the democratic Second Republic (1918–1926). Next one is Poland under the authoritarian regime (1926–1939) and lastly, the underground activity period (1939–1945). Acting in a multidimensional way (in social, political and military terms), the Polish Christian national movement has evolved organizationally and ideologically many times as a result of various historical events.

Keywords

PL

ruch narodowy, II Rzeczpospolita Polska, myśl polityczna, idee narodowe, działalność organizacyjna, działalność konspiracyjna

EN

national movement, Second Republic, political thought, national ideas, organizational activity, underground activity, conspiracy

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2018
• Volume: 25
• Issue: 1

Dates

published

2018

online

2018-08-29

Contributors

author

Piotr Kurzawa

References

• Bender, R. 2003. Narodowa Demokracja, [w:] Encyklopedia białych plam, t. 11, M. Fijołek i in. (red.), Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom.
• Czubiński, A. 2003. Historia Polski XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
• Dmowski, R. 1938. Pisma, t. 3, Antoni Gmachowski i S-ka, Częstochowa.
• Garlicki, A. 1966. Relacja Romana Dmowskiego o Lidze Narodowej, „Przegląd Historyczny”, t. 57, nr 3.
• Grott, B. 1991. Nacjonalizm chrześcijański. Myśl społeczno-państwowa formacji narodowo-katolickiej w Drugiej Rzeczypospolitej, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
• Grott, B. 2012. Nacjonalizm polski na tle porównawczym (aspekty światopoglądowe), [w:] Główne obozy polityczne II Rzeczypospolitej na tle wydarzeń epoki, M. Ryba (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Grott, B. 2014. Dylematy polskiego nacjonalizmu. Powrót do tradycji czy przebudowa narodowego ducha, Wydawnictwo von Borowiecky, Warszawa.
• Kawalec, K. 1989. Narodowa Demokracja wobec faszyzmu 1922–1939, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
• Kawęcki, K. 2012. Koncepcje ideowo-programowe Ruchu Narodowo-Radykalnego w latach 1934–1939, [w:] Główne obozy polityczne II Rzeczypospolitej na tle wydarzeń epoki, M. Ryba (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Kobylańska, Z. 1999. Konfederacja Narodu w Warszawie, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
• Komorowski, K. 1993. Konspiracja Pomorska 1939–1947. Leksykon, Wydawnictwo Novus Orbis, Gdańsk.
• Kornaś, J. 1995. Naród i państwo w myśli politycznej Związku Ludowo-Narodowego, Akademia Ekonomiczna w Krakowie Wydawnictwo Uczelniane, Kraków.
• Kornaś, J. 2009. Stracone nadzieje. Szkice z myśli społeczno-politycznej Stronnictwa Narodowego (1928–1945), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Kozicki, S. 1964. Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Myśl Polska, Londyn.
• Krajewski, K. 1993. Uderzeniowe Bataliony Kadrowe 1942–1944, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
• Łętocha, R. 2003. Liga Polska, [w:] Encyklopedia białych plam, t. 11, M. Fijołek i in. (red.), Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom.
• Łętocha, R. 2012. Obóz Wielkiej Polski, między politycznym realizmem a romantyzmem, [w:] Główne obozy polityczne II Rzeczypospolitej na tle wydarzeń epoki, M. Ryba (red.), Wydawnictwo KUL, Lublin.
• Maj, E. 1991. Jan Ludwik Popławski 1854–1908, poglądy i działalność polityczna, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Malinowski, K. 1986. Tajna Armia Polska, Znak, Konfederacja Zbrojna. Zarys genezy, organizacji i działalności, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
• Mazur, Z., Pietrowicz, A. 2004. Ojczyzna 1939–1945, Dokumenty, Wspomnienia, Publicystyka, Instytut Zachodni, Poznań.
• Przybysz, K. 1999, Imperium Słowiańskie Konfederacji Narodu – przyczynek do dziejów polskiej myśli politycznej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio K, Politologia”, nr 6.
• Przybysz, K. 2000. Polska myśl polityczna 1939–1945, Oficyna Wydawnicza ASPRA , Warszawa.
• Muszyński, W. J. 2002. Konfederacja Narodu, [w:] Encyklopedia białych plam, t. 9, M. Fijołek i in. (red.), Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom.
• Muszyński, W.J. 2004. Obóz Narodowo-Radykalny, [w:] Encyklopedia białych plam, t. 13, M. Górniak i in. (red.), Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom.
• Muszyński, W.J. 2005. Stronnictwo Narodowe, [w:] Encyklopedia białych plam, t. 16, M. Górniak i in. (red.), Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom.
• Roszkowski, W. 2004. Historia Polski 1914–2004, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Rudnicki, S. 1985. Obóz Narodowo-Radykalny. Geneza i działalność, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa.
• Tokarczyk, R. 2010. Współczesne doktryny polityczne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa.
• Wapiński, R. 1997. Historia polskiej myśli politycznej XIX i XX wieku, Wydawnictwo Arche, Gdańsk.
• Wapiński, R. 1980. Narodowa Demokracja 1893–1939, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Sznarbachowski, W. 1997. 300 lat wspomnień, Aneks, Londyn.
• Ustawa Ligi Polskiej z grudnia 1887 r., 1964, [w:] S. Kozicki, Historia Ligi Narodowej (okres 1887–1907), Myśl Polska, Londyn.

Identifiers

DOI

10.17951/k.2018.25.1.189