System polityczny Szwajcarii – uwarunkowania i główne instytucje

• Authors: Mirosław Matyja
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Uchwalenie Konstytucji Federalnej w 1848 roku było istotne dla kształtowania systemu politycznego Szwajcarii. Współczesne brzmienie Konstytucji Federalnej Konfederacji Szwajcarskiej uchwalono w 1999 roku. Obecnie system tego kraju można określić mianem parlamentarno komitetowego (system konwentu). Ze względu jednak na jego specyfikę, objawiającą się w głównie w dużej roli kantonów, jest określany także jako parlamentarno-kantonalny. Artykuł podzielono na sześć części: uwarunkowania historyczne i instytucjonalne, podziały socjopolityczne, założenia i funkcjonowanie szwajcarskiego federalizmu, system partyjny i „formuła magiczna”, główne instytucje ustrojowe oraz instrumenty i procedury. W badaniach zastosowano podejście instytucjonalno-prawne, analizę systemową oraz analizę historyczną. W toku badań wykazano, że istotnym elementem systemu jest duża niezależność i samodzielność kantonów, a także gmin. Czynnikiem determinującym kształt partii politycznych i podział socjopolityczny Szwajcarii jest przede wszystkim jej wielokulturowość. Zasadniczymi instrumentami demokratycznymi w tym państwie są: referendum, inicjatywa ludowa, zgromadzenie ludowe.

EN

An important element shaping the political system of Switzerland was adopting the Federal Constitution in 1848. The current Federal Constitution of the Swiss Confederation was adopted in 1999. The current political system of this country can be referred to as directorial; however, because this specific system manifests itself mainly through the significant role of the cantons, it is also referred to as a “parliamentary-cantonal” system. The paper was divided into six parts: historical and institutional determinants, socio-political divisions, assumptions and functioning of Swiss federalism, party system and “magic formula”, main political institutions, and instruments and procedures. In the article, both institutional and legal methods were applied. An important element of the system is the large degree of independence and self-reliance of the cantons and the communes. What determines the shape of the political parties and the socio-political division of Switzerland is the multiculturalism of the country. The fundamental democratic instruments in the country comprise referenda, popular initiatives, and popular assemblies.

Keywords

PL

Szwajcaria, system polityczny, demokracja bezpośrednia, federalizm, instrumenty demokratyczne

EN

Switzerland, political system, direct democracy, federalism, democratic instruments

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2018
• Volume: 25
• Issue: 1

Dates

published

2018

online

2018-08-29

Contributors

author

Mirosław Matyja

References

• Aleksandrowicz, M. 2009. System prawny Szwajcarii. Historia i współczesność, Temida 2, Białystok.
• Antoszewski, A., Herbut, R. 2007. Systemy polityczne współczesnej Europy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Banaszak, B. 2007. Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw demokratycznych, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Baur, A. 1992. Szwajcarski fenomen, Wiedza Powszechna, Warszawa.
• Blöchliger, H. 2005. Kantone – Baustelle Föderalismus. Metropolitanregionen versus Kantone. Untersuchungen und Vorschläge für eine Revitalisierung der Schweiz, NZZ Libro Zürich.
• Bokajło, W., Dziubka, K. 2001. Społeczeństwo obywatelskie, [w:] Społeczeństwo obywatelskie. Sfera publiczna jako problem teorii demokracji, W. Bokajło (red.), Wydawnictwo UWr, Wrocław.
• Branecki, T. 2011. Szwajcarskie referendum „Stop minaretom” – podstawa prawna, wyniki i skutki. „Atheneum”, vol. 32.
• Braun, N. 2008. Direct Democracy in Switzerland. Case Study, [w:] Direct Democracy. The International IDEA Handbook, IDEA, Stockholm.
• Czeszejko-Sochacki, Z. 2000a. Wstęp, [w:] Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej z dnia 18 kwietnia 1999 r., Warszawa.
• Czeszejko-Sochacki, Z. 2000b. Konfederacja Szwajcarska, [w:] Opozycja parlamentarna, E. Zwierzchowski (red.), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Czeszejko-Sochacki, Z. 2002. System konstytucyjny Szwajcarii, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Degen, B. 2011. Referendum, [w:] Historisches Lexikon der Schweiz, Bd. 10: Pro-Schafroth. Schwabe, Basel.
• Deszczyński, P., Gołata, K. 2000. Demokratyczne systemy polityczne, [w:] System parlamentarno-kantonalny Szwajcarii, P. Deszczyński (red.), Wydawnictwo AE, Poznań.
• Die helvetische Staatsverfassung 12 April 1798, http://www.servat.unibe.ch/verfg/ch/1798_Helvetische_Staatsverfassung.pdf (dostęp: 4.03.2016).
• Frey, R.L. 2005. Föderalismus – Zukunftstauglich?!, NZZ Libro, Zürich.
• Gabriel, J.M. 1997. Das politische System der Schweiz. Haupt, Bern.
• Grabowska, S. 2009. Formy demokracji bezpośredniej w wybranych państwach europejskich. Wydawnictwo URz, Rzeszów.
• Konstytucja Federalna Konfederacji Szwajcarskiej z 18 kwietnia 1999 r., Bundesverfassung der Schweizerischen Eidgenossenschaft vom 18. April 1999, SR 101.
• Kuciński, J., Wołpiuk, W.J. 2012. Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Kutter, M. 1996. Doch dann regiert das Volk. Ein Schweizer Beitrag zur Theorie der direkten Demokratie, Ammann Verlag, Zürich.
• Lackner, S. 1999. Willensbildungsprozesse im Rahmen von Bürgerentscheiden, [w:] Direkte Demokratie in Theorie und kommunaler Praxis, T. Schiller (Hg.), Campus, Frankfurt–New York.
• Linder, W. 1996. Demokracja szwajcarska. Rozwiązywanie konfliktów w społeczeństwie wielokulturowym, Wydawnictwo WS P, Rzeszów.
• Manatschal, A. 2013. Kantonale Integrationspolitik im Vergleich. Eine Untersuchung der Determinanten und Auswirkungen subnationaler Politikvielfalt, Nomos, Baden-Baden.
• Marczewska-Rytko, M. 2011. Szwajcarski model demokracji bezpośredniej, [w:] Stan i perspektywy demokracji bezpośredniej we współczesnym świecie, M. Marczewska-Rytko (red.), Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Marczewska-Rytko, M. 2012. Inicjatywa ludowa i referendum w Szwajcarii w latach 2000–2010, „Polityka i S połeczeństwo”, nr 9.
• Matyja, M. 2009. Besonderheiten des politischen Systems der Schweiz. Föderalismus und direkte Demokratie, „Europa Regionum”, Bd. 12.
• Matyja, M. 2010. Swiss Made. Jak funkcjonuje międzykulturowa Szwajcaria?, Poligraf, Brzezia Łąka.
• Meyer, T. 2009. Was ist Demokratie, Verlag für Sozialwissenschaft, Wiesbaden.
• Moeckli, S. 2007. Das politische System der Schweiz verstehen, Tobler, Altstätten.
• Musiał-Karg, M. 2012. Elektroniczne referendum w Szwajcarii. Wybrane kierunki zmian helweckiej demokracji bezpośredniej, Wydawnictwo WNPiD UAM, Poznań.
• Myślak, E. 2014. System polityczny Konfederacji Szwajcarskiej, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Najstarsze konstytucje z końca XVIII i I połowy XIX wieku. 1997. P. Sarnecki (wstęp i tłum.), Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa.
• Quermonne, J.-L. 1994. Les régimes politiques occidentaux, Editions du Seuil, Paris.
• Regulamin Rady Kantonów z 20 czerwca 2003 r., Geschäftsreglement des Ständerates (GRS) vom 20. Juni 2003, SR 171.14.
• Regulamin Rady Narodowej z 3 października 2003 r., Geschäftsreglement des Nationalrates (GRN) vom 3. Oktober 2003, SR 171.13.
• Roca, R. 2012. Wenn die Volkssouveränität wirklich eine Wahrheit werden soll… Die schweizerische direkte Demokratie in Theorie und Praxis – Das Beispiel des Kantons Luzern, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich/Basel/Genf.
• Sigg, O. 1990. Instytucje polityczne w Szwajcarii, Szwajcarska Fundacja Kulturalna „Pro Helvetia”, Warszawa.
• Sokół, W. 1998. System partyjny współczesnej Szwajcarii, „Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska, Sectio K: Politologia”, vol. 5.
• Sokół, W., Żmigrodzki, M. 2005. Współczesne partie i systemy partyjne. Zagadnienia teorii i praktyki politycznej, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
• Szwajcaria (Konfederacja Szwajcarska), (2003), [w:] Leksykon systemów politycznych, T. Goduń, M. Cygnarowski, S. Dudek, P. Iwaniszczuk, Elipsa, Warszawa.
• Urząd ds. Statystyki Konfederacji Szwajcarskiej w Neuchâtel, http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/01/05/blank/key/sprachen.html (dostęp: 24.05.2016).
• Urząd ds. Statystyki Konfederacji Szwajcarskiej w Neuchâtel: http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/de/index/themen/17/03/blank/key/eidg__volksinitiativen.html (dostęp: 10.05.2016).
• Ustawa federalna o organizacji rządu i administracji z 21 marca 1997 r., Regierungs-und Verwaltungsorganisationsgesetz (RVOG) vom 21. März 1997, SR 172.010.

Identifiers

DOI

10.17951/k.2018.25.1.73