Proces emancypacji politycznej Inuitów w Grenlandii w okresie kolonialnym

• Authors: Jakub Bijak

Abstracts

EN

The aim of the article is to present the process of political emancipation of the Inuit in Greenland, in the period of Danish colonialism. The author looks at the issue of colonialism from two standpoints. On the one hand, Danish colonialism is the threat to Inuit traditional way of life, but on the other hand, it is a chance to better involve the Inuit in decision-making processes in Greenland. The research problem is included in the questions about real motivation of Danish colonial authorities for initiating the process of political emancipation of indigenous peoples in Greenland. The main thesis of the article is that although the Danish colonialism caused repression to Greenland’s indigenous peoples, it also contributed to gradual social-political development, defined as political emancipation. The individual parts of the article discuss issues such as the genesis of Danish colonial development in the North-Atlantic area, the attitude of Danish colonial authorities to the Inuit, and the functioning of Greenland as a colony. The main point of considerations is an analysis of evolving social-political role of the Inuit at this time and involvement of this group in local decision-making processes. What is more, the article presents the process of the Inuit’s emancipation and its influence on this group. In the article, the author used the text source analysis method, historical analysis method and conducted an analysis of legal acts from the Danish colonial period.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie procesu emancypacji politycznej Inuitów w Grenlandii w historycznym okresie kolonializmu duńskiego. Autor rozpatrzył problem kolonializmu w Grenlandii z dwóch perspektyw. Z jednej strony jako zagrożenie, godzące w tradycyjny styl życia Inuitów, natomiast z drugiej strony jako szansę na zainicjowanie procesu zwiększonego zaangażowania rdzennej populacji wyspy w procesy decyzyjne. Problem badawczy zawiera się w pytaniach o prawdziwe motywacje władz kolonialnych względem inicjacji procesu emancypacyjnego ludności rdzennej.Autor skłonił się do kontrowersyjnej tezy, która jest stwierdzeniem, iż duński kolonializm pomimo stosowania opresyjnych nadużyć wobec rdzennej populacji Grenlandii umożliwił jej stopniowy rozwój społeczno-polityczny przez proces emancypacji politycznej.W poszczególnych częściach artykułu przedstawiono m.in. genezę rozwoju kolonializmu duńskiego na obszarze Północnego Atlantyku. Ukazano również stosunek władzy kolonialnej do Inuitów i charakterystykę funkcjonowania kolonii grenlandzkiej. Głównym trzonem rozważań był rozwój roli społeczno-politycznej Inuitów i ich zaangażowanie w sprawy lokalne w okresie duńskiego kolonializmu na wyspie. Proces ten został ukazany trójetapowo. Autor odniósł się również do konsekwencji procesu emancypacji dla obecnej sytuacji Inuitów. W artykule wykorzystano analizę źródeł tekstowych zarówno pierwotnych, jak i wtórnych, analizę historyczną oraz analizę aktów prawnych z okresu kolonialnego.

Keywords

EN

emancipation; Danish colonialism; political development; the Inuit; Greenland

PL

emancypacja; duński kolonializm; rozwój polityczny; Inuici; Grenlandia

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2021
• Volume: 28
• Issue: 1
• Pages: 103-124

Dates

published

2021

Contributors

author

Jakub Bijak

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydział Politologii i Dziennikarstwa

References

• Andersen, J.-P. 1979. Baggrunden for den grønlandskenyordning, University of Århus, Århus.
• Anordning vedrørende de grønlandske Kommuneraad af 18 Mai 1908.
• Anordning vedrørende de grønlandske Landsraad af 18 Mai 1908.
• Arnfred, S., Pedersen, K.-B. 2015. From Female Shamans to Danish Housewives: Colonial Constructions of Gender in Greenland, 1721 to ca. 1970, „Nordic Journal of Feminist and Gender Research”, nr 4, s. 282–302. DOI: https://doi.org/10.1080/08038740.2015.1094128.
• Bro, H. 1993. Grønland: kild er tilen dansk kolonihistorie, Grønlandske Selskab, Copenhagen.
• Denmark Inspectorate for Sydgrönland, Forelöbige Bestemmelser om Landets Penge og om Forstanderne раа Landets sydlige Del, den 7 Mai 1862.
• Denmark Inspectorate for Sydgrönland, Meddelelser vedkommende forstanderskaberne i Sydgrönland 1862–1866.
• Fleicher, J. 1963. Vestgrøn lands kommunalordnin indførti Nord- og Østgrønland, „Atuagagdliutit/Grønlandsposten” af 14. Februar 1963.
• Forchhammer, S. 2001. Political Participation in Greenland in the 19th century, state hegemony, and emancipation, „The Northern Review”, nr 23, s. 38–58.
• Foreløbige Bestemmelser om GrønlændernesKasseog for standerskaberne i Grønland.
• Gad, F. 1984. Grønland Politikens Danmarkshistorie, Grønland, Copenhagen.
• Gmerek, T. 2013. Edukacja, język i tożsamość etniczna Inuitów na Grenlandii, „Studia Edukacyjne”, nr 29, s. 101–130.
• Hald, J. 2013. Słownik polsko-duński, duńsko-polski, czyli jak to powiedzieć po duńsku, Level Trading, Warszawa.
• Hansen, R. B. 1948. Ikke alle Kvinderi Grønland har faaetstemmeret, „Grønlandsposten”, nr 8.
• Harhoff, F. 1993. Rigsfællskabet, University of Århus, Århus.
• Heinrich, J. 2012. Eske Brun – ogdet moderne Grønlandstilblivelse, „Arktiskforskningsjournal”, nr 1.
• Jensen, H. G. 1992. Criminal justice in Greenland, University of Copenhagen – Ministry of Justice, Copenhagen.
• Karlsson, A. 2008. Gronland–en studie i dynamisk sjalvstyrelsce, ASUB Rapport, https://www.asub.ax/sites/www.asub.ax/files/reports/xrapport2008.9.pdf (dostęp: 30.08.2020).
• Kieniewicz, J. 1986. Od ekspansji do dominacji. Próba teorii kolonializmu, Czytelnik, Warszawa.
• Kjaer-Sørensen, A. 1983. Danmark – Grønlandi det 20. Arhundrede – enhistoriskoversigt, Nyt Nordisk Forlag, Arnold Busck,København.
• Kjaer-Sørensen, A. 2006. Denmark-Greenland in the Twentieth Century, The Commission for Scientific Research in Greenland, Copenhagen.
• Kjaer-Sørensen, A., Grønlandshistorie, https://danmarkshistorien.dk/leksikon-og-kilder/vis/materiale/groenland/ (dostęp: 30.08.2020).
• Kłosowicz, R. 2014. Państwa dysfunkcyjne w Afryce Subsaharyjskiej, [w:] Państwa dysfunkcyjne i międzynarodowe wysiłki zmierzające do ich naprawy, R. Kłosowicz (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
• Kowalczyk, J. 2005. Emancypacja, [w:] Encyklopedia wiedzy politycznej, M. Chmaj, J. Marszałek-Kawa, W. Sokół (red.), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Lidegaard, M. 1991. Grønlands Historie, Gyldendalske Boghandel Nordisk Forlag, København.
• Lov nr. 134-1925 om Grønland Styrelseaf 18 April 1925.
• Lov nr. 139-1908 om styrelseafkolonierne i Grønlandaf 27 Mai 1908.
• Lov nr. 271-1950 om Grønlandslandsrådogkommunalbestyrelseraf 27. maj 1950.
• Marquard, O. 2002. Greenland’s demography, 1700–2000: The interplay of economic activities and religion, „Etudes/Inuit/Studies”, nr 26, s. 109–141.
• Mazurczak, W. 2016. Kolonializm – Dekolonizacja – Postkolonializm. Rozważania o istocie i periodyzacji, „Przegląd Politologiczny”, nr 3, s. 131–143.
• Oldendow, K. 1936. Grønlaendernesegnesamfundsorganer, Gad, København.
• Petersen, H. C. 1991. Grønlanderneshistorie, Atuakkiorfik, Nuuk.
• Rendal, G. 2006. Forstanderskabetsvirkei Upernavikdistrikt 1864–1910, Ilisimatusafik, Nuuk.
• Rendal, G. 2015. Forstanderskabernei Grønland, Nuuk.
• Rink, H. 1882. Om Grønlaenderne, deresfremtidog de tilderesbedstesigtendeforanstaltninger, I KommissionhosAndr. Fr. Høst, Kjøbenhavn.
• Rud, S. 2006. Erobringenaf Grønland: Opdagelsesrejser, etnologiogforstanderskabiattenhundredetallet, „Historisk Tidsskrift”, nr 106, vol. 2, s. 488–520.
• Rud, S. 2011. Visseklassersamfundsordenogledelsei 1800-tallets Grønland, „Temp –Tidsskrift for Historie”, nr 2, vol. 3, s. 488–520.
• Schultz-Lorentzen, J. 1906. Administration I Grønland, „Atlanten”, vol. 5, issue 28.
• Schultz-Lorentzen, J. 1921. Grønlandskespørgsmaal, „Det Nye Nord”, nr 9.
• Stærmose-Hardt, S. 2018. “By Gifts One Makes Slaves”: Long-term Effects of Denmark's Colonization of Greenland, Annandale-on- Hudson, New York.
• Szacoń-Wójcik, B. 2013. Wierzenia Inuitów, https://jezyki-swiata.blogspot.com/2013/03/wierzenia-inuitow.html (dostęp: 30.08.2020).
• Thisted, K. 2017. “Enpladsi solen”– historiskeperspektiverpådebatten om udviklingogmoderniteti Grønland, „Tidskriftet Grønland”, nr 1, s. 37–57.
• Toft, P. A. 2017. Moravian and Inuit Encounters: Transculturation of Landscapes and Material Culture in West Greenland, „Arctic”, nr 69, vol. 5, s. 1–13.
• Tomala, M. 2016. Grenlandia w systemie stosunków międzynarodowych w świetle teorii Immanuela Wallersteina systemów-światów, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, Kielce.
• Vibaek, P. 1910. Forslag til lov om Styrels e af Kolonierne i Grønlan dog bemærkninger til samme, Medlemsblad foreningen „De danske Atlanterhavsøer”, Særskilte artikler og foreningsanliggender, København.
• Viemose, J. 1977. Dansk kolonipolitiki Grønland, Demos, Copenhagen.
• Wiśniewska, I. 2018. Lud. Z grenlandzkiej wyspy, Czarne, Wołowiec.

Identifiers

DOI

10.17951/k.2021.28.1.103-124

Biblioteka Nauki

34111999