Mechanizm dotacyjny jako podstawowy mechanizm pomocniczości w polityce opieki nad zabytkami nieruchomymi w Polsce po wejściu do Unii Europejskiej

• Authors: Katarzyna Agnieszka Obłąkowska

Abstracts

EN

The article presents the mechanism of targeted grant in the system of policy of care for immovable monuments in Poland as a tool of policy, the architecture of which is based on the principles  of superposition and subsidiarity. This mechanism is a tool to eliminate the inefficiencies, shortcomings and weaknesses of the policy systems built on these two principles. The article presents its local, national and European dimension. In the first part, the article introduces the principles of superposition and subsidiarity. Next, it discusses the issue of targeted subsidies for investments in immovable monuments from the central budget of the Republic of Poland, local budgets, the European Union, as well as the Financial Mechanism of the European Economic Area and the Norwegian Financial Mechanism. Author’s indicators were also presented, i.e. the Quantitative Financial Subsidiarity Index (QFSI ) and the Valuable Financial Subsidiarity Index (VFSI ). The summary indicates recommendations in response to the identified areas where the subsidy mechanism does not work properly.

PL

Artykuł prezentuje mechanizm dotacji celowych w systemie polityki opieki nad zabytkami nieruchomymi w Polsce jako narzędzie polityki, której architektura oparta jest na zasadach superpozycji i pomocniczości. Mechanizm ten jest narzędziem niwelującym niewydolności, braki i słabości systemów polityk zbudowanych na tych dwóch zasadach. Opracowanie przedstawia jego wymiar lokalny, krajowy europejski. W pierwszej części autor przybliża zasady superpozycji i pomocniczości. Następnie omawia kwestię dotacji celowych na inwestycje przy zabytkach nieruchomych z budżetu centralnego RP, budżetów lokalnych, Unii Europejskiej, a także Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Zaprezentowano także autorskie wskaźniki, tj. Ilościowy Wskaźnik Pomocniczości Finansowej (IW PF) oraz Wartościowy Wskaźnik Pomocniczości Finansowej (WW PF). W podsumowaniu wskazano rekomendacje w odpowiedzi na zidentyfikowane obszary, w których mechanizm dotacyjny nie działa poprawnie.

Keywords

EN

targeted grant; superposition; subsidiarity; public policy; immovable historic monument

PL

dotacja celowa; superpozycja; pomocniczość; polityka publiczna; zabytek nieruchomy

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2022
• Volume: 29
• Issue: 2
• Pages: 73-90

Dates

published

2022

Contributors

author

Katarzyna Agnieszka Obłąkowska

• Instytut Finansów

References

• Dekret Rady Regencyjnej (1918). Dekret Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury z dnia 31 października 1918 r., Dziennik Praw nr 16, poz. 36.
• EY (2015). Cultural times. The first map of cultural and creative industries.
• Fundacja Republikańska. 2020 a. Mapa wydatków w kulturze 2019, https://www.mapawydatkow.pl/mapa-wydatkow-w-kulturze-2019/ (dostęp: 05.10.2020).
• Fundacja Republikańska. 2020 b. Mapa wydatków Państwa 2018. https://www.mapawydatkow.pl/wpcontent/uploads/2019/12/mapa-wydatkow-2018_digital_150dpi.png (dostęp: 05.10.2020).
• GUS i US w Krakowie (2020) / Główny Urząd Statystyczny, Urząd Statystyczny w Krakowie (2020). Kultura w 2019 r., Warszawa–Kraków.
• Heritage Lottery Fund. 2013. New ideas need old buildings. <https://www.heritagefund.org.uk/sites/default/files/media/research/new_ideas_old_buildings_2013.pdf> (dostęp: 05.06.2022).
• KK-2 Sprawozdanie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Główny Urząd Statystyczny, 2020.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.
• Kubiszewska, K. 2012. Finansowanie odnowy zabytków w Polsce przy wykorzystaniu pomocy UE, „Ochrona Zabytków”, nr 65, ss. 59–74.
• Kurzątkowski, M. 1989. Mały Słownik ochrony zabytków, Warszawa: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ośrodek Dokumentacji Zabytków.
• Millon-Delsol, C. 1995. Zasada pomocniczości, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2015. Działania MKiDN w latach 2008–2015, Warszawa.
• Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2020a. Ponad 100 mln zł na ochronę zabytków!, https://www.gov.pl/web/kultura/ponad-100-mln-zl-na-ochrone-zabytkow (dostęp: 15.07.2020).
• Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2020b. Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2020 Ochrona Zabytków (regulamin), https://www.gov.pl/web/kultura/ochrona-zabytkow2 (dostęp: 17.07.2020).
• Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2021. Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 2021 Ochrona Zabytków (regulamin), https://www.gov.pl/web/kultura/ochrona-zabytkow3 (dostęp: 06.05.2022).
• Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego). 2022. Ochrona zabytków, https://www.gov.pl/web/kultura/ochrona-zabytkow4 (dostęp: 05.08.2022).
• Ministerstwo KiDN (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 2020c. Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa i budżetu środków europejskich w części 24 i dziale 921 – Kultura i ochrona Dziedzictwa Narodowego za 2019 r., Warszawa.
• Ministerstwo Rozwoju. 2020. Szczegółowy opis osi priorytetowych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014–2020, Warszawa.
• Morris, M. 2012. The Economic Impact of Historic Resource Preservation, California Cultural and Historical Endowment.
• Murzyn-Kupisz, M. 2012. Dziedzictwo kulturowe a rozwój lokalny, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
• NID (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2016. Definicje pojęć użytych w zestawieniu różnych typów zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/ (dostęp: 14.09.2016).
• NID (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2017 c. Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C), Warszawa.
• NID (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2020 c. Pomnik historii, https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Pomniki_historii/ (dostęp: 17.06.2020).
• NID (Narodowy Instytut Dziedzictwa). 2020 e. Portal mapowy, https://mapy.zabytek.gov.pl/nid/ (dostęp: 05.10.2020).
• NIK (Najwyższa Izba Kontroli). 2019. Wykonanie budżetu państwa w 2018 r. w części 01 – Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
• NIK (Najwyższa Izba Kontroli). 2021. System ochrony zabytków w Polsce. Informacja o wynikach kontroli nr ewid. 170/2021/P21023/KNO.
• Nowiński, J. 2015. Zabytki ziemi konińskiej wartością kształtującą tożsamość i rozwój kulturowy regionu konińskiego, „Seminare”, t. 36, nr 3.
• Obłąkowska, K. 2021. Polityka dziedzictwa kulturowego w obszarze zabytków nieruchomych w Polsce na przykładzie województwa mazowieckiego. Praca doktorska, Kolegium Ekonomiczno-Społeczne, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa.
• Obłąkowska, K. 2021b. Muzea zamkowe i pałacowe w Polsce w świetle pozytywnych efektów zewnętrznych ich działalności, Difin, Warszawa.
• ODPM (Office of the Deputy Prime Minister: Housing, Planning, Local Government, and the Regions Committee). 2004. The Role of Historic Buildings in Urban Regeneration, Eleventh Report of Session 2003–04, Volume I – Report. London: The House of Commons.
• Otwarte Dane (2022). Zestawienie danych statystycznych z krajowej ewidencji zabytków – zabytki nieruchome. Dane na dzień: 12 stycznia 2022, https://dane.gov.pl/pl/dataset/2629,zestawienie-danych-statystycznych-z-ewidencji-zaby/resource/35902,zestawienie-danych-statystycznych-dotyczacych-ewidencji-zabytkow-nieruchomych/table?page=1&per_page=20&q=&sort= (dostęp: 14.04.2022).
• Otwarte dane. 2020. Dane Statystyczne Rejestru Zabytków Nieruchomych, https://dane.gov.pl/dataset/1130 (dostęp: 15.06.2020).
• Prezydent.pl (2022). Obiekty wpisane przez Prezydenta RP na listę Pomników Historii, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/polityka-historyczna/pomniki-historii/obiekty-wpisane-na-liste-pomnikow-historii (dostęp: 15.04.2022).
• Prezydent.pl. 2020. Pomnik Historii, https://www.prezydent.pl/aktualnosci/pomniki-historii/#:~:text=- Pomnik%20Historii%20jest%20jedn%C4%85%20z,obiekt%C3%B3w%20na%20list%C4%99%20 Pomnik%C3%B3w%20Historii (dostęp: 05.10.2020).
• Rada Ministrów. 2020. Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2019 r. Informacja o wykonaniu, Warszawa.
• Rozporządzenie Prezydenta (1928). Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami, Dz.U. 1928, nr 29, poz. 265. DOI: https://doi.org/10.1525/curh.1928.29.2.265.
• Szumakowicz E. (2008). Fenomenologiczna definicja zabytku, „Ochrona Zabytków”, nr 2.
• The European Agrucultural Found for Rural Development, Ministerstwo Rolnictwai R ozwoju Wsi. 2019.
• Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, https://www.gov.pl/web/rolnictwo/-program-rozwoju-obszarow-wiejskich-2014-2020-prow-2014–2020 (dostęp: 29.07.2020).
• Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. 2020. Dz. U. z 2020 r. poz. 65, 284, 471, 782.
• Ustawa z dnia 22 czerwca 2017 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz niektórych innych ustaw. Dz.U. 2017 poz. 1595.
• Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. 2020. Dz.U. 2021.0.710.
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. 2019. Dz.U.2021.0.305.
• Zamek Królewski w Warszawie (2020). Remont i konserwacja elewacji od strony Wisły, https://www.zamek-krolewski.pl/informacje-prawne/inwestycje/remont-i-konserwacja-elewacji-zamku-krolewskiego- w-warszawie-od-strony-wisly (dostęp: 08.07.2020).

Identifiers

DOI

10.17951/k.2022.29.2.73-90

Biblioteka Nauki

34111990