Wybory Prezydenta Republiki Czeskiej w 2023 roku

• Authors: Krzysztof Koźbiał

Abstracts

EN

The election of the President of the Czech republic has only been held directly since 2013. this system of holding them allows a wide range of diverse candidates to run and promotes greater democratisation of the political system. In the final run-off in 2023, nine people were in the running, with three counting until the end: Petr Pavel, andrej babiš and Danuše Nerudová. Pavel won strongly in the second round, defeating former Prime Minister babiš. the turnout was over 70%, a figure never before recorded in an election of a Czech head of state.the election was a clash of two visions of what foreign policy the Czech republic should pursue. Pavel is a strong advocate of rapprochement with the West, advocating support for Ukraine in its war with russia. babiš took a different position on these issues and his unfortunate statements before the decisive vote decided his defeat. The elections highlighted once again and confirmed the political division in society. Pavel enjoyed the greatest support in the capital, large cities (except ostrava), and generally among supporters of the ruling coalition. the former prime minister, on the other hand, was supported by voters from regions negatively affected by the political transition and by opposition parties.

PL

Wybory prezydenta Republiki Czeskiej odbywają się bezpośrednio dopiero od 2013 r. taki system ich przeprowadzania umożliwia start wielu zróżnicowanych kandydatów i sprzyja większej demokratyzacji systemu politycznego. W ostatecznej rozgrywce w 2023 r. startowało 9 osób, do końca liczyła się trójka: Petr Pavel, Andrej Babiš i Danuše Nerudová. W II turze zdecydowanie zwyciężył Pavel, pokonując byłego premiera Babiša. Frekwencja wyniosła ponad 70%, była to wielkość nienotowana dotąd w wyborach głowy czeskiego państwa. Elekcja była starciem dwóch wizji polityki zagranicznej, jaką powinny prowadzić Czechy. Pavel jest zdecydowanym zwolennikiem zbliżenia z zachodem, opowiada się za wsparciem Ukrainy w wojnie z Rosją. Babiš w tych sprawach zajmował odmienne stanowisko, a jego niefortunne wypowiedzi przed decydującym głosowaniem zdecydowały o jego porażce. Wybory uwidoczniły po raz kolejny i potwierdziły podział polityczny w społeczeństwie. Pavel cieszył się największym poparciem w stolicy, dużych miastach (oprócz ostrawy), generalnie wśród zwolenników rządzącej koalicji. byłego premiera z kolei popierali wyborcy z regionów negatywnie dotkniętych transformacją ustrojową i ugrupowania opozycyjne.

Keywords

EN

Czech Republic; presidential election 2023; Petr Pavel; Andrej Babiš; the political system of the Czech Republic

PL

Republika Czeska; wybory prezydenta 2023; Petr Pavel; Andrej Babiš; system polityczny Czech

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia
• Year: 2023
• Volume: 30
• Issue: 2
• Pages: 53-69

Dates

published

2023

Contributors

author

Krzysztof Koźbiał

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

References

• „Nedělní Blesk” 2023, z 15 stycznia 2023 r.
• „Respekt” 2023, nr 2 z 9–15 stycznia.
• Babisz tłumaczy się ze swoich słów o Polsce. W sieci zawrzało, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/babisz-tlumaczy-sie-ze-swoich-slow-o-polsce-w-sieci-lawina-komentarzy/3xrlkym (dostęp: 30.01.2023).
• Barák, V. 2022. Mendelova Univerzita čelí skandalu s plagiaty a doktorskimi rychlotituly, https://www.tydenikhrot.cz/clanek/mendelova-univerzita-brno-kontrola-skandal-plagiaty-doktorske-rychlotituly-odebrani-akreditace-nerudova (dostęp: 20.01.2023).
• Beranová, K. 2023. Babiš by nevyslal vojáky na pomoc napadenému Polsku, později se opravil, https://www.novinky.cz/clanek/volby-prezidenta-babis-by-nevyslal-vojaky-na-pomoc-napadenemu-pol-sku-40420707 (dostęp: 27.01.2023).
• Brössler, D. 2023. Liczy się każdy samolot, „Forum”, nr 8.
• Czarnecki, S. 2022. Republika Czeska na trzy miesiące przed wyborami prezydenckimi, „Komentarze IEŚ”, nr 226 (714).
• Czarnecki, S. 2023. Republika Czeska po pierwszej turze wyborów prezydenckich, „Komentarze IEŚ”, nr 10 (762).
• Czyżniewski, M. 2021. Pozycja prezydenta Republiki Czeskiej po wprowadzeniu bezpośrednich wyborów prezydenckich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego”, nr 5 (63), ss. 89–100. DoI: 10.15804/ppk.2021.05.06.
• Jakubiak, Ł. 2019. Rządy i głowy państw, [w:] Systemy polityczne. Podręcznik akademicki, t. 1, M. Bankowicz, B. Kosowska-Gąstoł (red.), Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Jirásková, V. 2016. Bezpośrednie wybory prezydenta Republiki (wariant czeski), „Studia Wyborcze” 2016, t. 21, s. 71–104.
• Kneblíková, M. 2022. Ipsos prezidentský volební model, https://www.ipsos.com/cs-cz/ipsos-prezidentsky-volebni-model (dostęp: 15.12.2022).
• Kneblíková, M. 2023. Ipsos prezidentský model – leden 2023, https://www.ipsos.com/cs-cz/ipsos-prezi-dentsky-model-leden-2023 (dostęp: 15.02.2023).
• Kopecký, J. 2022. Skálovi z KSČM se podařilo nasbírat jen 36 tisíc podpisů. To na Hrad nestačí, https://www.idnes.cz/volby/volba-prezidenta-skala-josef-kscm-konecna.a221107_100232_prezidentske-vol-by-2023_kop (dostęp: 20.11.2022).
• Koźbiał, K. 2022. Społeczeństwo obywatelskie a stosunek do instytucji politycznych w Republice Czeskiej, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej”, r. 20, z. 3, ss. 157–174. DOI: 10.36874/rIE-SW.2022.3.7.
• Matějková, K. 2023. Volte Pavla, zní od neúspěšných kandidátů. Podpořili ho Fischer, Hilšer, Diviš i Nerudová.
• https://domaci.hn.cz/c1-67159870-volte-pavla-zni-od-neuspesnych-kandidatu-podpori-ho-fischer-hilser-i-nerudova (dostęp: 16.01.2023).
• Median 2022. Volební model prezidenti, 21.12.2022, https://www.median.eu/cs/wp-content/uploads/2022/12/
• Volby_prezident_2022_12_v04IC_Pro_MEDIa.pdf (dostęp: 15.01.2023).
• Musilová, M., Šedo, J. 2013. Diskuse o zavedení přímé volby prezidenta v České Republice a její schválení, [w:] České prezidentské volby w roce 2013, J. Šedo (ed.), Centrum pro studium demokracie a kultury, Brno.
• Nerudová věděla o plagiátech tři měsíce a nic nedělala, kritizuje historik, https://www.idnes.cz/volby/danuse-nerudova-mendelova-univerzita-plagiaty-rychlotituly.a221220_111238_prezidentske-volby-2023_misl (dostęp: 20.01.2023).
• Petřík, M. 2014. Legislativní vymezení přímé volby prezydenta, [w:] První přímá volba prezydenta ČR v roce 2013: cesta k jejímu zavedení a okolnosti a politické důsledky první přímé volby, J. Charvát, P. Just a kol., Metropolitan University Press, Praha.
• Šedo, J., Vérteši, M. 2018. První prezidentství Miloše Zemana, [w:] České prezidentské volby w roce 2018.
• Jiný souboj, stejný vítěz, J. Šedo a kol., Centrum pro studium demokracie a kultury, Brno.
• Tatarenko, A. 2023. Decydująca faza kampanii prezydenckiej w Republice Czeskiej, „Komentarze IEŚ”, nr 15 (767).
• Ústava České republiky ze dne 16. Prosince 1992, https://www.psp.cz/docs/laws/constitution.html (dostęp: 28.12.2022).
• Ústavní zakon ze dne 8. února 2012, kterým se mění ústavní zákon č. 1/1993 Sb., Ústava České republiky, „Sbírka zákonů Čr” 2012, č. 71, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2012-71/zneni-20130308 (dostęp: 15.12.2022).
• volby.cz 2023, https://www.volby.cz/pls/prez2023nss/pe2?xjazyk=Cz (dostęp: 10.03.2023).
• Zákon ze dne 18. července 2012 o volbě prezidenta republiky a o změně některých zákonů (zákon o volbě prezidenta republiky), „Sbírka zákonů Čr” 2012, č. 275, https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2012-275 (dostęp: 20.03.2023).

Identifiers

DOI

10.17951/k.2023.30.2.53-69

Biblioteka Nauki

34111963