Zmiany relacji człowiek – zwierzę, czyli cena postępu

• Authors: Barbara Grabowska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Zmiany relacji człowiek – zwierzę pokazują, że postęp ma niekiedy wysoką cenę. XVII-wieczna koncepcja zwierzęcia-maszyny sformułowana przez Karte-zjusza była odpowiedzią na potrzeby ówczesnych naukowców. Przyczyniła się ona niewątpliwie do nowych odkryć naukowych oraz powstania wydajniejszych systemów hodowli. Jednocześnie jednak doprowadziła do znacznego obniżenia naszej wrażliwości moralnej w relacjach z istotami innych gatunków. Dopiero w latach 60-tych XX wieku rozpoczęła się debata na temat zasadniczej zmiany naszego stosunku do zwierząt. Wyzwolenie zwierząt oznacza kolejny, ważny krok na drodze postępu moralnego.

DE

Die Veränderungen in der Beziehung Mensch - Tier zeigen, dass der Fortschritt manch-mal einen hohen Preis hat. Das Konzept der Tier-Maschine, die von Descartes im 17. Jahrhundert abgefasst wurde, bildete die Antwort auf die Bedürfnisse der zeitgenössi-schen Wissenschaftler. Sie trug zweifelsohne zu neuen wissenschaftlichen Entdeckungen und zur Entstehung leistungsfähigerer Zuchtsysteme bei. Zugleich führte sie jedoch zu einer gewichtigen Senkung unserer moralischen Sensibilität in den Beziehungen mit Lebewesen anderer Gattungen. Erst in den 1960er Jahren begann die Debatte über die grundlegende Veränderung unseres Verhältnisses zu den Tieren. Die Befreiung der Tiere bedeutet den nächsten, wichtigen Schritt auf dem Wege des moralischen Fortschritts.

EN

Changes of men-animal relations show that progress sometimes has high cost. The seven-teenth century conception of animal-machine formulated by Rene Descartes was a re-sponse to purposes of contemporary scientists. It contributed surely to new scientific discoveries and the development of more productive systems of farming. Simultaneously it brought down to the lowering of our moral sensibility in relations with creatures of other species. Only in the 60’s of the twentieth century started the debate about funda-mental change of our attitude to animals. Animal liberation means next, important step towards the moral progress.

Keywords

PL

postęp; zwierzęta; Ruch Wyzwolenia Zwierząt; gatunkowizm

DE

Fortschritt; Tiere; Tierbefreiungsbewegung; Speziesismus

EN

progress; animals; Animal Liberation Movement; speciesm

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2014
• Issue: 10

Dates

published

2014

online

2015-04-20

Contributors

author

Barbara Grabowska

References

• Cavalieri P., Dyskusja o zwierzętach: drugie spojrzenie, [w:] W obronie zwierząt, tłum. M. Betley, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011;
• Descartes R., Listy do Regiusa. Uwagi o pewnym pisemku, tłum. J. Kopania, PWN, Warszawa 1996;
• Descartes R., Rozprawa o metodzie, tłum. W. Wojciechowska, PWN, Warszawa 1981;
• Descartes R., Zarzuty i odpowiedzi późniejsze, tłum. J. Kopania, Wy-dawnictwo Antyk, Kęty 2005;
• Foer J. S., Zjadanie zwierząt, tłum. D. Dymińska, Wydawnictwo Kry-tyki Politycznej, Warszawa 2013;
• Horkheimer M., Społeczna funkcja filozofii. Wybór pism, tłum. J. Do-któr, PIW, Warszawa 1987;
• Lazari-Pawłowska I., Kręgi ludzkiej wspólnoty, „Etyka” 1980, nr 18;
• Leśniak K., Arystoteles, Wiedza Powszechna, Warszawa 1989;
• Mason J., Finelli M., Nowa, wspaniała farma?, [w:] W obronie zwierząt, tłum. M. Betley, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011;
• Probucka D., Koncepcje filozoficzne źródłem moralnego zła z relacji czło-wiek – zwierzę. Arystotelizm – kartezjanizm – kontraktualizm, [w:] Etyka a zło, red. D. Probucka, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu peda-gogicznego, Kraków 2013;
• Probucka D., Na czym polega spór pomiędzy obrońcami praw zwierząt a zwolennikami idei zwierzęcego dobrostanu?, [w:] D. Probucka, Filozo-ficzne podstawy idei praw zwierząt, Wydawnictwo Uniwersitas, Kraków 2013;
• Regan T., Prawa i krzywda zwierząt, „Etyka” 1980, nr 18;
• Ryder R. D., Szowinizm gatunkowy w laboratorium, [w:] W obronie zwie-rząt, tłum. M. Betley, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2011;
• Singer P., Mason J., Etyka a to, co jemy, tłum. E. de Lazari, Wydaw-nictwo Czarna Owca, Warszawa 2012;
• Singer P., Wyzwolenie zwierząt, tłum. A. Alichniewicz, A. Szczesna, PIW, Warszawa 2004;
• Św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna, tłum. P. Bełch O. P., t. 12, Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Versitas”, Londyn 1985;
• Wydrych J., Poza gatunek? – NGO pro zwierzęce, aktywizm, prawa zwie-rząt, [w:] Poza gatunek. Rozmowy o aktywizmie, prawach zwierząt i społe-czeństwie, red. J. Wydrych, Fundacja Czarna Owca Pana Kota, Kra-ków 2013.
• Zwolińska J., Sześć zasad prawa ochrony zwierząt, [w:] Status zwierzęcia. Zagadnienia filozoficzne i prawne, red. T. Gardocka, A. Gruszczyńska, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2014.10.105