Odwrotna strona postępu. Kryzys Zachodu jako kategoria filozoficzna w filozofii rosyjskiej

• Authors: Halina Rarot
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Pojęcie „kryzys Zachodu” jest ważnym elementem humanistycznego i społeczno - ekonomicznego dyskursu Zachodniej Europy już od stu lat. Namysł nad „zmierzchem” czy „upadkiem” Zachodu stał się powodem wyłonienia się kryzysologii, czyli filozoficznej refleksji nad kryzysem naszej kultury. Artykuł prezentuje w sposób syntetyczny mniej znane w dyskursie zachodnim rosyjskie myślenie o „kryzysie Zachodu”, które dopełnia analizę tego ważnego zagadnienia.

DE

Der Begriff „Krise des Westens“ ist ein wichtiger Bestandteil des geisteswissenschaftli- chen und sozialökonomischen Diskurses Westeuropas seit über hundert Jahren. Das Nachdenken über die „Dämmerung“ beziehungsweise den „Untergang“ des Westens ließ die Krisenlehre entstehen, die philosophische Reflexion über die Krise unserer Kul- tur. Der Artikel stellt das im westlichen Diskurs weniger bekannte russische Denken über die „Krise des Westens“ dar, die die Analyse dieser bedeutenden Frage ergänzt.

EN

The notion of “the crisis of the West” has for a century been an important element of humanist and socio-economic discourse of Westen Europe. Reflection over the “twi- light” or the “fall” of the West gave rise to “crisisology”, or a philosophical reflection over the crisis of our culture. The article outlines Russian thought on the “crisis of the West”, less known in Western discourse, which complements the analysis of this important issue.

Keywords

PL

postęp zachodniej cywilizacji; kryzys Zachodu; obóz słowianofilów; rosyjska filozofia religijna z przełomu XIX/XX wieku; nowa cywilizacja chrześcijańska; kosmizm

DE

Fortschritt der westlichen Zivilisation; Krise des Westens; Lager der Slawophilen; russische Religionsphilosophie der Jahrhundertwende (19./20. Jahrhundert); neue christliche Zivilisation; Kosmismus

EN

progress of the Western civilisation; the crisis of the West; Slavophilism; Russian religious philosophy from the turn of the 19th and 20th centuries; new Christian civilisation; Cosmism

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2014
• Issue: 10

Dates

published

2014

online

2015-04-20

Contributors

author

Halina Rarot

References

• Abramow M. A., Idiei fiłosofii russkogo kosmizma w tworczestwie rieligio- znych myslitielej XX wieka, Izd. Saratowskogo Gosudarstwiennogo Tiechniczeskogo Uniwiersitieta, Saratow 2007;
• Aksakow K. S., Estietika i litieraturnaja kritika, Izd. Iskustwo, Moskwa 1981;
• Bielińskij W. G., Pismo k Gogolu, [w:] Statji i recenzji 1843–1848, red. W. Kuleszowa, Izd. Chudożestwiennaja Litieratura, Moskwa 1948;
• Bierdiajew M., Problem człowieka, [w:] M. Bierdiajew, Głoszę wolność, tłum. H. Paprocki, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999;
• Bierdiajew M., Królestwo Ducha i królestwo cezara, tłum. H. Paprocki, Wyd. Antyk, Kęty 2003;
• Bierdiajew M., Nowoje rieligioznoje soznanije i obszczestwiennost’, Izd. Kanon, Moskwa 1999;
• Bohun M., Fiodor Dostojewski i idea upadku cywilizacji europejskiej, Wyd. Naukowe, Katowice 1996;
• Chomiakow A. S., Soczynienija w dwoch tomach, Moskowskij fiłosofskij fond, Moskwa 1994;
• Czaadajew P., Apologia obłąkanego, tłum. J. Dobieszewski, http://filo- zofiarosyjska.uz.zgora.pl
• Gazarian J. I., Kritika zapadnoj cywilizacyi w russkoj fiłosofii i chudoże- stwiennoj litieraturie, „Gumanitarnyje i socjalnyje nauki” 2010, nr 3;
• Hagemeister M., Russian cosmism in the 1920s and today, [w:] The occult in Russian and Soviet culture, red. B. G. Rosenthal, Cornell University Press, London 1997;
• U istokow russkogo mirowozrienija: Aleksiej Chomiakow, Iwan Kiriejewskij, Konstantin Aksakow, http://iph.ras.ru [dostęp: 8.01.2014];
• Kiriejewskij I. W., Razum na puti k istinie, Izd. Prawiło Wiery, Mo- skwa 2002.
• Klinger J., Dwie postaci prekursorów prawosławnej odnowy, [w:] Klinger J., O istocie prawosławia. Wybór pism, IW PAX, Warszawa 1983;
• Leontjew K., Bizantynizm i Słowiańszczyzna, rozdz.9, tłum. M. Bohun, [w:] Wokół Leontjewa i Bierdiajewa, red. J. Dobieszewski, Wydział Filo- zofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2001, s. 168–171;
• Mazurek S., Wątki katastroficzne w myśli rosyjskiej i polskiej: 1917–1950, Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Wyd. „Leopoldinum”, Wrocław 1997;
• Moraczewski K., „Kryzys Zachodu”– jak jeszcze zapytać?, [w:] Co to jest filozofia kultury?, red. Z. Rosińska i J. Michalik, Wyd. UW, Warszawa 2006;
• Rarot H., Od nihilizmu do chrześcijaństwa. Historia i współczesność idei przezwyciężania nihilizmu, Wyd. UMCS, Lublin 2011;
• Ricoeur P., Kryzys – zjawisko swoiście nowoczesne?, tłum. M. Łukasie- wicz, [w:] O kryzysie. Rozmowy w Castel Gandolfo, Res Publica, War- szawa 1990;
• Sidorina T. J., Fiłosofija krizisa, Wydawnictwo Nauka, Мoskwa 2003;
• Špidlík T., Myśl rosyjska. Inna wizja człowieka, tłum. J. Demska, Wyd. Księży Marianów, Warszawa 2000;
• Tiutczew F., Rossija i Zapad; kniga proroczestw, Izd. Ałgoritm, Moskwa 1999;
• Trubeckoj S. N., Rozaczarowanyj sławianofił, [w:] „Wiestnik Jewro- py”1892, Oktj, s.772–810;
• Thom R., Kryzys i katastrofa, tłum. S. Zakrzewski [w:] O kryzysie. Rozmowy w Castel Gandolfo, Res Publica, Warszawa 1990;
• Walicki A., W kręgu konserwatywnej utopii. Struktura i przemiany rosyjskiego słowianofilstwa, PWN, Warszawa 2002;
• Wasilenko L.I., Wwiedienije w russkuju religioznuju fiłosofiju, Izd. Prawo- sławnogo Swiato-Tichonowskogo Gumanitarnogo Uniwiersitieta, Moskwa 2006;
• Weizsäcker C. F. von, O kryzysie, tłum. A. Wołkowicz, [w:] O kryzysie. Rozmowy w Castel Gandolfo, Res Publica, Warszawa 1990;
• Zienkowskij W., Russkije myslitieli i Jewropa, Izd. Respublika, Moskwa 1997.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2014.10.63