Dwa symbole. Dwie koncepcje postępu i diagnoza kryzysu współczesności N. F. Fiodorowa

• Authors: Cezar Jędrysko
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

N. F. Fiodorow jest autorem niezwykłego projektu – tak zwanego „wspólnego dzieła” – będącego połączeniem rustykalnego i antyprogresywnego obrazu społeczeństwa z technologiczną utopią. Celem niniejszego artykułu jest rozważenie Fiodorowowskiej wizji rozwoju cywilizacji pod kątem jej dwóch wyznaczników: diagnozy kryzysu oraz idei postępu. Na początku zostaną przedstawione symptomy kryzysu oraz przyczyny, które za nimi stoją. Następnie skonfrontowane zostaną dwie alternatywne idee postępu. Istotą pierwszej jest prymat nowego nad starym. Uwidacznia się ona pod postacią Wystawy Światowej i stanowi fundament cywilizacji śmierci. Natomiast druga powinna być pojmowana jako dojrzewanie kultury, rozbudzanie świadomości obecności powszechnego długu danego pokolenia względem przodków. Symbolizuje ją staroruska tradycja stawiania cerkwi jednodniowych przez lokalne społeczności w obliczu klęsk naturalnych.

DE

N. F. Fiodorow ist Autor eines ungewöhnlichen Projektes – des sogenannten Gemein-schaftswerks, das eine Verbindung des rustikalen und antiprogressiven Gesellschaftsbil-des mit einer technologischen Utopie bildet. Im Artikel soll Fiodorows Vision des Zivili-sationsfortschritts unter dem Aspekt ihrer zwei Maßstäbe: der Diagnose der Krise und der Idee des Fortschritts untersucht werden. Am Anfang werden Symptome der Krise und ihre Ursachen dargestellt, dann werden zwei alternative Ideen des Fortschritts ge-genübergestellt. Die Essenz der ersten Idee ist das Primat des Neuen über dem Alten. Sie komme in Gestalt des Ersten Weltkrieges zum Ausdruck und bilde das Fundament der Zivilisation des Todes. Die zweite Idee soll als ein Heranwachsen der Kultur verstanden werden, als Wachrütteln des Bewusstseins, dass jeweilige Generation in Schuld gegen-über ihren Ahnen steht. Es wird symbolisch durch die altrussische Tradition repräsen-tiert.

EN

N. F. Fedorov is the author of an extraordinary project, the so-called “the common task”, which combines a rural and anti-progressive vision of society with technological utopia. In this paper I will consider his concept of the development of civilizations in terms of its two determinants: the diagnosis of the crisis and the idea of progress. At the beginning I will present the symptoms of the crisis and the reasons which, according to Fedorov, underlie it. I will then contrast two ideas of progress. First of them can be described as the primacy of the new over the old. It is represented by the World Expo event, and leads to the foundation of the civilization of death. The second must be regarded as a maturing of culture and awakening of an awareness of the common debt of humanity to its ances-tors. It is symbolically depicted by the old Russian tradition of raising a church over a day by a local society in case of natural disasters.

Keywords

PL

Fiodorow; kryzys; postęp; filozofia rosyjska

DE

Fiodorow; Krise; Fortschritt; russische Philosophie

EN

Fedorov; crisis; progress; Russian philosophy

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2014
• Issue: 10

Dates

published

2014

online

2015-04-20

Contributors

author

Cezar Jędrysko

References

• Bierdiajew N. A., Sud’ba Rossii, [w:] N. A. Bierdiajew, Fiłosofija swo-body, Izdatielstwo AST, Moskwa 2007;
• Bułgakow S. N., Światło wieczności. Medytacje i spekulacje, tłum. J. Chmielewski, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2010;
• Bułgakow S. N., Zagadocznyj myslitiel (N. F. Fiodorow), [w:] N. F. Fio-dorow: Pro et contra. K 175-letiju so dnia rożdienija i 100-letiju so dnia smierti N. F. Fiodorowa. Antołogija, sost. A. G. Gaczewa, S. G. Siemieno-wa. Antołogija. Kniga pierwaja, Izdatielstwo Russkogo Christianskogo gumanitarnogo instituta, Sankt-Petersburg 2004;
• Caring for the Earth: A Strategy for Sustainable Living, red. IUCN/UNEP/WWF, Gland 1991, http://coombs.anu.edu.au/ ~vern/caring/caring.html, dostęp 20 stycznia 2014;
• Fiodorow N. F., Filozofia wspólnego czynu, tłum. C. Wodziński, M. Milczarek, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2012;
• Fiodorow N. F., Sobranije soczinienij w 4-ch tt. Sostawlenije, podgotowka tieksta i kommientarii A. G. Gaczewoj i S. G. Siemienowoj, t. 1–2; Izda-tielskaja gruppa »Progriess«, Moskwa 1995-1997, t. 3–5, Tradicyja, Moskwa 1997–2000;
• Mazurek S., Utopia i łaska. Idea rewolucji moralnej w rosyjskiej filozofii religijnej, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2006;
• Milczarek M., Z martwych was wskrzesimy. Filozofia Nikołaja Fiodorowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013;
• Pascal B., Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006;
• Platon, Fedon, [w:] Platon, Dialogi, tłum. W. Witwicki, Wydawnic-two Antyk, Kęty 2005;
• Pomorski A., Duchowy proletariusz. Przyczynek do dziejów lamarkizmu społecznego i rosyjskiego kosmizmu XIX–XX wieku (na marginesie antyuto-pii Andrieja Płatonowa), OPEN, Warszawa 1996;
• Rarot H., Od nihilizmu do chrześcijaństwa. Historia i współczesność idei filozoficzno-religijnego przezwyciężenia nihilizmu, Wydawnictwo Uniwer-sytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2011;
• Sawicki A., Poprzez bunt i pokorę. Zagadnienie cierpienia i śmierci w eschatologicznych koncepcjach myślicieli rosyjskich. Fiodorow – Bułgakow – Niesmiełow – Karsawin – Bierdiajew, Wydawnictwo Politechniki Bia-łostockiej, Białystok 2008;
• Siemienowa S. G., Fiłosof buduszczego wieka: Nikołaj Fiodorow, Pasz-kow dom, Moskwa 2004;
• Wilkoszewska K., Wariacje na postmodernizm, Universitas, Kraków 2000.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2014.10.83