Posthumanizm: między metafizyką a etyką

• Authors: Magdalena Hoły-Łuczaj
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule analizuję kluczowe dla posthumanizmu założenie, zgodnie z którym wytworzenie nowej metafizyki ustanowi fundament dla nowej etyki obejmującej nie tylko człowieka, ale też byty pozaludzkie. W artykule najpierw zrekonstruowano tę tezę na przykładzie „nowego materializmu” (R. Braidotti, J. Bennett, D. Coole, S. Frost), a następnie omówiono problemy łączące się z uzasadnianiem tez etycznych przez występujące w posthumanizmie twierdzenia metafizyczne.

DE

Das sich immer intensiver aufgrund der philosophischen Anthropologie entwickelnde posthumanistische Paradigma stellt eine neue Sichtweise auf die Stellung des Menschen im metaphysischen Universum dar, die ein anderes als das bisher herrschende Leitbild der Verhältnisse des Menschen mit nicht-menschlichen Wesen nach sich zieht. Der Posthumanismus vollzieht dadurch eine Wiederbelebung der Überzeugung, dass der Ethik die Metaphysik zugrunde liegt. Im Artikel rekonstruiere ich diese Voraussetzung am Beispiel des Entwurfs des „neuen Materialismus“ (u. a. Rosi Braidotti, Jane Bennett, Diane Coole, Samantha Frost). Ich erörtere auch Probleme, die sich mit der Möglichkeit verbinden, ethische Thesen mit Behauptungen von metaphysischem Charakter zu begründen, welche im Bereich des Posthumanismus erscheinen. Die Diagnostizierung dieser Schwierigkeiten erlaubt eine nähere Charakteristik des posthumanistischen Standpunkts und seiner besonderen Variante – des neuen Materialismus.

EN

This paper explores the key assumption for posthumanism, according to which developing new metaphysics will bring about the establishment of new ethics, which considers not only human, but also non-human beings. The article first reconstructs this view using an example of “new materialism” (R. Braidotti, J. Bennett, D. Coole, S. Frost), and subsequently discusses problems related to the justification of ethical reasons by metaphysical assertions, which occur within posthumanism.

Keywords

PL

posthumanizm; nowy materializm; metafizyka; etyka

DE

Posthumanismus; der neue Materialismus; Metaphysik; Ethik

EN

post-humanism; new materialism; metaphysics; ethics

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2014
• Issue: 11

Dates

published

2014

online

2015-04-20

Contributors

author

Magdalena Hoły-Łuczaj

References

• Badmington N., Theorizing Posthumanism, „Cultural Critique” 2003, nr 53.
• Bakke M., Bio-transfiguracje. Sztuka i estetyka posthumanizmu, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2010.
• Bennett J., Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham–London 2010.
• Boddice R., The End of Anthropocentrism, [w:] Anthropocentrism. Humans, Animals, Environments, red. Boddice Rob, Brill, Leiden–Boston 2011.
• Braidotti R., The Posthuman, Polity Press, Malden 2013.
• Brennan A., Lo N. S. Y., Understanding Movements in Modern Thought: Understanding Environmental Philosophy, Durham 2010.
• Chyrowicz B., Bioetyka a metafizyka, „Diamteros” 2004, nr 2.
• Dolphijn R., van der Tuin I., New Materialism: Interviews & Cartographies, Open Humanities Press, 2012.
• Domańska E., Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, „Kultura Współczesna” 2008, nr 3.
• Ferrando F., Posthumanism, Transhumanism, antihumanism, metahumanism, and New Materialisms Differences and Relations, „Existenz” 2013, vol. 8.
• Filek J., Idea wiecznego powrotu jako zaprzeczenie bezpowrotności, [w:] Boska radość powtórzenia. Idea wiecznego powrotu, red. M. Proszak, A. Szklarska, A. Żymełka, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
• Hassan I., Prometheus as Performer: Toward a Postmodern Culture?, [w:] Performance in Postmodern Culture, red. M. Benamou, Ch. Caramello, Coda Press, Madison 1977.
• Hayward T., Anthropocentrism: A Misunderstood Problem, „Environmental Values” 1997, vol. 6, nr 1.
• Herbrechter S., Posthumanism: A Critical Analysis, Bloomsbury Publishing House, London–New York 2013
• Kirkman R., Sceptcial Environmentalism. The Limits of Philospohy and Science, Indiana University Press, Bloomington 2002.
• Lovejoy A. O., Wielki łańcuch byt. Studium historii pewnej idei, tłum. A. Przybysławski, Wydawnictwo słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2009.
• Makowski P., „Gilotyna Hume’a”, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2011, nr 4, s. 317–334.
• New Materialisms. Ontology, Agency, and Politics, red. D. Coole, S. Frost, Duke University Press, Durham–London 2010.
• Pepperell R., The Posthuman Manifesto, http://www.robertpepperell. com/Posthum/gener.htm [dostęp: 14.01.2015].
• Piątek Z., Aspekty antropocentryzmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1988.
• Rorty R., Kant a Dewey, [w:] tenże, Filozofia jako polityka kulturalna, tłum. B. Baran, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa 2009.
• Szahaj A., Co to jest postmodernizm?, „Ethos” 1996, nr 33–34.
• Wilkoszewska K., Czym jest postmodernizm?, Wydawnictwo Oddziału PAN, Kraków 1997.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2014.11.45