Irlandzki patriotyzm George’a Berkeleya w latach 1734–1753

• Authors: Marta Szymańska-Lewoszewska
• Languages of publication: DE

Abstracts

DE

Der Artikel verfolgt das Ziel, die Arbeiten des britischen Philosophen George Berkeley, die in der Zeit seines Aufenthalts in Cloyne in Irland in den Jahren 1743–1753 entstanden sind, unter dem Gesichtspunkt des protestantischen irischen Patriotismus in der ersten Hälfte des 18. Jahrhunderts zu untersuchen. Im ersten Teil des Artikels wird die allgemeine Charakteristik des irischen Patriotismus in dem angegebenen Zeitraum geschildert. Im zweiten Teil wende ich mich dem Einsatz Berkeleys in die Verbesserung der Lebensbedingungen der irischen Gesellschaft zu. Es werden die Postulate des Philosophen hinsichtlich des religiösen, wirtschaftlichen und sozialpolitischen Lebens der irischen Gesellschaft untersucht. Infolge der Analyse wird Berkeleys Interpretation des irischen Patriotismus dargestellt, der auf dem Postulat des Strebens nach dem Gemeinschaftswohl begründet wurde. In der Auffassung des Philosophen war das Verständnis der Gemeinschaft von historischen Umständen bedingt. Theoretisch bedeutete die Gemeinschaft für ihn die Menschheit als solche, praktisch bedeutete sie die Gemeinschaft der anglikanischen Kirche, die territoriale Gemeinschaft und auch die Staatsgemeinschaft, die Irland mit Großbritannien im Rahmen des sich entwickelnden Britischen Imperiums bildete.Ins Deutsche übersetzt von Anna Pastuszka

EN

The article provides an analysis of the works written by George Berkeley when he was a bishop of Cloyne in Ireland between 1734 and 1753. The analysis is conducted in the context of the Irish Protestant patriotism of the first half of the 18th century, the characteristic of which is provided in the first part of the article. The second part is devoted to Berkeley’s engagement in improving life of the society in Ireland in different aspects, i.e. religious, economic, and socio–political. The result of the analysis is an interpretation of the meaning of Berkeley’s Irish patriotism based on the concept of aiming at the good of the whole. Its reference differed for Berkeley in the particular moments of the contemporary history of Ireland. In theory it meant mankind as such. Practically, it referred to the Church of England, the territory of Ireland, or the British Empire.   Summarised by Marta Szymańska-Lewoszewska

PL

Celem artykułu jest analiza prac brytyjskiego filozofa George’a Berkeleya z okresu jego pobytu w Cloyne w Irlandii w latach 1734–1753 pod kątem protestanckiego patriotyzmu irlandzkiego w pierwszej połowie XVIII wieku. W pierwszej części artykułu zostanie przedstawiona ogólna charakterystyka protestanckiego patriotyzmu irlandzkiego we wskazanym okresie. W drugiej części artykułu odwołam się do zaangażowania Berkeleya w poprawę warunków życia społeczeństwa Irlandii. Analizie zostaną poddane postulaty filozofa w zakresie życia religijnego, gospodarczego i społeczno-politycznego społeczeństwa Irlandii. W wyniku analizy zostanie przedstawiona interpretacja Berkeleyowskiego patriotyzmu irlandzkiego, który był ufundowany na postulacie dążenia do dobra wspólnoty. W koncepcji filozofa jej rozumienie było zależne od okoliczności historycznych. W teoretycznym ujęciu wspólnota oznaczała dla niego ludzkość jako taką, w praktyce – wspólnotę Kościoła anglikańskiego, wspólnotę terytorialną, a także wspólnotę państwową, którą Irlandia tworzyła wraz z Wielką Brytanią w ramach rozwijającego się Imperium Brytyjskiego.

Keywords

DE

George Berkeley; Irland; der irische Patriotismus des 18. Jahrhunderts; Protestantismus

EN

Berkeley; Ireland; 18th century Irish patriotism; protestantism

PL

Berkeley; Irlandia; XVIII-wieczny patriotyzm irlandzki; protestantyzm

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2015
• Issue: 15

Dates

published

2015

online

2015-12-15

Contributors

author

Marta Szymańska-Lewoszewska

References

• Dzieła George’a Berkeleya
• Berkeley G., Alkifron, tłum., wstępem i przypisami opatrzył M. Olszewski, Wyd. Marek Derewiecki, Kęty 2008.
• Berkeley G., Próba stworzenia nowej teorii widzenia i inne eseje filozoficzne, tłum. A. Grzeliński i Translatorium Instytutu Filozofii UMK, Wydawnictwo Naukowe UMK w Toruniu, Toruń 2011.
• Berkeley G., Próba zapobieżenia upadkowi Wielkiej Brytanii, tłum. Adam Grzeliński i Marta Szymańska-Lewoszewska, [w:] Z badań nad filozofią XVII wieku, jej źródłami i kontynuacjami, red. H. Jakuszko, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2013.
• Berkeley G., Siris, tłum. A. Grzeliński i M. Szymańska-Lewoszewska, Wydawnictwo Naukowe UMK w Toruniu, Toruń 2013.
• The Correspondence of George Berkeley, red. M. A. Hight, Cambridge University Press, New York 2013.
• The Works of George Berkeley, red. A. A. Luce and T. E. Jessop, Thomas Nelson, London, Edinburgh, Paris, Melbourne, Toronto, New York 1948–1957.
• Opracowania
• Breuninger, S. A Panacea for the Nation: Berkeley’s Tar-water and Irish Domestic Development, „Études irlandaises”, nr 34.2, 2009, s. 29–41,
• http://etudesirlandaises.revues.org/2618 [dostęp: 27.05.2015].
• Breuninger S., Recovering Bishop Berkeley: Virtue and Society in the Anglo-Irish Context, Palgrave Macmillan, New York 2010.
• Connolly S. J., Religion, Law and Power, The Making of Protestant Ireland 1660–1760, Oxford University Press, New York 2002.
• Hoppit J., Parliaments, Nations, and Identities in Britain and Ireland, 1660–1850, Manchester University Press, Manchester, England 2003.
• Hutchinson J., The Dynamics of Cultural Nationalism: The Gaelic Revival and the Creation of the Irish Nation State, Allen & Unwin, Londyn 1987.
• Ireland and the British Empire, red. K. Kenny, Oxford University Press, New York 2004.
• Johnston J., Berkeley's Influence as an Economist, „Hermathena” 1953, t. LXXXII, s. 76–89, [w:] R. Johnston, Century of Endeavour, A Fa-ther and Son Overview of the 20th Century, 1998, http://www.rjtechne.org/cen tury130703/ [dostęp: 27.05.2015].
• Kidd C., North Britishness and the Nature of Eighteenth-Century British Patriotisms, „The Historical Journal” 1996, t. 39, nr 2, s. 361–382.
• Leerssen J. T., Mere Irish and Fior-Ghael: Studies in the Idea of Irish Nationality, Its Development and Literary Expressions prior to Nineteenth Century, University of Notre Dame Press, Notre Dame 1986.
• Livesey J., The Dublin Society in Eighteenth-Century Irish Political Thought, „The Historical Journal” 2004, t. 47, nr. 3, s. 615–640.
• Luce A. A., The Life of Berkeley, Bishop of Cloyne, Thomas Nelson and Sons, New York 1949.
• Luce A. A., Jessop T. E., A Bibliography of George Berkeley. With an Inventory of Berkeley's Manuscript Remains, wyd. II, Martinus Nijhoff, The Hague 1973.
• Political Discourse in Seventeenth- and Eighteenth-Century Ireland, red. D. G. Boyce, R. Eccleshall, V. Geoghegan, Palgrave, Hampshire, New York 2001.
• Protestantism and National Identity. Britain and Ireland, c.1650–c.1850, red. T. Calydon, I. McBride, Cambridge University Press, New York 1997.
• Social Networks in the Long Eighteenth Century: Clubs, Literary Salons, Textual Coteries, red. I. Baird, Cambrigde Scholars Publishers, Newcastle-Tyne 2014.
• Stock J., An Account of the Life of George Berkeley, D. D. Late Bishop of Cloyne in Ireland, [w:] G. Berkeley, red. D. R. Wilkins, 1776, http:// www.maths.tcd.ie/~dwilkins/Berkeley/Stock/Life.html [dostęp: 20. 11.2015].
• The Cambridge Companion to Berkeley, red. K. P. Winkler, Cambridge University Press 2005.
• Z badań na filozofią XVII wieku, jej źródłami i kontynuacjami, red. H. Jakuszko, Lubelskie Towarzystwo Naukowe, Lublin 2013.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2015.15.49