Posthumanizm, czyli jak myśleć z psami, grzybami i innymi stworzeniami?

• Authors: Magdalena Dąbrowska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Punktem wyjścia dla rozważań jest stwierdzenie Timothego Mortona, że kryzys ekologiczny jest kryzysem myślenia w ogóle. Posthumanizm nie tylko zrywa z centralną pozycją człowieka, lecz oferuje przede wszystkim nowy sposób myślenia o świecie i przenikających go relacjach. Badania Donny Haraway oraz Anny Tsing analizowane są pod kątem ich przydatności dla tworzenia nie-antropocentrycznych sposobów myślenia i metafor. U Haraway życie i myślenie wraz z psami prowadzi do stworzenia posthumanistycznej etyki. Tsing, badając wielorakie powiązania tworzone przez grzyby twierdzi, że wszelkie relacje są relacjami międzygatunkowymi. 

DE

Der Ausgangspunkt für die Überlegungen ist die Feststellung von Timothy Morton, dass die ökologische Krise eine Krise des Denkens überhaupt ist. Indem ich einen Ausgang aus der Krise suche, schöpfe ich die Inspiration aus den Diskussionen, die im Rahmen des Posthumanismus geführt werden. Der Posthumanismus bricht nicht nur mit der zentralen Stellung des Menschen, sondern er bietet vor allem eine neue Denkweise über die Welt und die sie durchdringenden Beziehungen an. Die Forschungen von Donny Haraway und Anna Tsing werden unter dem Gesichtspunkt ihrer Nützlichkeit für die Schaffung von nicht-anthropozentrischen Denkweisen und Metaphern untersucht. Bei Haraway führt das Leben und Denken mit den Hunden zur Hervorbringung einer posthumanistischen Ethik. Tsing behauptet aufgrund seiner Forschungen über die vielfachen durch Pilze gebildeten Verbindungen, dass alle Beziehungen artübergreifende Beziehungen sind. Das von den Forscherinnen vorgeschlagene Denken behandelt den Menschen als ein Element eines größeren Ganzen, das zusammen mit anderen Arten gebildet wird. Es bietet folglich eine Möglichkeit an, eine ökologisch ausgewogenere Welt zu schaffen. 

EN

According to Timothy Morton, ecological crisis is associated with crisis of thinking. The article attempts to examine new modes of thinking that are inspired by posthumanism and relationships with non- human animals. Posthumanism criticizes human claims for being privileged epistemic and ethical subject and offers new possibilities of thinking about world and multispecies relationships. Research by Donna Haraway and Anna Tsing offer valuable metaphors and models for non-anthropocentric thinking. Haraway, inspired by her personal relationships with dogs, proposes post-humanist ethics of human- animal relationships. Tsing, researching frictions and global connections around matsutake mushrooms claims that all relationships are multispecies relationships.  

Keywords

PL

posthumanizm; etyka posthumanistyczna; relacje człowiek- zwierzę; etnografia wielogatunkowa; ekologia

DE

Posthumanismus; posthumanistische Ethik; Beziehungen Mensch–Tier; Ethnographie des Artenreichtums; Ökologie

EN

posthumanism; posthumanist ethics; human-animal relationships; multispecies ethnography; ecology

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2017
• Issue: 22

Dates

published

2017

online

2018-01-26

Contributors

author

Magdalena Dąbrowska

References

• Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capitalism, red. J. W. Moore, PM Press, Oakland 2016.
• Barad K., Meeting the Universe Halfway: Quantum Physics and the Entanglement of Matter, Duke University Press, Durham 2007.
• Braidotti R., Po człowieku, tłum. J. Bednarek, A. Kowalczyk, PWN, Warszawa 2014.
• Haraway D., Companion species manifesto: dogs, people and significant otherness, Prickly Paradigm Press, Chicago 2003.
• Haraway D., When Species Meet, University of Minnesota Press, Minneapolis 2008.
• Haraway D., Staying with the Trouble. Making Kin in the Chthulucene, Duke University Press, Durham, London 2016.
• Haraway D., Staying with the Trouble, Anthropocene, Capitalocene, Chthulucene, [w:] red. J. W. Moore,
• Anthropocene or Capitalocene? Nature, History, and the Crisis of Capital-ism, PM Press, Oakland 2016.
• Morton T., The ecological thought, Harvard University Press 2010.
• O`Grady K., Nomadic Philosopher: A Conversation with Rosi Braidotti, Utrecht 1995, http://bailiwick.lib.uiowa.edu/wstudies/Braidotti/ [dostęp 30.03.2017].
• Tsing A., Krnąbrne krawędzie: grzyby jako gatunki towarzyszące, przeł. M. Rogowska-Stangret, [w:] Feministyczne nowe materializmy: usytuowane kartografie, red. O. Cielemęcka i M. Rogowska-Stangret, w druku.
• Tsing A., The Mushroom at the End of the World. On the Possibility of Life in Capitalist Ru-ins, Princeton University Press, Princeton, Oxford 2015.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2017.22.177