Przezwyciężenie romantycznych antynomii w filozofii Augusta Cieszkowskiego

• Authors: Mateusz Binek
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Historycy idei za jedną z najważniejszych cech romantycznego światopoglądu uznają fundamentalną antynomiczność rzeczywistości. W tekście przedstawiony zostaje sposób przezwyciężenia owej antynomiczności w filozofii Augusta Cieszkowskiego – najbardziej systematycznego myśliciela polskiego mesjanizmu. Postulowaną przez siebie reintegrację świata oparł on na metodzie Heglowskiej dialektyki jednocześnie korygując niekonsekwencje zawarte w myśli niemieckiego filozofa. Te niekonsekwencje najlepiej uwidaczniają się w Hegla perspektywie spojrzenia na historię. W artykule zostaje zrekonstruowana strategia argumentacyjna, która pozwoliła Cieszkowskiemu na osiągnięcie założonych celów.

DE

Die Ideenhistoriker halten den fundamentalen Antinomiecharakter der Wirklichkeit für eines der wichtigsten Merkmale der romantischen Weltanschauung. Im Artikel wird geschildert, wie der Antinomiecharakter in der Philosophie von August Cieszkowski, dem systematischsten Philosophen des polnischen Messianismus, überwunden wird. Die von ihm postulierte Wiederintegration der Welt gründete er auf der Methode der Hegelschen Dialektik, indem er gleichzeitig die Widersprüchlichkeiten im Gedanken des deutschen Philosophen korrigierte. Diese Widersprüchlichkeiten werden am besten in Hegels Betrachtungsweise der Geschichte sichtbar. Im Artikel wird die Argumentationsstrategie rekonstruiert, die Cieszkowski erlaubte, die vorausgesetzten Ziele zu erreichen.

EN

The fundamental antinomy of reality has been recognized by historians of ideas as one of the most important features of the Romanticist worldview. Presented is the way in which this antinomy was overcome in the philosophic thought of August Cieszkowski, the most systematic thinker of Polish Messianism. He based his reintegration of the world which he called for on the Hegelian dialectic method rectifying at the same time the inconsistencies contained in the German philosopher’s thought. These inconsistencies are fullest reflected in Hegel's perspective view of history. The paper reconstructs the argumentative strategy that allowed Cieszkowski to achieve his set goals.

Keywords

PL

Cieszkowski; Hegel; romantyzm; dialektyka

DE

Cieszkowski; Hegel; Romantik; Dialektik

EN

Cieszkowski; Hegel; Romanticism; dialectics

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2017
• Issue: 23

Dates

published

2017

online

2018-07-15

Contributors

author

Mateusz Binek

References

• Avineri, Shlomo. Hegla teoria nowoczesnego państwa. Tłum. Tomasz Rosiński. Warszawa: PWN, 2009.
• Baczko, Bronisław. Horyzonty problemowe polskiego heglizmu. W: Polskie spory o Hegla 1830–1860, red. Bronisław Baczko, 9–62. Warszawa: PWN, 1966.
• Berlin, Isaiah. Idee polityczne w epoce romantyzmu. Ich rozwój i wpływ na myśl współczesną. Tłum. Jakub Czernik. Kraków: OMP, 2016.
• Cieszkowski, August. O drogach ducha. Wybór pism. Kraków: OMP, 2016.
• Cieszkowski, August. Ojcze nasz, t. 1. Poznań: J. K. Żupański, 1870.
• Cieszkowski, August. Prolegomena do historiozofii. W: August Ceiszkowski, Prolegomena do historiozofii; Bóg i palingeneza oraz Mniejsze pisma filozoficzne z lat 1838–1842, 1–116. Warszawa: PWN 1972.
• Graczyk, Piotr, „Boska komedia nowoczesności.” Kronos: metafizyka, kultura, religia, 2014, nr 4: 41–55.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Encyklopedia nauk filozoficznych. Tłum. Światosław Florian Nowicki. Warszawa: PWN, 1990.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Wykłady z filozofii dziejów, t. 1–2. Tłum. Jan Grabowski i Adam Landman. Warszawa: PWN, 1958.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Zasady filozofii prawa. Tłum. Adam Landman. Warszawa: PWN, 1969.
• Jakubowski, Marek N. Ciągłość historii i historia ciągłości. Polska filozofia dziejów. Toruń: Wydawnictwo UMK, 2004.
• Jakubowski, Marek N. Czyn, przyszłość, naród : poglądy filozoficzne Augusta Cieszkowskiego. Warszawa: PWN, 1989.
• Nowicki, Światosław Florian. „Sylogizm Heglowski.” Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”, 1982, t. 27: 27–48.
• Sajdek, Wiesława, „Światopoglądowe odniesienia »Wezwania« Augusta Cieszkowskiego.” W: Świapoglądowe odniesienia filozofii polskiej, red. Stanisław Janeczek, Rafał Charzyński i Michał Maciołek, 125–144. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2011.
• Urbankowski, Bohdan. Myśl romantyczna. Warszawa: KAW, 1979.
• Walicki, Andrzej. „Dwa mesjanizmy: Adam Mickiewicz i August Cieszkowski.” W: Filozofia a mesjanizm: studia z dziejów filozofii i myśli społeczno-religijnej romantyzmu polskiego, 9–88. Warszawa: PIW, 1970.
• Wawrzynowicz, Andrzej. August Cieszkowski. 1814–1894. W: Historia filozofii politycznej. Część druga, red. Piotr Nowak, 396–413. Warszawa: Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, 2016.
• Wawrzynowicz, Andrzej. Filozoficzne przesłanki holizmu historiozoficznego w myśli Augusta Cieszkowskiego. Poznań: Wydawnictwo UAM, 2010.
• Żelazny, Mirosław. Heglowska filozofia ducha. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 2000.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2017.23.73