Treść, pojęcie, realizm. Heglowskie rozumienie poznania zmysłowego

• Authors: Paweł Sikora
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł analizuje Heglowską konstrukcję wiedzy zmysłowej: empiryczną treść przedmiotu oraz jego ogólny charakter. Zdaniem autora, Heglowskie stanowisko musi być do pewnego momentu zgodne z podstawową tezą realizmu epistemologicznego na poziomie świadomości zmysłowej. Heglowska filozofia doświadczenia wskazuje jednocześnie na pojęciowy charakter treści percepcyjnych. Możliwe jest to dzięki stopniowemu procesowi rozpoznawania nieempirycznych elementów świadomości oraz modelowi, w którym realność świata doświadczenia funkcjonuje tylko w ramach idealnej rzeczywistości myślenia Ducha. Takie rozumienie stanowiska Hegla wymaga jednak wyróżnienia tego, co jest realnością niewłaściwą (I rzędu) i właściwą (II rzędu) w procesie doświadczenia. Zaproponowana tutaj interpretacja wydaje się dobrze pasować do Heglowskiej koncepcji syntezy poszczególnych rodzajów i poziomów wiedzy, w tym również wiedzy zmysłowej.

DE

Der Artikel untersucht die Konstruktion des sinnlichen Wissens bei Hegel: den empirischen Inhalt des Gegenstandes und seinen allgemeinen Charakter. Der Verfasser meint, dass Hegels Standpunkt bis zu einem gewissen Punkt mit der Grundthese des epistemologischen Realismus auf dem Niveau des sinnlichen Bewusstseins übereinstimmen muss. Hegels Philosophie der Erfahrung verweist gleichzeitig auf den begrifflichen Charakter der Perzeptionsinhalte. Es ist möglich dank dem allmählichen Prozess der Erkenntnis von nichtempirischen Bestandteilen des Bewusstseins und dank dem Modell, in dem die Realität der Erfahrungswelt nur im Rahmen einer idealen Wirklichkeit des Denkens des Geistes funktioniert. Eine solche Auffassung des Standpunktes von Hegel verlangt jedoch eine Unterscheidung zwischen der unrichtigen Realität (des ersten Grades) und der richtigen Realität (des zweiten Grades) im Erfahrungsprozess. Die hier vorgeschlagene Lesart scheint gut zum Hegelschen Entwurf der Synthese von einzelnen Wissensarten und -stufen, darin auch dem sinnlichen Wissen, zu passen.

EN

The author reviews the Hegelian construction of sense knowledge: the empirical content of the object and its general character. He argues that Hegel’s standpoint has to be to some extent compatible with the basic thesis of epistemological realism on the sense consciousness level. Yet at the same time Hegel’s concept of experience denotes a conceptual character of perceptual contents. This is possible thanks to a gradual process of recognizing the non-empirical elements of consciousness, as well as to the pattern in which the reality of the experience is feasible only within the ideal reality of Geist thinking. However, in the process of experience such an understanding of the Hegelian standpoint requires distinguishing improper reality (I line) from proper reality (II line). The interpretation proposed in this article appears to be well tuned with Hegel’s conception of a synthesis combining respective types and levels of knowledge, including sense knowledge.

Keywords

PL

Hegel; percepcja; realizm epistemologiczny; wiedza zmysłowa; treść postrzeżenia; przedmiot doświadczenia

DE

Hegel; Perzeption; epistemologischer Realismus; sinnliches Wissen; Inhalt der Beobachtung; Gegenstand der Erfahrung

EN

Hegel; perception; epistemological realism; perceptual knowledge; perceptual content; object of experience

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2018
• Issue: 26

Dates

published

2018

online

2019-01-22

Contributors

author

Paweł Sikora

References

• Beiser, Frederick C. German Idealism. The Struggle against Subjectivism 1781–1801. Cambridge–London: Harvard University Press, 2002.
• Brinkmann, Klaus. Idealism Without Limits. Hegel and the Problem of Objectivity. Dordrecht: Springer, 2011.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Enzyklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse. Werke, Bd. 8, Teil I, Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1970.
• Hegel, Georg Wilhelm Friedrich. Phänomenologie des Geistes. Leipzig: Fritz Eckardt Verlag, 1909.
• Lowe, Edward J. The Four-Category Ontology. A Metaphysical Foundation for Natural Science. New York: Oxford University Press, 2006.
• Rockmore, Tom. „Some Recent Analytic «Realist» Readings of Hegel”. W: Hegel and the Analytic Tradition, red. Angelica Nuzzo, 158–172. London–New York: Continuum, 2010.
• Westphal, Kenneth R. Hegel’s Epistemological Realism. A Study of Aim and the Method of Hegel’s Phenomenology of Spirit. Dordrecht: Kluwer, 1989.
• Westphal, Kenneth R. „Hegel’s Internal Critique of Naïve Realism”. Journal of Philosophical Research, 2000, vol. 25: 173–229.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2018.26.119-134