Kryzys wartości duchowych i jego społeczne następstwa

• Authors: Halina Rarot
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł szkicuje zagadnienie współczesnego kryzysu wartości duchowych i jego społecznych konsekwencji. Główna teza artykułu stwierdza, że przyczyną owego kryzysu, diagnozowanego w istniejącym dyskursie krytycznym, jest rezygnacja podmiotu z wielowymiarowości istnienia na rzecz zanurzania się w jednowymiarowości egzystencji, czyli w wymiarze pragmatystyczno-hedonistycznym i częściowo witalistycznym. W zakończeniu stwierdza się, że diagnozowanie tak pojętego kryzysu jest tylko jedną z możliwości intelektualnych uczestników życia w segmentowej kulturze ponowoczesności. Jako taka kultura epoki ponowoczesności generuje bowiem różnorodność aksjologiczną, wskutek czego diagnoza kryzysu wartości może być odbierana przez inne podmioty jako wyolbrzymiona i niesprawiedliwa. Może być zatem uprawomocniona jedynie jako intelektualna przestroga przed brakiem rozwagi w korzystaniu z różnych zdobyczy ponowoczesnego świata.

DE

Der Artikel skizziert die Frage der gegenwärtigen Krise der geistigen Werte und ihrer sozialen Folgen. Die Hauptthese des Artikels lautet, dass die Ursache dieser im bestehenden kritischen Diskurs diagnostizierten Krise der Verzicht des Subjekts auf die Mehrdimensionalität der Existenz zugunsten des Versinkens in der Eindimensionalität der Existenz, also in der pragmatisch-hedonistischen und zum Teil vitalistischen Dimension, ist. Im Schlussteil wird festgestellt, dass die Diagnostizierung einer so verstandenen Krise nur eine der intellektuellen Möglichkeiten der Teilnehmer des Lebens in der segmentierten Kultur der Postmodernität bildet. Als solche generiert die Kultur des postmodernen Zeitalters axiologische Unterschiedlichkeit, infolgedessen die Diagnose der Wertekrise durch andere Subjekte als hochgespielt und ungerecht betrachtet werden kann. Sie kann folglich nur als intellektuelle Warnung vor dem Mangel an ausgewogenem Gebrauch von verschiedenen Errungenschaften der postmodernen Welt legitimiert werden.

EN

The article outlines the problems of the contemporary crisis of spiritual values and its social consequences.  The main thesis is that the cause of the crisis, as diagnosed in the ongoing critical discourse, is the subject’s abandonment of the concept of multidimensional existence in favour of immersing oneself in one-dimensionality defined by the pragmatic, hedonistic and partially vitalistic perspective. The conclusion is that the previously described way of perceiving the crisis is merely one of ways available to the intellectual participants of the segmented post-modern culture. The culture of post-modernity as such generates an inherent axiological diversity which also creates the risk that the diagnosis of the crisis of values may be perceived by other subjects as exaggerated or unfair. It is therefore only viable as an intellectual warning against the lack of due prudence in taking advantage of the various advances made in our post-modern world. 

Keywords

PL

współczesny kryzys aksjologiczny; wartości duchowe; odbiorca wartości; konsekwencje kryzysu; segmentowość kultury ponowoczesności

DE

gegenwärtige Wertekrise; geistige Werte; Empfänger der Werte; Folgen der Krise; Segmentation der Kultur der Postmodernität

EN

Contemporary axiological crisis; Spiritual values; Recipient of values; Consequences of the crisis; Segmentation of post-modern culture

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2018
• Issue: 26

Dates

published

2018

online

2019-01-22

Contributors

author

Halina Rarot

References

• Bachtin, Michał. Estetyka twórczości słownej. Tłum. Dorota Ulicka. Warszawa: PIW, 1986.
• Bailey, Reg. „Pozwólmy dzieciom być dziećmi. Niezależny raport na temat komercjalizacji i seksualizacji dzieciństwa.” W: Odebrana niewinność. O seksualizacji kobiet i dziewcząt we współczesnej kulturze. Raporty, red. Ewa Rżysko, 3–132. Warszawa: Stowarzyszenie Twoja Sprawa, 2013.
• Białek, Jan. Tech. Krytyka rozwoju środowiska technologicznego. Kraków: Garda, 2018.
• Bierdiajew, Mikołaj. „Człowiek i maszyna. Problem socjologii sztuki i metafizyki.” Put 1933, nr 38: 3–38 [we własnym przekładzie].
• Bierdiajew, Nikołaj. Fiłosofija swobodnogo ducha, Gława 9: Duchownoje razwitije i eschatołogiczeskaja probliema. http://www.vehi.net/index.html (dostęp: 10.12.2017).
• Czerniawska, Mirosława. „Postawy „pragmatyczne” versus postawy „wrażliwości społecznej” i ich aksjologiczne uwarunkowania.” Prakseologia 158, t.1 (2016): 137–160.
• Dziewiecki, Marek. „Duchowość, dojrzałość i wolność.” Źródło, 2006, nr 11: 12–13.
• Frumkin, Konstantyj. „W zaszczytu potrieblenija i potriebitielstwa.” Topos, 2016, nr 24. http://www.topos.ru/article/ontologicheskie-progulki/v-zashchitu-potrebleniya-i-potrebitelstva (dostęp: 12.07.2018).
• Giddens, Anthony. Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Tłum. Alina Szulżycka. Warszawa: PWN, 2002.
• Harris, Sam. Przebudzenie. Duchowość bez religii. Tłum. Janusz Żuławnik. Łódź: Galaktyka, 2015.
• Ilnicki, Rafał. Bóg cyborgów. Technika i transcendencja. Poznań: UAM, 2011.
• Kokoszka, Andrzej. Zaburzenia nerwicowe – postępowanie w ogólnej praktyce lekarskiej. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2004.
• Kopciuch, Leszek. „Sprawozdanie z konferencji naukowej „Kryzys wartości?”.” Kultura i Wartości, 2017, nr 24: 159–163.
• McNair, Brian. Seks, demokratyzacja pożądania i media, czyli kultura obnażania. Tłum. Ewa Klekot. Warszawa: Muza, 2004.
• Niewinowski, Paweł. „Mentalność scjentystyczna w doświadczeniu ludzkim.” Studia Płockie, 2013, nr 41: 149–163.
• Otto, Rudolf. Mistyka Wschodu i Zachodu. Tłum. Tomasz Duliński. Warszawa: KR, 2000.
• Patyjewicz, Lucyna. „Postęp naukowo-techniczny a postęp moralny osoby ludzkiej.” Zdrowie i Dobrostan, 2015, nr 2: 309–320.
• Ostrowska, Krystyna. „Żyć według wartości.” Wychowawca, 2011, nr 12: 5–7.
• Rarot, Halina. „Filozofia kultury wobec doświadczenia duchowego i religijnego.” W: Epistemologia doświadczenia religijnego w XX-wiecznej filozofii rosyjskiej i żydowskiej, red. Janusz Dobieszewski, Stanisław Krajewski, Jakub Mach, 5–479 <książka ma 478 stron>. Kraków: TAiWPN UNIVERSITAS, 2018.
• Rarot. Halina. „Odwrotna strona postępu. Kryzys Zachodu jako kategoria filozoficzna w filo-zofii rosyjskiej.” Kultura i Wartości, 2014, nr 10. DOI: http://dx.doi.org/10.17951/kw.2014.10.63.
• Rushkoff, Douglas. Renaissance Now! Media Ecology and the New Global Narrative. New York: Hampton Press, 2002.
• Schrade, Urlich. Etyka. Systemy etyczne. Warszawa: Unia-Press, 1992.
• Szmyd, Jan. „Nowoczesny konsumpcjonizm – zmiana kondycji ludzkiej. Wyzwania społeczne i pedagogiczne.” Kultura – Przemiany – Edukacja, t. V (2017): 13–36.
• Schumaker, F. John. „The demoralized mind.” New Internationalist 2016, nr 491 https://newint.org/columns/essays/2016/04/01/psycho-spiritual-crisis (dostęp 12.07.2018).
• Waszyńska, Katarzyna, Zielona-Jenek, Monika. Zjawisko seksualizacji jako wyzwanie dla współczesnej edukacji. https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/ 10593/17656/1/SE_39_2016_Katarzyna_Waszynska_Monika_Zielona_Jenek.pdf (do-stęp 04.11.2018).
• Wojnar, Irena. Humanistyczne przesłanki niepokoju. Warszawa: Komitet Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium PAN, 2016.
• Wójtewicz, Anna. Ciało w kulturze konsumpcji. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2014.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2018.26.159-176