Koncepcja „boga ułomnego” i jej warianty w wybranych utworach Stanisława Lema

• Authors: Marcin Jerzy Kochanowski
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule opisuję występującą w twórczości Stanisława Lema koncepcję „boga ułomnego” oraz różne jej warianty występujące w wybranych jego powieściach i opowiadaniach. Zgodnie z nią, bóg ten jest istotą pozbawioną atrybutów wszechmocy i wszechwiedzy, która nie zajmuje odrębnej, transcendentnej sfery bytu, lecz uwikłany jest w świat i materię, pozostając ograniczony przez ów świat, a także przez stworzone przez siebie byty, odkrywając stopniowo owe ograniczenia. Nadto poddaję krytycznej analizie poglądy komentatorów twórczości pisarza na temat omawianej koncepcji.

DE

Im Artikel beschreibe ich das im Schaffen von Stanislaw Lem auftretende Konzept des „unvollkommenen Gottes“ und seine unterschiedlichen Varianten in ausgewählten Romanen und Erzählungen des Autors. Zufolge des Konzepts ist Gott ein Wesen ohne Attribute der Allmacht und des Allwissens, das keine separate transzendentale Sphäre des Daseins beansprucht, sondern in die Welt und in Materie verwickelt ist. Es bleibt durch jene Welt und durch die von ihm geschaffenen Wesen beschränkt und entdeckt allmählich diese Beschränkungen. Darüber hinaus unterziehe ich die Anschauungen der Interpreten des Schaffens von Lem hinsichtlich des einschlägigen Konzeptes einer kritischen Analyse.

EN

Discussed is the notion of a "defective god" and its variants featured in novels and short stories written by Stanisław Lem.  Accordingly,  god is a  being devoid of such  attributes as omnipotence and omniscience,  one that does not exist in a separate, transcendent sphere of being, but is entangled in the world and matter, is limited by that world and also by  beings which he created , and is gradually discovering all these limitations. The paper also contains a critical analysis of commentators’ views on the writer's idea.

Keywords

PL

Stanisław Lem; Filozofia; Literatura; powieść; bóg

DE

Stanisław Lem; Philosophie; Literatur; Roman; Gott

EN

Stanislaw Lem; philosophy; literature; novel; god

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2020
• Issue: 29

Dates

published

2020

online

2020-08-24

Contributors

author

Marcin Jerzy Kochanowski

References

• Jarzębski, Jerzy. „Literackie przygody rozumu. O eseistyce Stanisława Lema”. W: Polski esej. Studia. Red. Marta Wyka, 88–90. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Uniwersitas, 1991.
• Jarzębski, Jerzy. Wszechświat Lema. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2002.
• Lem, Stanisław. Dzienniki Gwiazdowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001.
• Lem, Stanisław. Dzienniki gwiazdowe. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2001.
• Lem, Stanisław. Śledztwo. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1969.
• Płaza, Maciej. O poznaniu w twórczości Stanisława Lema. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2006.
• Smuszkiewicz, Antoni. Stanisław Lem. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS, 1995.
• Szpakowska, Małgorzata. Dyskusje ze Stanisławem Lemem. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe i Literackie, 1996.
• Życiński, Józef. Transcendencja i naturalizm. Kraków: Copernicus Center Press, 2015.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2020.29.139-151