Pożytek (opheleia) jako wartość etyczna w Ekonomiku Ksenofonta

• Authors: Dorota Tymura
• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

This article portrays the unique position occupied by the notion of benefit (opheleia) in the philosophy of Xenophon’s Socrates. Apparently, opheleia was one of Socrates’ most frequently used ethical concepts, and its particular importance was emphasized in Oeconomicus. In Xenophon’s dialogue Socrates treats benefit as a value that forms the basis for true friendship, good family relations and especially so in marriage, proper professional attitudes, and thus for all the most important interpersonal contacts. Benefit is also presented as a true spiritual value that shapes the moral behaviour of the individual toward himself and others. It holds a prime place in Socrates’s ethics. As such a value, it must, however, be based on knowledge and proper moral behavior, especially in line with the demands of enkrateia.  It can therefore be ascertained that opheleia, equated also with the good and the beautiful, is strictly tied up with the most important concepts in Socrates’ philosophy, such as  knowledge, virtue, friendship and moral education and plays a  very essential part in his considerations.

DE

Der Artikel setzt sich zum Ziel, Opheleia von Sokrates als wesentlichen ethischen Wert im Leben des Menschen anhand des Textes Oikonomikos aufzuzeigen. Opheleia könnte als einer der von Sokrates am häufigsten verwendeten ethischen Begriffe angesehen werden, wobei sein besonderer Status im Text Oikonomikos hervorgehoben wurde. Im Dialog von Xenophon behandelt Sokrates den Nutzen als einen Wert, der der wahren Freundschaft, guten familiären Beziehungen, insbesondere den ehelichen, richtigen beruflichen Beziehungen, insgesamt den wichtigsten menschlichen Beziehungen zugrunde liegt. Er wird auch als ein wahrer spiritueller Wert dargestellt, der das moralische Verhalten des Menschen gegenüber sich selbst und gegenüber anderen prägt und damit einen führenden Platz in der sokratischen Ethik einnimmt. Als ein solcher Wert muss er jedoch auf Wissen und angemessenem moralischem Verhalten beruhen, insbesondere in Übereinstimmung mit den Geboten der Encrateia. Deswegen kann behauptet werden, dass die auch mit dem Guten und Schönen gleichgesetzte Opheleia, eng mit den wichtigsten Begriffen der Philosophie von Sokrates verbunden ist, wie Wissen, Tugend, Freundschaft und moralische Erziehung, und eine sehr wichtige Rolle in seinen Überlegungen spielt.

PL

Celem artykułu jest ukazanie Sokratejskiej opheleia jako istotnej wartości etycznej w życiu człowieka - na podstawie tekstu Ekonomika. Można sądzić, że opheleia była jednym z najczęściej przez Sokratesa używanych pojęć etycznych, a jego szczególna pozycja  została uwypuklona w tekście Ekonomika. W dialogu Ksenofonta Sokrates traktuje pożytek jako wartość, która stanowi podstawę prawdziwej przyjaźni, dobrych relacji rodzinnych, w tym szczególnie małżeńskich, właściwych stosunków zawodowych, a więc wszystkich najważniejszych relacji międzyludzkich. Jest on równie ukazany jako prawdziwa wartość duchowa kształtująca zachowanie moralne człowieka zarówno względem samego siebie, jak i innych ludzi, zajmując tym samym czołowe miejsce w etyce Sokratejskiej. Jako taka wartość musi on być jednak oparty na wiedzy i właściwym moralnym postępowaniu, w szczególności w zgodzie z nakazami enkrateia. Dlatego można twierdzić, że opheleia, utożsamiana również z dobrem i pięknem, jest ściśle powiązana z najważniejszymi pojęciami filozofii Sokratesa, takimi jak wiedza, cnota, przyjaźń i moralne wychowanie, i odgrywa  w jego rozważaniach bardzo istotną rolę.

Keywords

EN

Socrates; Xenophon; Oeconomicus; benefit; opheleia; knowledge; akrasia

DE

Sokrates, Xenophon; Oikonomikos; Nutzen; Opheleia; Wissen; Akrasia

PL

Sokrates; Ksenofont; Ekonomik; pożytek; opheleia; wiedza; akrasia

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2020
• Issue: 30

Dates

published

2020

online

2021-03-31

Contributors

author

Dorota Tymura

References

• Anderson, John Kinlich. Xenophon. London: Bristol Classical Press, 2008.
• Marchant, Edgar Cardew. Xenophontis Opera Omnia, vol. II. Oxford: Oxford University Press, 2009.
• Pomeroy, Sarah B. Xenophon, Oeconomicus: A Social and Historical Commentary. Oxford: Clarendon Press, 1994.
• Stevens, John. “Friendship and Profit in Xenophon’s Oeconomicus.” In The Socratic Movement. Edited by Vander Waerdt Paul, 209–237. Ithaca-London: Cornell University Press, 1994.
• Strauss, Leo. Xenophon’s Socratic Discourse: An Interpretation of the Oeconomicus. Ithaca: Cornell University Press, 1970.
• Taylor, Alfred Edward. Socrates: The Man and His Thought. New York: Doubleday Anchor Books, 1952.
• Tredennick, Hugh and Robert Waterfield. Xenophon. Conversation of Socrates. London: Penguin Books, 1990.
• Tymura, Dorota. Sokrates Ksenofonta. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2017.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2020.30.69-84