Znaczenie zasad 3R w trosce o dobrostan zwierząt wykorzystywanych do doświadczeń naukowych i w celach edukacyjnych. Podstawy prawne, ich aksjologiczne przesłanki oraz praktyczne wskazówki

• Authors: Agata Strządała

Title variants

EN

The Importance of the 3Rs for the Welfare of Animals Used in Scientific Experiments. Legal Bases, Their Ethical Premises, and Practical Tips

Abstracts

DE

Im Artikel stelle ich die Rechtsgrundlage für die Aktivitäten der Ethikkommissionen für Tierversuche in Polen und in der Europäischen Union sowie die Entstehung und Entwicklung der ethischen Grundsätze dar, die sie leiten. Insbesondere konzentriere ich mich auf den Stand der Umsetzung der sogenannten 3R-Prinzipien (Ersatz, Reduktion und Verbesserung) in der Forschungspraxis und in der Pflege von Labortieren und Tieren, die an wissenschaftlichen Experimenten teilnehmen. Viele Institutionen und Organisationen (NIK, die Europäische Kommission, der Ausschuss für Wissenschaftsethik der Polnischen Akademie der Wissenschaften und Nichtregierungsorganisationen) weisen auf eine unzureichende Umsetzung dieser Prinzipien in Polen hin. In dem Artikel identifiziere ich die Hauptbereiche dieser Defizite und formuliere praktische Tipps für Forscher. Der Text diagnostiziert auch strittige Bereiche und Wertekonflikte im Zusammenhang mit der Tätigkeit von Ethikkommissionen. Die öffentliche Wahrnehmung der Themen des Schmerzens, der Emotionalität und des Bewusstseins der Tiere ändert sich mit dem Fortschritt des biologischen Wissens, was sich auf die Verwirklichung der ethischen Werte in der Forschungspraxis auswirkt. An diesem Prozess sind Ethikkommission.

EN

The article presents the legal basis of the Ethical Commissions for Animal Experiments in Poland and in the European Union as well as the genesis and evolution of the ethical principles guiding them. In particular, it focuses on the implementation of the so-called 3Rs (replacement, reduction, and refinement) in research practice and in the care of laboratory animals and animals participating in scientific experiments. Many institutions and organizations (the Supreme Audit Office, the European Commission, the Ethics Committee of Science of the Polish Academy of Sciences, and non-governmental organizations) indicate insufficient implementation of these principles in Poland. The article identifies main areas of these deficits and provides practical guidance for researchers. The text also diagnoses main problems and axiological disputes related to the activities of ethical committees responsible for guarding the welfare of experimental animals. Social perception of the issues of animal pain, emotionality, and awareness changes with the progress of biological knowledge, which affects the implementation of values in research practice. This process is mediated by ethics committees.

PL

W artykule przedstawiam podstawy prawne działalności Komisji Etycznych ds. Doświadczeń na Zwierzętach w Polsce i w Unii Europejskiej, a także genezę i ewolucję zasad etycznych im przyświecających. W szczególności koncentruję się na stanie realizacji tzw. zasad 3R (zastępowanie, ograniczenie i udoskonalenie) w praktyce badawczej oraz w opiece nad zwierzętami laboratoryjnymi i biorącymi udział w doświadczeniach naukowych. Wiele instytucji i organizacji (NIK, Komisja Europejska, Komitet Etyki w Nauce PAN i organizacje pozarządowe) wskazuje na niedostateczne wdrażanie tych zasad w Polsce. W artykule identyfikuję główne obszary tych deficytów, a także formułuję praktyczne wskazówki dla badaczy. Tekst diagnozuje też obszary sporne oraz konflikty wartości związane z działalnością komisji etycznych. Społeczna percepcja zagadnień bólu, emocjonalności i świadomości zwierząt zmienia się wraz z postępem wiedzy biologicznej, co rzutuje na realizację wartości etycznych w praktyce badawczej. W procesie tym pośredniczą komisje etyczne.

Keywords

DE

3R-Prinzipien; Tierversuche; Lokale Ethikkommission

EN

3Rs; ethics; animal experiments; Ethical Committee

PL

zasady 3R; etyka; doświadczenia na zwierzętach; Lokalna Komisja Etyczna

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2021
• Issue: 32
• Pages: 117-143

Dates

published

2021

Contributors

author

Agata Strządała

• Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu im. Piastów Śląskich, Wydział Lekarski, Zakład Humanistycznych Nauk Lekarskich

References

• Crook, Robyn J. “Behavioral and neurophysiological evidence suggests affective pain experience in octopus”. iScience 24, nr 3, 102229, (March 19, 2021): 1-9, DOI:https://doi.org/10.1016/j.isci.2021.102229
• Deklaracja Helsińska Światowego Stowarzyszenia Lekarzy (WMA) 2013, https://nil.org.pl/uploaded_images/1575631646_deklaracja-helsinska-wma.pdf (dostęp: 23.08.2021).
• Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. (Dz. Urz. UE L 276 z 20.10.2010, str. 33) ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2010/63/2019-06-26 (dostęp: 23.08.2021).
• Iwaszkiewicz, Maja. Świnia na sądzie ostatecznym. Jak postrzegano zwierzęta w średniowieczu. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 2021.
• Kancelaria Premiera Rady Ministrów, Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-ochronie-zwierzat-wykorzystywanych-do-celow-naukowych-lub-edukacyjnych (dostęp: 29.08.2021.)
• Komitet Etyki w Nauce Polskiej Akademii Nauk, Stanowisko 3/2020 z dn. 15.06.2020r.: Udostępnianie informacji o projektach badań naukowych przez lokalne komisje etyczne ds. doświadczeń na zwierzętach.
• Krajowa Komisja Etyczna ds. Doświadczeń na Zwierzętach, Uchwała nr 25/2021 z dn. 2 marca 2021r. file:///C:/Users/48724/AppData/Local/Temp/20210310_uchwa%C5%82a_KKE_ws_NTS.pdf(dostęp 31.08.2021)
• Lab Rescue Adapcje Zwierząt Laboratoryjnych, https://labrescue.pl/?fbclid=IwAR0d-tio0HbJ5jNEQvCoqlBvxQxAhEwRE3hp5N7iKaxV8dt4G1FIPG-r5Jw (dostęp: 27.08.2021.)
• Lalkhen, Abdul-Ghaaliq. Ból. Mózg, opioidy i zagadki medycyny. Przeł. Łukasz Muller. Kraków: Znak, 2021.
• Low, Philip. The Cambridge Declaration on Consciousness, Publicly proclaimed in Cambridge, UK, on 7 July 2012, at the Francis Crick Memorial Conference on Consciousness in Human and non-Human Animals, CambridgeDeclarationOnConsciousness.pdf (fcmconference.org) (dostęp: 30.11.2021).
• Łuczyński Patryk, Nie(jawne) Komisje Etyczne, 7 stycznia 2021r., https://siecobywatelska.pl/niejawne-komisje-etyczne/ (dostęp: 31.08.2021).
• Najwyższa Izba Kontroli, Informacja o wynikach kontroli wykorzystanie zwierząt w badaniach naukowych, 2017, https://www.nik.gov.pl/plik/id,13608,vp,16043.pdf (dostęp: 29.08.2021).
• Polskie Towarzystwo Etyczne apeluje o dalsze ograniczenia cierpień zwierząt laboratoryjnych https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C83577%2Cpolskie-towarzystwo-etyczne-apeluje-o-dalsze-ograniczenia-cierpien-zwierzat (dostęp: 29.08.2021.)
• Polskie Towarzystwo Etyczne, Komunikat w sprawie zmiany ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, Warszawa-Kraków 18.08.2020. https://www.facebook.com/polskietowarzystwoetyczne/photos/pcb.2739612056315635/2739610396315801/ (dostęp: 29.08.2021.).
• Projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych, BIP, 2021, https://archiwum.bip.kprm.gov.pl/kpr/form/r802845,Projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy-o-ochronie-zwierzat-wykorzystywanych-do-celow-na.html (dostęp: 29.08.2021.)
• Scarry, Elaine. Ból. Konstruowanie i dekonstruowanie świata w obliczu cierpienia. Przeł. Joanna Bednarek. Warszawa: PWN, 2019.
• Schnell, Alexandra K., Amodio, Piero, Boeckle, Markus, and Clayton, Nicola S. “How intelligent is a cephalopod? Lessons from comparative cognition”, Biological reviews of the Cambridge Philosophical Society, vol. 96, nr 1 (2021):162-178. doi:10.1111/brv.12651
• Sieć Obywatelska Watch Dog, 2021, Opinia Stowarzyszenia Sieć Obywatelska Watchdog Polska i Fundacji na Rzecz Prawnej Ochrony Zwierząt i Kontroli Obywatelskiej “Lex Nova” w zakresie wybranych propozycji zawartych w projekcie ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (numer w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów – UC35, https://bip.siecobywatelska.pl/userfiles/file/Opinie/Opinia_LN_SOWP.pdf (dostęp: 29.08.2021.)
• The Cruelty to Animals Act, 1876 r. http://www.irishstatutebook.ie/eli/1876/act/77/enacted/en/print.html (dostęp: 23,08.2021).
• Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 roku o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1392 ze zm.) http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150000266 (dostęp: 23.08.2021).
• Russell, William M.S., and. Burch, Rex L. The Principles of Human Experimental Technique. London: Methuen & Co. Limited, 1959.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2021.32.117-143

Biblioteka Nauki

31231844