Hipokryzja jako narzędzie spajania społeczeństw – myśl Mandeville’a w myśli współczesnej

• Authors: Agnieszka Lilia Droś

Title variants

EN

Hypocrisy as a Tool for Social Cohesion. Mandeville’s Thought in Contemporary Thought

Abstracts

DE

Trotz des berüchtigten Rufs der Heuchelei weisen einige Forscher darauf hin, dass sie positive Seiten hat. Sie dient dazu, Mitglieder der Gesellschaft mit unterschiedlichen Ansichten zu vereinen, weist auf die Aktualität und das Bedürfnis nach Werten hin und betrachtet sie sogar als eine Art Tugend in einer spezifisch verstandenen politischen Ethik. Auf den Beitrag der Heuchelei zum Überleben der Gesellschaft wies auch Bernard Mandeville hin, der in die Fußstapfen von François de La Rochefoucauld trat. In Mandevilles Denken unterliegt Heuchelei neben anderen Lastern keiner eindeutigen Bewertung. Heuchelei ist destruktiv, wenn sie der Gesellschaft schadet, aber wenn sie richtig eingesetzt wird, kann sie ein hervorragendes Werkzeug sein, um eine harmonische Gemeinschaft zu schaffen. In dem Artikel stelle ich Bernard Mandevilles Ansichten über Heuchelei im Zusammenhang mit den Meinungen heutiger Forscher dar. Ich weise nach, dass Mandevilles Ansichten über Heuchelei in einem bekannten scheinbaren Paradox enthalten sind: im Untertitel der Bienenfabel über „private Laster, öffentliche Vorteile“. Ich stelle auch ihre Bedeutung im Kontext der gegenwärtigen Forschungen über die Moralpsychologie dar.

EN

Despite its notoriety, some researchers point out that hypocrisy has positive sides. It serves to unite members of society with opposing views, highlights the topicality of and the need for values, and is even considered a kind of virtue in a specific political ethics. Bernard Mandeville, who followed in the footsteps of François de La Rochefoucauld, also pointed to the contribution of hypocrisy to the survival of society. In Mandeville’s thought, hypocrisy, along with other vices, is not unambiguously assessed. Hypocrisy is destructive if it harms society, but, used properly, it proves to be an excellent tool for creating a harmonious community. In my article, I will present Bernard Mandeville’s views on hypocrisy in relation to the views of contemporary researchers on the subject. I will show that Mandeville’s views on hypocrisy are encapsulated by the well-known apparent paradox in the subtitle of The Fable of the Bees  – “private vices, public benefits” – and I will present their significance for contemporary research in moral psychology.

PL

Pomimo niechlubnej reputacji hipokryzji, niektórzy badacze zwracają uwagę na to, że ma ona pozytywne strony. Służy jednoczeniu członków społeczeństwa o zróżnicowanych poglądach, wskazuje na aktualność i potrzebę wartości, a nawet uważa się ją za swego rodzaju cnotę w specyficznie pojętej etyce politycznej. Na udział hipokryzji w przetrwaniu społeczeństwa wskazywał również Barnard Mandeville, który poszedł śladami Françoisa de La Rochefoucaulda. W Mandeville’owskiej myśli obłuda obok innych przywar nie podlega jednoznacznej ocenie. Hipokryzja jest destruktywna jeśli szkodzi społeczeństwu, jeśli jednak jest odpowiednio wykorzystana, może okazać się doskonałym narzędziem w tworzeniu harmonijnej społeczności. W artykule przedstawiam poglądy Bernarda Mandeville’a na hipokryzję w powiązaniu z opiniami badaczy współczesnych. Wykazuję, że poglądy Mandeville’a na obłudę zawierają się w znanym pozornym paradoksie, zamieszczonym w podtytule Bajki o pszczołach – „prywatne przywary, korzyści publiczne”. Przedstawiam też ich ważność w kontekście współczesnych badań psychologii moralności.

Keywords

DE

Bernard Mandeville; Bienenfabel; Heuchelei; Moraltugend; Vergehen; Gesellschaft

EN

Bernard Mandeville; The Fable of the Bees; hypocrisy; moral virtue; vice; society

PL

Bernard Mandeville; Bajka o pszczołach; hipokryzja; cnota moralna; występek; społeczeństwo

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2021
• Issue: 32
• Pages: 145-163

Dates

published

2021

Contributors

author

Agnieszka Lilia Droś

• Uniwersytet Zielonogórski, Instytut Filozofii

References

• Dickey, Laurence. „Pride, hypocrisy and civility in Mandeville’s social and historical theory”. A Journal of Politics and Society 4, nr 3 (1990): 387–431.
• Douglass, Robin. „Bernard Mandeville on the Use and Abuse of Hypocrisy”. Political Studies 2020: 1–18.
• Fritz, Kyle G., Daniel J. Miller. „The Unique Badness of Hypocritical Blade”. Ergo. An Open Access Journal of Philosophy 2019, nr 6: 545–569.
• „Hipokryzja”. W: Wielki Słownik Języka Polskiego, https://wsjp.pl/haslo/do_druku/1743/hipokryzja (dostęp: 01.11.2021).
• Isserow, Jessica, Colin Klein. „Hypocrisy and Moral Authority”. Journal of Ethics and Social Philosophy 12, nr 2 (2017): 191–222.
• Karwat, Mirosław. „Polityka jako festiwal hipokryzji”. W: Metafory polityki, t. 2, red. Bohdan Kaczmarek, 291–316. Warszawa: Elipsa, 2003.
• La Rochefoucauld, François de. Maksymy i rozważania moralne. Tłum. Tadeusz Boy-Żeleński. Warszawa: Hachette Polska, 2009.
• Mandeville, Bernard. An Enquiry Into The Origin Of Honour And The Usefulness Of Chris-tianity In War. London: Forgotten Books, 2015.
• Mandeville, Bernard. Bajka o pszczołach. Tłum. Agnieszka Glinczanka. Warszawa: PWN, 1957.
• Mandeville, Bernard. Free Thoughts on Religion, the Church, & national Happiness. Red. Irwin Primer. New Brunswick: Transaction Publishers, 2001.
• Mandeville, Bernard. The Fable of the Bees or Private Vices, Public Benefits, t. 2. Indianapo-lis: Liberty Fund, Inc., 1960.
• Młyniec, Eugeniusz. „Hipokryzja i cynizm polityków – normalność czy patologia?”. Wrocław-skie Studia Politologiczne 2019, t. 27: 86–106.
• Ossowska, Maria. Motywy postępowania. Warszawa: Książka i Wiedza, 1958.
• Ossowska, Maria. Normy moralne. Próba systematyzacji. Warszawa: PWN, 1970.
• Ostasz, Lech. Czym są wartości? Zarys aksjologii. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2009.
• Rogers, Arthur K. „The ethics of Mandeville”. The International Journal of Ethics 36, nr 1 (1925): 1–17.
• Runciman, David. Political Hypocrisy. The Mask of Power, from Hobbes to Orwell and Be-yond. Princeton: Princeton University Press, 2018.
• Shklar, Judith N. Zwyczajne przywary. Tłum. Marcin Król. Kraków: Społeczny Instytut Wy-dawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, 1997.
• Statman, Daniel. „Hypocrisy and self‐deception”. Philosophical Psychology 10, nr 1 (1997): 57–75.
• Śledzińska, Klaudia. „Hipokryzja i narracja symboliczna w polityce”. Seminare. Poszukiwania naukowe 2012, nr 32: 113–122.
• Tillyris, Demetris. „The virtue of vice. A defence of hypocrisy in democratic politics”. Con-temporary Politics 22, nr 1 (2015): 1–25.
• Weiss, Alexa, Pascal Burgmer, Thomas Mussweiler. „Two-Faced Morality: Distrust Promotes Divergent Moral Standards for the Self Versus Others”. Personality and Social Psycho-logy Bulletin 44, nr 12 (2018): 1–39.
• Żylicz, Piotr O. Psychologia moralności. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wydawnictwo Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej „Academica”, 2010.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2021.32.145-163

Biblioteka Nauki

31226148