Polskie doświadczenia z dwutorowością edukacji etycznej

• Authors: Stefan Konstańczak

Title variants

EN

Polish Experiences with Dual-Track Ethical Education

Abstracts

DE

Der Autor bespricht historische Erfahrungen, die mit den Versuchen zusammenhängen, ethische Bildung als Alternative zur Religion in den Prozess der Erziehung von Kindern und Jugendlichen in polnischen Schulen einzuführen. Eine echte Erfolgschance solcher Versuche wurde erst durch die Möglichkeit geschaffen, in einer solchen Ausbildung die Inhalte der von Tadeusz Kotarbiński formulierten unabhängigen Ethik zu nutzen. Die Absicht des Autors ist es, die Probleme zu analysieren, mit denen die Lehrer in der Zeit des sogenannten Realsozialismus konfrontiert waren, die die moralische Erziehung für untrennbaren Bestandteil des in den Schulen durchgeführten Bildungsprozesses hielten. Besonders hervorzuheben ist, dass das Lehrpersonal trotz ungünstiger politischer Bedingungen dank des Verweises auf die Botschaft einer solchen Ethik beachtliche Bildungserfolge erzielt hat. Der Autor glaubt, dass man auch eine Reihe von Analogien zwischen der damaligen Situation im Bereich der ethischen Erziehung und der Gegenwart finden kann. Dem Autor zufolge lohnt es sich, nach diesen Erfahrungen zu greifen, um die Formen dieser Bildung im modernen Bildungssystem zu vervollkommnen.

EN

The author discusses historical experiences related to the attempts to introduce, as an alternative to the teaching of religion, the teaching of ethics to Polish schools. A real chance of success of such attempts was created only by the opportunity to employ the principles of independent ethics formulated by Tadeusz Kotarbiński. It is the author’s intention to analyze the problems encountered by teachers in the period of the so-called “real socialism” who regarded moral education as an inseparable part of the process of education at school. It is especially worth emphasizing that, despite the unfavorable political conditions, the teaching staff achieved considerable educational success by appealing to the message of such ethics. The author believes that a number of analogies can be found between the situation of ethical education at that time and today. According to the author, it is worth drawing on these experiences in order to perfect the form of this education in the contemporary educational system.

PL

Autor omawia historyczne doświadczenia związane z próbami wprowadzania do procesu wychowania dzieci i młodzieży w polskich szkołach alternatywnej wobec religii edukacji etycznej. Realną szansę powodzenia takich prób stwarzała dopiero możliwość wykorzystania w takiej edukacji treści etyki niezależnej sformułowanej przez Tadeusza Kotarbińskiego. Zamiarem autora jest przeanalizowanie problemów, jakie napotykali nauczyciele w okresie tzw. realnego socjalizmu, którzy uważali edukację moralną za nieodłączną część procesu wychowania prowadzonego w szkołach. Na podkreślenie zasługuje zwłaszcza fakt, że mimo niesprzyjających warunków politycznych, kadra nauczycielska dzięki odwołaniu się do przesłania takiej etyki osiągnęła niemałe sukcesy wychowawcze. Autor sądzi, że można również odnaleźć szereg analogii pomiędzy ówczesną sytuacją w sferze edukacji etycznej a współczesnością. Zdaniem autora, warto sięgnąć do tych doświadczeń w celu doskonalenia form tej edukacji we współczesnym systemie oświatowym.

Keywords

DE

ethische Bildung; Religion; unabhängige Ethik

EN

ethical education; religion; independent ethics

PL

edukacja etyczna; religia; etyka niezależna

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2021
• Issue: 32
• Pages: 27-51

Dates

published

2021

Contributors

author

Stefan Konstańczak

• Uniwersytet Zielonogórski, Wydział Humanistyczny, Instytut Filozofii

References

• A.B. „Dlaczego nie było filozofii?”. Argumenty 3, nr 53 (1961): 10.
• Antoniewicz, Marceli. Częstochowa. Dzieje miasta i klasztoru Jasnogórskiego, t. 4. Częstochowa: Urząd Miasta Częstochowy, 2007.
• Bardecki, Andrzej. „Czy klerykalizacja Polski?”. Tygodnik Powszechny 14, nr 18 (1960): 2-3.
• Czerwiński, Józef. „Potrzeba religioznawstwa”. Argumenty 4, nr 26 (1961): 5.
• „Dekret z dnia 5 sierpnia 1949 r. o ochronie wolności sumienia i wyznania”. Dziennik Ustaw, nr 45 (1949): poz. 334.
• Dobosiewicz, Stanisław. „Pierwszy rok reformy”. Głos Nauczycielski 46, nr 2 (1963): 3.
• Dobosiewicz, Stanisław. „Wychowanie obywatelskie w nowej szkole”. Wychowanie Obywatelskie 1, nr 1 (1977): 1-2.
• Galant, Józef. „Głos pomaga w pracy. Lekcja o moralności nauczycielskiej”. Głos Nauczycielski 44, nr 41(1961): 3.
• Jankowski, Henryk. „Dlaczego etyka świecka?”. Zeszyty Argumentów 1, nr 6 (1962): 7–11.
• „Konkurs na prace o etyce zawodowej nauczyciela”. Głos Nauczycielski 48, nr 4 (1965): 8.
• Kotarbiński, Tadeusz. Studia z teorii poznania i filozofii wartości. Wrocław: Ossolineum, 1978.
• Kotarbiński, Tadeusz. Sprawy sumienia. Warszawa: Książka i Wiedza, 1956.
• Legowicz, Jan. Propedeutyka filozofii. Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1966.
• Ładyka, Jerzy. „Etat etyki świeckiej”. Argumenty 2, nr 48 (1959): 11.
• Marczewski, Paweł. Uczynić wolność nieuchronną. Wątki republikańskie w myśli Alexisa de Tocqueville’a. Warszawa: IFiS PAN, 2012.
• Markiewicz, Stanisław. „Walka o świecką szkołę w Polsce Ludowej (1945/61)”. Zeszyty Argumentów 2, nr 5 (1963): 173–198.
• „Materiały pomocnicze do programu samokształcenia nauczycieli »Problemy moralne współczesnego człowieka«”. Głos Nauczycielski 48, nr 4 (1965): 5-8.
• Mękarski, Stefan. Prawda o kraju. Referat wygłoszony na Zjeździe Ligi Niepodległości Polski w dniu 26 listopada 1949 r. w Londynie. Londyn: Wydawnictwo Czasopisma „Za Wolność i Niepodległość”, 1950.
• Mysłek, Wiesław. „Walka o charakter szkoły”. Głos Nauczycielski 47, nr 6 (1964): 3-4.
• Palacz, Ryszard. Klasycy filozofii polskiej. Zielona Góra: Zachodnie Centrum Organizacji, 1999.
• Pluta, Władysław. „Contra »requiem« propedeutyki filozofii”. Głos Nauczycielski 45, nr 14 (1962): 1.
• Pyka, Gotfryd. „Pomóc nauczycielom!”. Argumenty 4, nr 5 (1961): 9.
• Robliczkowa, Helena. „Akcję laicyzacji poszerzyć i pogłębić”. Głos Nauczycielski 44, nr 39 (1961): 3.
• Schaff, Adam. „Ks. Piwowarczykowi w odpowiedzi”. Kuźnica 1, nr 16 (1945): 4-5.
• Sobolewski, Marek. „Ustawodawstwo laickie w dwudziestolecie Polski Ludowej. Wolność sumienia”. Zeszyty Argumentów 3, nr 2 (1964): 7–26.
• Stomma, Ludwik. „Katolicyzm polski w chwili obecnej”. Znak 9, nr 2-3 (1957): 106–125.
• Świątkowski, Henryk. Rozdział kościoła od państwa jako instytucjonalne zabezpieczenie wolności sumienia. Warszawa: Zarząd Główny TKŚ, 1960.
• Tanalski, Dionizy. „A jednak klerykalizacja”. Argumenty 4, nr 21 (1961): 1, 8-9.
• Twardowski, Kazimierz. Rozprawy i artykuły filozoficzne. Lwów: Księgarnia „Książnica-Atlas”, 1927.
• Waligórski, Fabian. „Religioznawstwo interesuje wszystkich”. Głos Nauczycielski 45, nr 37 (1962): 6.
• „Zarządzenie Ministra Oświaty z dnia 19 sierpnia 1961 r. w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych”. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Oświaty, nr 10 (1961): poz. 124.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2021.32.27-51

Biblioteka Nauki

31231840