Pluralizm wartości wobec spolaryzowanych tożsamości. Uwagi w kontekście wojen kulturowych

• Authors: Łukasz Rozwadowski

Title variants

EN

Plurality of Values in the Face of Polarized Identities. Remarks in the Context of Culture Wars

Abstracts

DE

Die in dem Artikel zum Ausdruck gebrachte Auffassung steht dem Ansatz der Breslauer Kulturwissenschaften nahe: Werte sind kein einfacher Ausdruck der Identität eines sozialen Subjekts und sollten nicht auf einen sozialen Kontext reduziert werden. Die „Soziologisierung“ der Werte ist charakteristisch für sogenannte Kulturkriege und führt zu einer starken Polarisation in der Öffentlichkeit, wenn beispielsweise „liberale Werte“ „konservativen Werten“ gegenübergestellt werden. Die Geistes- und Sozialwissenschaften „soziologisieren“ jedoch auch Werte, wenn sie Phänomene in der menschlichen Welt durch das Prisma bestimmter Schemata analysieren, die sich auf die soziale Ordnung beziehen, wie z.B. das Vertraute – das Fremde. Ziel der vorgestellten Arbeit ist es, die kulturelle Sphäre (als Axiosphäre) von der sozialen zu unterscheiden. Das ermöglicht, über die in den Kulturkriegen verfestigte Identitäten hinauszugehen.

EN

The position defended in this paper is close to Wrocław cultural studies’ approach: values are not a simple expression of identity of any social subject and they should not be reduced to their social context. ‘Sociologization’ of values is typical for the so-called ‘culture wars’ and it results in powerful polarizations in the public sphere. For example, the ‘liberal’ values are contrasted with the ‘conservative’ ones. However, humanities and social sciences also ‘sociologize’ values when analysing phenomena in the human world through the lens of some schemas related to the social order, such as familiar–alien. The aim of the present work is to differentiate the cultural space (as an axiosphere) from the social one. This will help to transcend identities petrified by culture wars.

PL

Stanowisko wyrażone w artykule jest bliskie podejściu wrocławskiego kulturoznawstwa: wartości nie są prostą ekspresją tożsamości jakiegokolwiek podmiotu społecznego i nie powinny być sprowadzane do społecznego kontekstu. „Socjologizacja” wartości jest charakterystyczna dla tak zwanych wojen kulturowych i skutkuje potężnymi polaryzacjami w sferze publicznej, gdy na przykład „wartości liberalne” przeciwstawia się „konserwatywnym”. Jednak również humanistyka i nauki społeczne „socjologizują” wartości, kiedy analizują fenomeny w świecie ludzkim przez pryzmat niektórych schematów odnoszących się do porządku społecznego, jak swojskie – obce. Celem artykułu jest odróżnienie sfery kulturowej (jako aksjosfery) od sfery społecznej. Pozwala to wykroczyć poza tożsamości spetryfikowane w wojnach kulturowych.

Keywords

DE

Werte; Axiologie; Identität; Kulturkriege

EN

values; axiology; identity; culture wars

PL

wartości; aksjologia; tożsamość; wojny kulturowe

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2022
• Issue: 33
• Pages: 115-134

Dates

published

2022

Contributors

author

Łukasz Rozwadowski

• Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych

References

• Agamben, Giorgio. Czas, który zostaje. Komentarz do Listu do Rzymian. Tłum. Sławomir Królak. Warszawa: Sic!, 2009.
• Ars Educandi, t. XI, cz. II: Panika moralna wokół gender – rekonstrukcje, red. Hussein Bougsiaa, Lucyna Kopciewicz, Marcin Welenc. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2014.
• Barbaruk, Magdalena. Długi cień Don Kichota. Kraków: Universitas, 2015.
• Bartmiński, Jerzy. „Wartości i ich profile medialne”. W: Ideologie w słowach i obrazach, red. Irena Kamińska-Szmaj, Tomasz Piekot, Marcin Poprawa, 23–41. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2008.
• Burszta, Wojciech J. Kotwice pewności. Wojny kulturowe z popnacjonalizmem w tle. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2013.
• Florkowski, Robert. „Gender non grata”. W: Genderowe filtry, red. Dorota Majka-Rostek, Ewa Banaszak, Paweł Czajkowski, 133–149. Wrocław: Wydawnictwo Instytutu Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2015.
• Hunter, James D. Culture Wars. The Struggle to Define America. New York: Basic Books, 1991.
• Jamrozowicz, Barbara. „O podręcznikowej (homo)seksualności w kontekście polskim – od paniki moralnej do wojny kulturowej”. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J. Paedagogia-Psychologia 2019, nr 32: 97–114. DOI:10.17951/j.2019.32.3.97-114.
• Jawor, Anna. Intymność cenzurowana. Panika moralna wokół rodziny na przykładzie rodzin nieheteronormatywnych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2018.
• Kloska, Gerhard. Pojęcia, teorie i badania wartości w naukach społecznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1982.
• Łagowski, Bronisław. Symbole pożarły rzeczywistość. Kraków: Universitas, 2011.
• Markowski, Michał P. Wojny nowoczesnych plemion. Spór o rzeczywistość w epoce populizmu. Kraków: Karakter, 2019.
• Mikołajczyk, Magdalena. „Wyobrażone, przedstawione, postrzegane. Polityczny kicz i jego polskie przykłady”. Studia Politologiczne 2018, nr 50: 137–155.
• Mouffe, Chantal. Agonistyka. Polityczne myślenie o świecie. Tłum. Barbara Szelewa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2015.
• Orlik, Piotr. Fenomenologia świadomości aksjologicznej (Max Scheler – Dietrich von Hilde-brand). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM, 1995.
• Polkowska, Laura. Wartości i antywartości w tygodnikach opinii. Komparatywna analiza dyskursu z elementami lingwistyki kwantytatywnej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, 2018.
• Rozwadowski, Łukasz. „Inność w sporze o gender. Analiza kulturoznawcza”. Stan Rzeczy 2021, nr 20: 111–136. DOI:10.51196/srz.20.5.
• Sennett, Richard. Razem. Rytuały, zalety i zasady współpracy. Tłum. Jan Dzierzgowski. Warszawa: Muza, 2013.
• Scheler, Max. „Dobra a wartości”. W: Max Scheler. Z fenomenologii wartości. Tłum. Włodzimierz Galewicz, 46–59. Kraków: Papieska Akademia Teologiczna, 1988.
• Scheler, Max. Formalism in Ethics and Non-Formal Ethics of Values. A New Attempt toward the Foundation of Values. Tłum. Manfred S. Frings, Robert L. Funk, Evanston: Northwestern University Press, 1973.
• Scheler, Max. „Ordo amoris”. Tłum. Adam Węgrzecki. W: O miłości. Antologia, red. Marian Grabowski, 13–48. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1998.
• Scheler, Max. Zmiany etosu. Tłum. Adam Węgrzecki. W: Adam Węgrzecki, Scheler, 180–188. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1975.
• Szostak, Michał. Kicz: nasza ochrona przed rzeczywistością, https://wiez.pl/2021/01/12/kicz-nasza-ochrona-przed-rzeczywistoscia/ (dostęp: 28.02.2022).
• Turner, Victor. Od rytuału do teatru. Powaga zabawy. Tłum. Jacek Dziekan, Magdalena Dziekan. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2005.
• Wolska, Dorota. „Wstyd i bezwstyd. Przyczynek do badań nad kulturą i PRL-em”. W: Nim będzie zapomniana. Szkice o kulturze PRL-u, red. Stefan Bednarek, 62–73. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1997.
• Zielińska, Iwona. Panika moralna. Homoseksualność w dyskursach medialnych. Kraków: Nomos, 2015.
• https://sjp.pwn.pl/sjp/wartosc;2534732.html (dostęp 28.02.2022).

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2022.33.115-134

Biblioteka Nauki

31231851