Typologia konfliktów wartości

• Authors: Antoni Płoszczyniec

Title variants

EN

Typology of Conflicts of Values

Abstracts

DE

Ziel dieses Beitrags ist es, die These über das Auftreten verschiedener Wertekonflikte zu begründen und diese anschließend typologisch zu veranschaulichen. Die ersten Überlegungen betreffen den allgemeinen Begriff des Konflikts sowie das Phänomen des Konflikts als Gegenstand axiologischer Untersuchungen, woraufhin die ontoaxiologischen Annahmen analysiert werden, die darauf abzielen, die Präsenz und die Vielfalt von Wertekonflikten aufzuzeigen. In der dargestellten Typologie wurde als das Kriterium der konzeptuellen Teilung der Grad der Transzendenz einer bestimmten Art von Konflikt in Bezug auf den Menschen angenommen.

EN

The aim of this text is to justify the thesis about the existence of various conflicts of values, and then to illustrate them by using a typology. The work first considers the general concept of conflict and the phenomenon of conflict as the subject of axiological investigations, and then analyzes ontoaxiological assumptions that aim to reveal the presence and multiplicity of conflicts of values. The typology presented here accepts the degree of transcendence of a conflict of a given type in relation to man as a criterion for conceptual division.

PL

Celem niniejszego artykułu jest uzasadnienie tezy o występowaniu różnorodnych konfliktów wartości, a następnie zilustrowanie ich za pomocą typologii. Pierwsze rozważania dotyczą ogólnego pojęcie konfliktu i fenomenu konfliktu jako przedmiotu dociekań aksjologicznych, po czym analizowane są założenia ontoaksjologiczne, które mają na celu unaocznić obecność i wielorakość konfliktów wartości. W przedstawionej typologii za kryterium konceptualnego podziału przyjęto stopień transcendencji danego typu konfliktu względem człowieka. 

Keywords

DE

Streit; Konflikt; Meinungsverschiedenheit; Axiologie; Ontologie der Werte; Ontoaxiologie; Werte

EN

dispute; conflict; disagreement; axiology; ontology of values; ontoaxiology; values

PL

spór; konflikt; niezgoda; aksjologia; ontologia wartości; ontoaksjologia, wartości

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2022
• Issue: 34
• Pages: 125-142

Dates

published

2022

Contributors

author

Antoni Płoszczyniec

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, Wydział Nauk Humanistycznych, Instytut Filozofii i Socjologii, Katedra Etyki Ogólnej

References

• Arrow, Kenneth J. „Conflict of Values: A Decision View”. Proceedings of the American Phil-osophical Society 158, nr 1 (2014): 25–30.
• Elzenberg, Henryk. „Konstrukcja pojęcia wartości”. W: Henryk Elzenberg. Pisma aksjologiczne, 71–95. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2002.
• Elzenberg, Henryk. „Pojęcie wartości i powinności. Tekst żemłosławski”. W: Henryk Elzenberg. Pisma aksjologiczne, 123–168. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2002.
• Elzenberg, Henryk. „Troska o myśl. O początkach mojego filozofowania”. W: Henryk Elzenberg. Z filozofii kultury, 110–117. Kraków: Znak, 1991.
• Galewicz, Włodzimierz. N. Hartmann. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1987.
• Hartmann, Nicolai. „Pełnia”. Tłum. Zbigniew Zwoliński. W: Nicolai Hartmann, Dietrich von Hildebrand. Wypisy z „Etyki”, 31–37. Toruń: Wydawnictwo UMK, 1999.
• Hartmann, Nicolai. Zarys metafizyki poznania. Tłum. Ewa Drzazgowska, Paweł Piszczatowski. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, 2007.
• Hospers, John. „Główne teorie metaetyczne”. Tłum. Ewa Klimowicz. W: Metaetyka, red. Ija Lazari-Pawłowska, 34–79. Warszawa: PWN, 1975.
• Ingarden, Roman. „Uwagi o względności wartości”. W: Roman Ingarden. Przeżycie, dzieło, wartość, 67–82. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1966.
• Krasicki, Jan. „Powrót do chrześcijaństwa jako lekarstwo dla współczesnej cywilizacji”. W: Chrześcijańskie życie duchowe, red. Józef Augustyn, 123–135. Kraków: Wydawnictwo WAM, 1997.
• Magdziak, Marek, Marcin Stabrowski. „Przedmioty, preferencje, wartości”. W: Aksjotyczne przestrzenie kultury, red. Renata Tańczuk, Dorota Wolska, 145–164. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2005.
• Maryniarczyk, Andrzej. „Coś odrębne [drugie]”. W: Powszechna Encyklopedia Filozofii, red. Andrzej Maryniarczyk, t. 2: C-D, 298–301. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2001.
• Midgley, Mary. „Pochodzenie etyki”. Tłum. Wojciech J. Bober. W: Przewodnik po etyce, red. Peter Singer, tłum. Wojciech J. Bober i inni, 29–40. Warszawa: Książka i Wiedza, 2002.
• Mrówka, Kazimierz. „Heraklit. Fragmenty kosmologiczne, ontologiczne i epistemologiczne. Wersja literacka”. Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis. Studia Philosophica II 2005, nr 30: 106–116.
• Płoszczyniec, Antoni. „Obiektywne, czyli jakie? Uwagi dotyczące wieloznaczności pojęcia obiektywności wartości”. Kultura i Wartości 2021, nr 31: 5–22, DOI: 10.17951/kw.2021.31.5-22
• Płoszczyniec, Antoni. Asceza i człowiek. Studium antropologii filozoficznej Henryka Elzenberga. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2021, DOI: 10.12797/9788381385039
• Scheler, Max. Resentyment a moralności. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2008.
• Stróżewski, Władysław. Ontologia. Kraków: Aureus; Znak, 2006.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2022.34.125-142

Biblioteka Nauki

31231865