Doświadczenie weredyczne i niepodważalność racji w dysjunktywizmie epistemologicznym Johna McDowella

• Authors: Michał Bochen

Title variants

EN

The Veridical Experience and the Indefeasible Reasons in John McDowell’s Epistemological Disjunctivism

Abstracts

DE

McDowells epistemologischer Disjunktivismus basiert auf der These vom unterschiedlichen epistemischen Status von veredischen und nicht-veredischen Erfahrungen. Einige veredische Erfahrungen können einen Fall von Manifestation darstellen, dass x F ist – McDowell glaubt, dass das Subjekt in einer solchen Situation einen unanfechtbaren Grund für den Glauben hat, dass x F ist. Im kritischen Teil des Artikels zeige ich, dass die auf diese Weise verstandene Erfahrung dem Subjekt kein unbestreitbares Recht verleihen kann, weil die Identifizierung von Erfahrung als Manifestation des F-Seins eine unzuverlässige Fähigkeit ist. Im letzten Teil des Artikels weise ich darauf hin, dass wir das Konzept der Wahrnehmungsrechtfertigung übernehmen können, ohne die Idee der Unanfechtbarkeit von Gründen akzeptieren zu müssen.

EN

McDowell’s epistemological disjunctivism is based on the thesis that veridical and non-veridical experiences have a different epistemic status. Some veridical experiences may be a case of the manifestation that x is F ― McDowell believes that in such a case, the subject has an indefeasible reason for believing that x is F takes place. In the critical part of the article, I show that experience understood in this way cannot provide the subject with an indefeasible reason, since the identification of experience as the case of the manifestation that F is x, is a fallible ability. In the last part of the article, I show that we can accept the concept of perceptual justification without the need to accept the idea of the indefeasibility of reasons.

PL

Dysjunktywizm epistemologiczny McDowella opiera się na tezie o odmiennym statusie epistemicznym doświadczeń weredycznych i nieweredycznych. Niektóre doświadczenia weredyczne mogą bowiem stanowić przypadek manifestowania się tego, że x jest F – McDowell uważa, że w takiej sytuacji podmiot dysponuje niepodważalną racją dla przekonania o tym, że x jest F ma miejsce. W krytycznej części artykułu pokazuję, że tak rozumiane doświadczenie nie może dostarczyć podmiotowi niepodważalnej racji, ponieważ identyfikacja doświadczenia jako manifestowania się tego, że jest F jest zdolnością zawodną. W ostatniej części artykułu wskazuję, że możemy przyjąć koncepcję uzasadnienia percepcyjnego bez potrzeby przyjmowania idei niepodważalności racji.

Keywords

DE

John McDowell; Disjunktivismus; Wahrnehmung; Erkenntnistheorie; veredische Erfahrung

EN

John McDowell; disjunctivism; perception; epistemology; veridical experience

PL

John McDowell; dysjunktywizm; percepcja; epistemologia; doświadczenie weredyczne

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2022
• Issue: 34
• Pages: 183-207

Dates

published

2022

Contributors

author

Michał Bochen

• Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie

References

• Austin Langshaw, John. „Umysły innych”. W: John Langshaw Austin. Mówienie i poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne. Tłum. Bogdan Chwedeńczuk, 104–155. Warszawa: PWN, 1993.
• Avramides, Anita. Other Minds. New York: Routledge, 2001.
• Barnett, David James. „Perceptual Justification and the Cartesian Theater”. W: Oxford Studies in Epistemology. Volume 6, red. Tamar Szabó Gendler, John Hawthorne, 1–31. Oxford: Oxford University Press, 2019.
• BonJour, Laurence. The Structure of Empirical Knowledge. Cambridge: Harvard University Press, 1985.
• Brewer, Bill. Perception and Its Objects. Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Burnyeat, Myles F. „Idealism and Greek Philosophy: What Descartes Saw and Berkeley Missed”. The Philosophical Review 91, nr 1 (1982): 3–40. DOI: 10.2307/2184667
• Cohen, Jonathan. „Perceptual representation, veridicality, and the interface theory of perception”. Psychon Bull Rev 2015, nr 22: 1512–1518. DOI: 10.3758/s13423-014-0782-3
• Dennis, Peter. „Criteria for Indefeasible Knowledge: John McDowell and ‘Epistemological Disjuntivism’”. Synthese 191, nr 17 (2014): 4099–4113. DOI: 10.1007/s11229-014-0516-0
• Descartes, René. Medytacje o filozofii pierwszej. Tłum. Maria Ajdukiewicz, Kazimierz Ajdukiewicz. Warszawa: PWN, 1958.
• Kvanvig, Jonathan L. „Truth Is Not the Primary Epistemic Goal”. W: Contemporary Debates in Epistemology, red. Matthias Steup, Ernest Sosa, 285–296. Malden: Blackwell Publishing, 2005.
• Marr, David. Vision. Cambridge: The MIT Press, 1982.
• Martin, Michael G. F. „The Limits of Self-Awareness”. Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition 120, nr 1 (2004): 37–89. DOI:10.1023/b:phil.0000033751.66949.9
• McDowell, John. „Avoiding the Myth of the Given”. W: John McDowell. Having the World in
• View. Essays on Kant, Hegel, and Sellars, 256–274. Cambridge: Harvard University Press, 2013.
• McDowell, John. „Criteria, defeasibility, and knowledge: Annual Philosophical Lecture, Henriette Hertz Trust”. Proceedings of the British Academy 1982, vol. 68: 455–479.
• McDowell, John. "Knowledge and the Internal". W: John McDowell. Meaning, Knowledge & Reality, 395-413. Cambridge: Harvard University Press, 1998.
• McDowell, John. Perception as a Capacity of Knowledge. Milwaukee: Marquette University Press, 2011.
• McDowell, John. „The Disjunctive Conception of Experience as Material for a Transcendental Argument”. W: John McDowell. The Engaged Intellect. Philosophical Essays, 225–242. Cambridge: Harvard University Press, 2013.
• Patel, Krupa. „Epistemological Disjunctivism: An Analysis and A Critique”. UNM Digital Repository, 14.11.2018. https://digitalrepository.unm.edu/phil_etds/36 (dostęp: 20.11.2022).
• Pritchard, Duncan. „McDowellian Neo-Mooreanism”. W: Disjunctivism: Perception, Action, Knowledge, 283–310. Oxford: Oxford University Press, 2008.
• Pryor, James. „The Skeptic and the Dogmatist”. Noûs 34, nr 4 (2000): 517–549. DOI: 10.1111/0029-4624.00277
• Putnam, Hilary. „Mózgi w naczyniu”. Tłum. Adam Grobler. W: Hilary Putnam. Wiele twarzy realizmu i inne eseje, 295–324. Warszawa: PWN, 1998.
• Riggs, Wayne D. „Balancing Our Epistemic Ends”. Noûs 37, nr 2 (2003): 342–352. DOI: 10.1111/1468-0068.00442
• Schetz, Adriana. „Alternatywizm w teorii percepcji”. Diametros 2007, nr 14: 85–104.
• Schetz, Adriana. „Percepcja i pamięć”. W: Przewodnik po epistemologii, red. Renata Ziemińska, 271–310. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2013.
• Stroud, Barry. The Significance of Philosophical Scepticism. Oxford: Oxford University Press, 1984.
• Travis, Charles. „A Sense of Occasion”. The Philosophical Quarterly 55, nr 219 (2005): 286–314. DOI: 10.1111/j.0031-8094.2005.00399.x
• Wright, Crispin. „(Anti-)Sceptics Simple and Subtle: G. E. Moore and John McDowell”. Philosophy and Phenomenological Research 65, nr 2 (2002): 330–348. DOI: 10.1111/j.1933-1592.2002.tb00205.x
• Wright, Crispin. „Second Thoughts about Criteria”. W: Crispin Wright. Realism, Meaning and Truth, 338–402. Oxford: Oxford University Press, 1995.
• Zięba, Paweł J. „Alternatywizm, dysjunktywizm i pluralizm doświadczeniowy”. Studia Humanistyczne AGH 17, nr 1 (2018): 7–19.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2022.34.183-207

Biblioteka Nauki

31231855