Chroniczna intoksykacja seksualna jako przejaw kryzysu Zachodu. Myśli dwudziestowiecznych tradycjonalistów kulturowych

• Authors: Marek Jedliński

Title variants

EN

Chronic Sexual Intoxication as a Manifestation of the Crisis of the West. Thoughts of Twentieth-Century Cultural Traditionalists

Abstracts

DE

Ziel dieses Artikels ist es, die Ansichten der kulturellen Traditionalisten über die menschliche Sexualität zu erläutern. Der Text stellt die ideologischen Positionen ausgewählter Denker vor: René Guénon, Julius Evola, Pitirim Sorokin. Sie repräsentieren verschiedene Richtungen des kulturellen Traditionalismus, sind jedoch durch ihre unverwechselbaren, radikalen Ansichten, ihre besonderen Entscheidungen und Lebenserfahrungen miteinander verbunden (Guénon war ein Konvertit zum Islam, Evola ein Anhänger des Heidentums und des Faschismus, Sorokin war einer der Väter der amerikanischen Soziologie, ein Emigrant aus Russland mit der Seele eines "russischen Traditionalisten"). Die genannten Gelehrten und Denker diagnostizierten eine tiefe Krise in der westlichen Welt. Ihre Ursache sei die sexuelle Intoxikation: Anarchie und sexuelle Revolution. Sie erkannten in der westlichen (materiellen) Zivilisation das Verschwinden der geistigen Kultur und Tradition. Die Hauptursache für die Krise und den Niedergang des Westens waren Individualismus und Rationalismus, die sich als Hybris, Perversion, Anbetung des Körpers und des Orgasmus entpuppten. Guénon, Evola und Sorokin wollten den Zustand der Vergangenheit wiederherstellen: die Sakralisierung des Geschlechts, die gemeinschaftliche Bindung, die männliche Herrschaft und die rituelle Reproduktion. Dies sollte die Krise und den Verfall der Kultur verhindern.

EN

The aim of this article is to discuss the views of cultural traditionalists on human sexuality. The paper presents the views of the following thinkers: René Guénon, Julius Evola, and Pitirim Sorokin. Each represents a different line of cultural traditionalism. However, they are united by expressive, radical views as well as by peculiar choices and life experiences. (Guénon was a convert to Islam, Evola sympathized with paganism and fascism, whereas Sorokin was one of the fathers of American sociology, an emigrant from Russia, with the soul of a “Russian traditionalist.”) René Guénon, Julius Evola, and Pitirim Sorokin recognized a deep crisis of the Western world. They argued that the cause of this crisis was sexual intoxication: anarchy and the sexual revolution. They thought that culture and the spiritual tradition in the Western (material) civilization was disappearing and that the primary cause of the crisis and the decline of the West were individualism and rationalism – manifesting themselves as pride, prudishness, perversion, the cult of the body, and orgasm. Guénon, Evola and Sorokin craved the restoration of the previous state: the sacralization of sex, community bonds, male domination, and ritual procreation. This was supposed to prevent the crisis and the decline of culture.

PL

Celem artykułu jest omówienie poglądów tradycjonalistów kulturowych na temat ludzkiej seksualności. Tekst prezentuje stanowiska ideowe wybranych myślicieli: René Guénona, Juliusa Evoli, Pitirima Sorokina. Reprezentują oni różne odłamy tradycjonalizmu kulturowego; łączą ich jednak wyraziste, radykalne poglądy, osobliwe wybory i doświadczenia życiowe (Guénon był konwertytą na islam, Evola sympatykiem pogaństwa i faszyzmu, Sorokin był jednym z ojców socjologii amerykańskiej, emigrantem z Rosji, o duszy „rosyjskiego tradycjonalisty”). Wymienieni badacze i myśliciele zdiagnozowali głęboki kryzys świata zachodniego. Jego przyczyną miała być intoksykacja seksualna: anarchia i rewolucja seksualna. Rozpoznawali w cywilizacji zachodniej (materialnej) zanik kultury duchowej i tradycji. Główną i pierwotną przyczyną kryzysu oraz upadku Zachodu miały być indywidualizm i racjonalizm: ujawniające się jako pycha, perwersja, kult ciała i orgazmu. Guénon, Evola i Sorokin. pragnęli przywrócenia stanu z przeszłości: sakralizacji płci, więzi wspólnotowej, dominacji mężczyzn i rytualnej rozrodczości. Miało to zapobiec kryzysowi i upadkowi kultury.

Keywords

DE

Krise; Sex; Kultur; Tradition; Traditionalismus; René Guénon; Julius Evola; Pitirim Sorokin

EN

crisis; sex; culture; tradition; traditionalism; René Guénon; Julius Evola; Pitirim Sorokin

PL

kryzys; seks; kultura; tradycja; tradycjonalizm; René Guénon; Julius Evola; Pitirim Sorokin

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2023
• Issue: 35
• Pages: 5-30

Dates

published

2023

Contributors

author

Marek Jedliński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

References

• Adorno, Theodor W. „On Tradition”. Telos: Critical Theory of the Contemporary 1992, nr 94: 75–81. DOI: 10.3817/1293094075
• Arystoteles. Etyka nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska. Warszawa: PWN, 2007.
• Arystoteles. O częściach zwierząt. Tłum. Paweł Siwek. Warszawa: PWN, 1977.
• Arystoteles. O rodzeniu się zwierząt. Tłum. Paweł Siwek. Warszawa: PWN, 1979.
• Augustyn, święty. Państwo Boże. Tłum. Władysław Kubicki. Kęty: Antyk, 1998.
• Evola, Julius. Men Among the Ruins. Postwar Reflections of a Radical Traditionalist. Tłumaczył Guido Stucco. Rochester, Vermont: Inner Traditions, 2002.
• Evola, Julius. Revolt Against the Modern World. Tłum. Guido Stucco. Rochester, Vermont: Inner Traditions, 1995.
• Evola, Julius. Ride the Tiger. A Survival Manual for the Aristocrats of the Soul. Tłum. Joscelyn Godwin, Constance Fontana. Rochester, Vermont: Inner Traditions, 2003.
• Evola, Julius. The Metaphysics of Sex. New York: Inner Traditions, 1983.
• Ferraresi Franco. „Julius Evola: Tradition, Reaction, and the Radical Right”. European Journal of Sociology 28, nr 1 (1987): 107–151. DOI: 10.1017/S0003975600005415
• Foucault, Michel. Historia seksualności. Tłum. Bogdan Banasiak, Tadeusz Komendant, Krzysztof Matuszewski. Warszawa: Czytelnik, 1995.
• Guénon, René. La crise du monde moderne. Paris: Gallimard, 1956.
• Guénon, René. Le règne de la quantité et les signes des temps. Paris: Gallimard, 1945.
• Heidenry, John. What Wild Ecstasy. The Rise and Fall of the Sexual Revolution. New York: Simon & Schuster, 1997.
• Jedliński, Marek. Ku przeszłości! René Guénon, Julius Evola i nurty tradycjonalizmu. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2019.
• Kosseleck, Reinhart. Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego. Tłum. Jarosław Merecki, Wojciech Kunicki. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2009.
• Mace, David. „Sorokin’s Theories on Sex and Society”. W: Pitirim A. Sorokin in Review, red. Philip J. Allen, 140–159. Durham: Duke University Press, 1963.
• Mannheim, Karl. Myśl konserwatywna. Tłum. Sławomir Magala. Warszawa: Kolegium Otryckie, 1986.
• Matter, Joseph A. Love, altruism, and world crisis: the challenge of Pitirim Sorokin. Chicago: Nelson-Hall, 1974.
• Michael Jones, E. Libido dominandi. Seks jako narzędzie kontroli społecznej. Tłum. Jerzy Morka. Wrocław: Wydawnictwo Wektory, 2013.
• Nichols, Lawrence T. „Sorokin as Lifelong Russian Intellectual. The Enactment of an Historically Rooted Sensibility”. The American Sociologist 43, no. 4 (2012): 374–405. DOI: 10.1007/s12108-012-9167-0
• Pareto, Vilfredo. The Mind and Society (Trattato di Sociologia generale), t. I. Tłum. Andrew Bongiorno, Arthur Livingston. New York: Harcourt, Brace and Company, 1935.
• Platon. „Timajos”. W: Platon. Timajos; Kritias albo Atlantyk. Tłum. Paweł Siwek, 19–128. Warszawa: PWN, 1986.
• Simpson, Richard L. „Pitirim Sorokin and his Sociology”. Social Forces 32, no. 2 (1953): 120–131. DOI: 10.2307/2573709
• Sołowjow, Włodzimierz. Sens miłości. Tłum. Henryk Paprocki. Kęty: Antyk, 2002.
• Sorokin, Pitirim A. Altruistic Love. A Study of American „Good Neighbors” and Christian-Catholic Saints. Boston: The Beacon Press, 1950.
• Sorokin, Pitirim A. Amerykańska rewolucja seksualna. Tłum. Marcin Masny. Wrocław: Wydawnictwo Wektory, 2020.
• Sorokin, Pitirim A. The Basic Trends of Our Times. New Haven: College & University Press, 1964.
• Sorokin, Pitirim A. The Reconstruction of Humanity. Boston: The Beacon Press, 1948.
• Spengler, Oswald. Der Untergang des Abendlandes. Umrisse einer Morphologie der Weltgeschichte, Bd. II. München: C.H. Beck, 1923.
• Tönnies, Ferdynand. Wspólnota i stowarzyszenie. Rozprawa o komunizmie i socjalizmie jako empirycznych formach kultury. Tłum. Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: PWN, 1988.
• Unwin, Joseph D. Sex and Culture. London: Oxford University Press, 1934.
• Urban, Hugh B. Magia Sexualis. Sex, Magic, and Liberation in Modern Western Esotericism. Oakland: University of California Press, 2006.
• Weininger, Otto. Płeć i charakter. Tłum. Ostap Ortwin. Warszawa: „Sagittarius”, 1994.
• Vološinov, Valentin H. (M. M. Bahtin). Frejdizm. Kritičeskij očerk. Moskva: Gosudarstvennoe izdatelʹstvo, 1927.
• Kon, Igor’. Klubnička na berëzke. Seksual’naja kul’tura v Rossii. Moskva: Vremja, 2010.
• Sorokin, Pitirim A. Dal’njaja doroga. Avtobiografija. Per. A.V. Lipskoj. Moskva: Moskovskij rabočij‒TEPPA, 1992.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2023.35.5-30

Biblioteka Nauki

31231898