Kryzys informacyjny i milczenie w perspektywie filozoficzno-kulturowej

• Authors: Halina Rarot , Tomasz Wójcik

Title variants

EN

The Information Crisis and Silence in Philosophical-Cultural Perspective

Abstracts

DE

Unter den vielen Formen zeitgenössischer soziokultureller Krisen ist die Informationskrise, die eine Begleiterscheinung der postmodernen Informationszivilisation darstellt, eine besonders schwierige Form. In einer häufig anzutreffenden pessimistischen Sichtweise wird die Informationskrise als Überproduktion von textlichen, visuellen und akustischen Informationen verstanden, die in der Umgangssprache und in der Hochkultur stattfindet. Diese Überproduktion führt zur Entwertung von Informationen und zu anderen, weniger vorhersehbaren und schwerwiegenden Folgen. Gewöhnlich sieht man in einer solchen katastrophalen Sichtweise keine Möglichkeit mehr, sich aus diesem „erstickenden“ Übermaß an Information zu befreien. In diesem Artikel wird jedoch versucht, die Möglichkeit einer umfassenderen und realistischeren Perspektive auf die Informationskrise aufzuzeigen und darzustellen. Bei der Erarbeitung dieses umfassenderen Bildes der gegenwärtigen Informationskrise sowie der Krise an sich werden Forschungsergebnisse aus verschiedenen Bereichen der Geistes- und Sozialwissenschaften, d.h. aus der kognitiven Psychologie, der Psychologie der menschlichen Entwicklung, der Psychologie der Krise und der Krisenintervention sowie der Kultursoziologie, berücksichtigt. Der Beitrag ist somit interdisziplinär angelegt, wird aber letztlich durch eine philosophisch-kulturelle Synthese gekrönt. In Anlehnung an den Kultursoziologen Tomasz Szlendak werden auch Abhilfestrategien gegen die negativen Erscheinungsformen der Informationsüberflutung beschrieben, wobei dem Wert der Stille besondere Aufmerksamkeit gewidmet wird.

EN

Among various forms of contemporary socio-cultural crises, one of the most challenging is the information crisis, which arises as a consequence of the dominance of postmodern information civilization. Often viewed through a pessimistic lens, the information crisis is understood as the excessive production of textual, visual, and auditory information in both public sphere and high culture. This surplus of information leads to its devaluation and has unforeseen and significant consequences. From this catastrophic perspective, there seems to be no escape from this overwhelming abundance of information. However, this article aims to provide a broader and more realistic understanding of the information crisis. To achieve this comprehensive perspective, the article draws upon research findings from various fields within the humanities and social sciences, such as cognitive psychology, psychology of human development, psychology of crisis and crisis intervention, and sociology of culture. By incorporating these interdisciplinary insights, the article culminates in a philosophical and cultural synthesis. Additionally, the article explores remedial strategies proposed by Tomasz Szlendak (a cultural sociologist) to counter the negative effects of information overload, with particular emphasis the value of silence.

PL

Wśród wielu form współczesnych kryzysów społeczno-kulturowych jego niezwykle trudną postacią jest kryzys informacyjny, stanowiący skutek uboczny panowania ponowoczesnej cywilizacji informacyjnej. W dość częstym, pesymistycznym ujęciu, kryzys informacyjny rozumiany jest jako nadprodukcja informacji tekstowych, wizualnych i dźwiękowych, do której dochodzi w sferze potocznej i w kulturze wysokiej. Ta nadprodukcja prowadzi do dewaluacji informacji oraz do innych, mniej przewidywalnych i poważniejszych konsekwencji. Zazwyczaj w takim katastroficznym ujęciu nie widzi się już żadnych możliwości uwolnienia się od tego „duszącego” nadmiaru informacji. W artykule podejmuje się jednak próbę wydobycia i prezentacji możliwości szerszego i bardziej realistycznego spojrzenia na kryzys informacyjny. Przy wydobywaniu tego głębszego obrazu obecnego kryzysu informacyjnego, jak i kryzysu jako takiego, zostają wzięte pod uwagę wyniki badań z różnych dziedzin nauk humanistyczno-społecznych, tzn. z psychologii poznawczej, psychologii ludzkiego rozwoju, psychologii kryzysu i interwencji kryzysowej, socjologii kultury. Artykuł nabiera w ten sposób charakteru interdyscyplinarnego, lecz ostatecznie zostaje zwieńczony syntezą filozoficzno-kulturową. Zostają też opisane, za socjologiem kultury Tomaszem Szlendakiem, strategie zaradcze przeciwko negatywnym przejawom przeciążenia informacyjnego, wśród których szczególną uwagę poświęca się wartości milczenia

Keywords

DE

das Phänomen der Krise; die postmoderne Kultur; die Informationsüberflutung; Anti-Krisen-Strategien; Schweigen

EN

phenomenon of crisis; postmodern culture; information overload; counter-crisis strategies; silence

PL

fenomen kryzysu; kultura ponowoczesna; informacyjne przeciążenie; strategie antykryzysowe; milczenie

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2023
• Issue: 35
• Pages: 59-79

Dates

published

2023

Contributors

author

Halina Rarot

• Politechnika Lubelska, Wydział Podstaw Techniki, Katedra Metod i Technik Nauczania

author

Tomasz Wójcik

References

• Badura-Madej, Wanda. Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej. Poradnik dla pracowników socjalnych. Warszawa: Interart, 1996.
• Gabara, Paweł. Pojęcie milczenia i jego funkcja w relacji między Bogiem a człowiekiem w homiliach Jana Pawła II. Kraków: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, 2013.
• Gawarecka, Anna. „W poszukiwaniu ciszy. Dwa głosy w sprawie mizofonii”. Bohemistyka 2022, nr 4: 543–564.
• Manowich, Lev. Język nowych mediów. Tłum. Piotr Cypryański. Warszawa: Łośgraf, 2006.
• Gawor, Leszek. „Próba typologii myśli katastroficznej”. Kultura i Wartości 2015, nr 13: 9–16. DOI: 10.17951/kw.2015.13.9
• Goban-Klas, Tomasz. Rwący nurt informacji, https://ktime.up.krakow.pl/ref2008/goban.pdf (dostęp: 2.03.2023).
• Gwizdalanka, Danuta. „Strojenie trąb jerychońskich. Dźwiękowe wojny”. Ruch Muzyczny 1987, nr 19: 12–15.
• Jegorow, Borys A. „Krizisy w istorii Rima (sobytija i problemy)”. W: Mnemon. Issledowanija i publikacyi po istorii antycznogo mira, red. Ye.D. Frolov, 346–356. Izdatielstwo: Sankt-Pieterburgskij Gosudarstwiennyj Uniwiersitiet. Sankt Pieterburg, 2013.
• Kapuściński, Ryszard. Lapidarium III. Warszawa: Czytelnik 1997.
• Konior, Jan SJ. Cisza. Najstarsza modlitwa świata. Kraków: Wydawnictwo M, 2019.
• Kopciuch, Leszek. „Idea kryzysu w filozofii dziejów”. Kultura–Historia–Globalizacja 2010, nr 8: 99–109, https://k-h-g.pl/wp-content/uploads/2023/07/8_2010_idea_kopciuch.pdf (dostęp: 15.05.2023).
• Ledzińska, Maria. „O możliwych sposobach radzenia sobie z nadmiarem danych. Znaczenie kontroli poznawczej”. W: Komputer w edukacji. 17. ogólnopolskie sympozjum nauko-we, Kraków, 28-29 września 2007, red. Janusz Morbitzer, 128–129. Kraków: Pracownia Technologii Nauczania AP, 2007.
• Lewandowska-Kąkol, Agnieszka. Dźwięki, szepty, zgrzyty. Wywiady z kompozytorami. Warszawa: Fronda PL, 2012.
• Lisowska-Magdziarz, Małgorzata. „Zgiełk w reklamie, zgiełk reklamy, zgiełk mediów”. W: Przestrzeń zgiełku. Przestrzenie wizualne i akustyczne człowieka. Antropologia audiowizualna jako przedmiot i metoda badań, t. 3, red. Justyna Harbanowicz, Agnieszka Janiak, 83–92. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, 2012.
• Małachow, Viktor. Molchanie v dialoge, dialog v molchanii, http://www.intel ros.ru/subject/ figures/viktor-malahov/17656-molchanie-v-dialoge-dialog-v-molchanii.html (dostęp: 13.11.2022).
• Matuszczak, Zbigniew. Zapytanie nr 1309 do prezesa Rady Ministrów w sprawie agresywnej reklamy telewizyjnej, 27.03.2008, http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/0F7A2365 (dostęp: 20.02.2023).
• Michajłowa, Marina Walentynowna. Cisza jako forma duchowego doświadczenia (Aspekt estetyczno-kulturologiczny), https://www.dissercat.com/content/molchanie-kak-forma-dukhovnogo-opyta-estetiko-kulturologicheskii-aspekt (dostęp: 20.12.2022).
• Momro, Jakub. Ucho nie ma powieki. Dźwiękowe sceny pierwotne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000.
• Musiał, Stanisław SJ. Milczenie w ćwiczeniach duchownych, https://czechowice.jezuici.pl/ (dostęp: 22.12.2022).
• Ogonowska, Anna. „Ekranolatki między mediami. W stronę psychologii mediów”. Zeszyt Naukowy WSZIB 2016, nr 40: 1–17.
• Popularny słownik języka polskiego. Oprac. Elżbieta Sobol. Warszawa: PWN, 2003, 382.
• Rafałowicz, Marek. Człowiek z ekranu, https://technopolis.polityka.pl/2006/czlowiek-z-ekranu (dostęp: 07.01.2023).
• Sasin, Marek. „Ekologia akustyczna – nieobecny dyskurs w pedagogice”. Teraźniejszość – Człowiek–Edukacja 22, nr 85 (2019): 31–48.
• Sajenko, Natalia. „Protsedury «vzhivleniya» ekrana v bytiye sovremennogo cheloveka”. Kaspiyskiy region: politika, ekonomika, kul’tura 2012, nr 33: 275–282.
• Szlagura, Wojciech. Rzeczywistość kryzysu – pojęcie, definicje, teorie, dynamika, http://www. interwencjakryzysowa.pl/rzeczywistosc-kryzysu-pojecie-definicje-teorie-dynamika (dostęp: 07.01.2023).
• Szlendak, Tomasz. „Kultura nadmiaru w czasach niedomiaru”. Kultura Współczesna 2013, nr 76: 7–26.
• Szlendak, Tomasz, Krzysztof Olechnicki. Nowe praktyki kulturowe Polaków. Megaceremoniały i subświaty. Warszawa: PWN, 2017.
• Szpunar, Magdalena. „Ekologia pejzażu dźwiękowego”. Avant 11, nr 3 (2020): 1–23.
• Tadeusiewicz, Ryszard. „W dymie i we mgle”. ComputerWorld, 11.10.1999 (dostep: 10.11.2022).
• Tadeusiewicz, Ryszard. „Smog informacyjny”. Wprost – Intermedia@, nr 38, 19.09.1999: 10.
• Toffler, Alvin. Szok przyszłości. Tłum. Wiktor Osiatyński, Elżbieta Ryszka, Ewa Woydyłło-Osiatyńska. Poznań: Zysk i S-ka, 1998.

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2023.35.59-79

Biblioteka Nauki

31231893