Szpital psychiatryczny – poza granicami miasta i wyobraźni

• Authors: Paulina Anna Model

Title variants

EN

Mental Hospital – beyond the City Borders and the Limits of Imagination

Abstracts

DE

Die im Klinischen Krankenhaus Dr. J. Babiński in Krakau-Kobierzyn durchgeführte Studie hatte zum Ziel, zu untersuchen, wie das psychiatrische Krankenhaus von den Bewohnern der Stadt wahrgenommen wird. In dieser Studie ging es um die Frage, welche Grenzen von den Teilnehmern wahrgenommen wurden. Analysiert wurden die Sinnstiftung sowie die Art und Weise, wie man über die Grenzen spricht. Der Forschungsprozess bestand aus einem Fragebogen, einem Spaziergang durch die Grünanlage des Krankenhauses mit anschließendem Besuch der Ausstellung und einem Gruppeninterview sowie einer separaten Sitzung, bei der die Wahrnehmungen der Befragten auf einer Karte des Krankenhauses abgebildet wurden. Das so strukturierte Forschungsprojekt sollte die aus der soziologischen Forschung bekannten Fragen zur sozialen Distanz gegenüber psychisch kranken Menschen mit Hilfe von qualitativen und handlungsorientierten Methoden vertiefen. Es war auch innovativ, die Teilnehmer in den öffentlichen Park des psychiatrischen Krankenhauses einzuladen und den Großteil der Forschung dort durchzuführen. Dies beeinflusste die Art und Weise, wie sie über Grenzen und das Vertrautmachen von Raum sprachen. Die Grenzen zwischen der Stadt und dem Krankenhaus, die Grenzen und Grenzlinien des Krankenhauses als solches, das Problem der Ununterscheidbarkeit der Grenze zwischen dem Krankenhaus und anderen Orten und zwischen Kranken und Gesunden, die internen Grenzen des Krankenhauses und die Grenze der Krankheit tauchten in den Aussagen der Teilnehmer auf. Diese Grenzen waren sowohl greifbar als auch nicht greifbar; auch diese physischen Barrieren wurden mit einer metaphorischen Bedeutung versehen. Am schwierigsten zu überwinden waren nach Ansicht der Befragten die Grenzen der Vorstellungen und der Krankheit. Die Überwindung der physischen Grenzen, d.h. der Besuch des Park-Krankenhaus-Komplexes und der Ausstellung über den Krankheits- und Genesungsprozess, führte ihrer Meinung nach zum Vertrautmachen des Raums des psychiatrischen Krankenhauses.

EN

The research, conducted at the Dr. J. Babinski Clinical Hospital in Krakow - Kobierzyn, investigates how the psychiatric hospital is perceived by city residents. In this paper, the research question is which borders were spotted by the participants. The way of talking about them, creating meanings, was analyzed. The research process consisted of a questionnaire and a walk through the hospital's green area, visiting an exhibition and a group interview, as well as a separate session which included the mapping of the respondents' feelings on the hospital's plan. The implementation of qualitative and action methods served to explore issues familiar from sociological research on social distance toward people with mental illness. Another innovation was to invite the participants to the public park space of the psychiatric hospital and conduct most of the research there. This influenced the way they talked about boundaries and domesticating space. The statements by the participants described the boundaries between the city and the hospital, the frontiers and the borderlands of the hospital as such, the problem of the indistinguishability of the boundary between the hospital and other places and between the sick and the healthy, the internal boundaries of the hospital and the boundary of the disease. These boundaries were both tangible and intangible. Even physical barriers were given metaphorical meaning. The most difficult to overcome were the limits of imagination and illness, according to the respondents. Overcoming the physical boundaries, i.e., visiting the park and the hospital complex, and the exhibition about the process of illness and recovery, in their opinion, resulted in taming the space of the psychiatric hospital.

PL

Badania prowadzone w Szpitalu Klinicznym im. dr J. Babińskiego w Krakowie – Kobierzynie miały na celu zbadanie jak szpital psychiatryczny jest postrzegany przez mieszkańców miasta. W tej pracy pytanie badawcze to jakie granice zostały zauważone przez uczestników. Analizie poddany został sposób mówienia o nich, tworzenia sensów. Na proces badawczy składały się: ankieta, spacer po terenie zielonym szpitala zakończony zwiedzaniem wystawy i wywiadem grupowym, a także osobne spotkanie z mapowaniem odczuć badanych na planie szpitala. Tak skonstruowane przedsięwzięcie badawcze miało na celu pogłębienie zagadnień znanych z socjologicznych badań nad dystansem społecznym wobec osób chorujących psychicznie poprzez zastosowanie metod jakościowych i działaniowych. Nowatorskie było także zaproszenie uczestników do ogólnodostępnej przestrzeni parku szpitala psychiatrycznego i tam prowadzenie większości badań. Wpływało to na sposób w jaki mówili oni o granicach i oswajaniu przestrzeni. W wypowiedziach osób badanych pojawiły się granice między miastem a szpitalem, granice i pogranicza szpitala jako takiego, problem nierozróżnialności granicy między szpitalem a innymi miejscami oraz między chorymi a zdrowymi, wewnętrzne granice szpitala oraz granica choroby. Granice te miały charakter materialny i niematerialny; również tym fizycznym barierom nadawano znaczenie metaforyczne. Najtrudniejszymi do pokonania wg opinii badanych były granice wyobrażeń i choroby. Pokonanie granic fizycznych, tj. zwiedzenie kompleksu parkowo-szpitalnego oraz wystawy o procesie chorowania i zdrowienia, skutkowało w ich opinii oswojeniem przestrzeni szpitala psychiatrycznego.

Keywords

DE

Psychiatrisches Krankenhaus; Kobierzyn; Anthropologie der Psychiatrie; handlungsorientierte Anth-ropologie; Liminalität; Stadtgrenzen; Peripherie; soziale Distanz

EN

psychiatric hospital; mental hospital; Kobierzyn; anthropology of psychiatry; liminality; periphery; boundaries of the city; city borders; social distance; action research

PL

szpital psychiatryczny; Kobierzyn; antropologia psychiatrii; antropologia w działaniu; peryferia; dystans społeczny; liminalność; granice miasta

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Kultura i Wartości
• Year: 2023
• Issue: 36
• Pages: 101-122

Dates

published

2023

Contributors

author

Paulina Anna Model

• AGH Akademia Górniczo-Hutnicza

References

• Benedyktowicz, Danuta, Zbigniew Benedyktowicz. Dom w tradycji ludowej. Encyklopedia Kultury Polskiej XX Wieku. Studia i Materiały. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1992.
• Douglas, Mary. Czystość i zmaza. Tłum. Marta Bucholc. Seria Antropologiczna. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2007.
• Eliade, Mircea. Sacrum a profanum: o istocie sfery religijnej. Tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2008.
• Filimowska, Anna, Natalia Krygowska. Moja chata z kraja. Studium granic funkcjonujących w opowieściach mieszkańców polskiej Orawy. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2019.
• Flick, Uwe. Projektowanie badania jakościowego. Tłum. Paweł Tomanek. Wyd. 1, 2 dodr. Metodologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011.
• Foucault, Michel. Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu. Tłum. Helena Kęszycka, Marcin Czerwiński. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987.
• Gennep, Arnold van. Obrzędy przejścia: systematyczne studium ceremonii: o bramie i progu, o gościnności i adopcji [...]. Tłum. Beata Biały. Seria Antropologiczna. Warszawa: Pań-stwowy Instytut Wydawniczy, 2006.
• Goffman, Erving. Instytucje totalne: o pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych instytucji totalnych. Tłum. Olena Waśkiewicz i Jacek Łaszcz. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2011.
• Goffman, Erving. Piętno: rozważania o zranionej tożsamości. Tłum. Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Jednostka, Kultura, Społeczeństwo. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2005.
• Howard, Ebenezer. Garden cities of tomorrow. New illustrated edition. Eastbourne: Attic Books, 1985.
• Jankowiak, Barbara, Dorota Bujalska, Dorota Kondzior, Beata Kowalewska, Hanna Rolka, Krystyna Klimaszewska, Elżbieta Krajewska–Kułak. „Postawy społeczeństwa wobec osób chorych psychicznie”. W: W drodze do brzegu życia, red. Elżbieta Krajewska-Kułak, Cecylia Regina Łukaszuk, Jolanta Lewko, Wojciech Kułak, t. 13. Białystok: Uniwersytet Medyczny w Białymstoku. Wydział Nauk o Zdrowiu, 2015.
• Kapusta, Andrzej. „Szaleństwo i władza: myśl krytyczna Michaela Foucaulta” (praca doktorska, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 1999). https://andkapusta.files.wordpress.com/2010/04/doktorat11.pdf (dostęp: 20.12.2023).
• Kowalski, Piotr. „Opętanie i nawiedzenie w kulturze staropolskiej”. Literatura Ludowa. Dwumiesięcznik Naukowo-Literacki 3 (2009): 3–14.
• Katarzyna Kubat, „Dom wariatów – miejsce i doświadczenie”. Konteksty – Polska Sztuka Ludowa 64, nr 2–3 (289–290) (2010): 129–138.
• Majbroda, Katarzyna. „Śmiech – dialog – wywrotowość. Bachtin w recepcji antropologicznej”. LUD. Organ Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego i Komitetu Nauk Etnologicznych PAN 104 (19.11.2020): 493–509. https://doi.org/10.12775/lud104.2020.21.
• Perzanowski, Andrzej. „Antropologia i psychiatria: społeczny wymiar deinstytucjonalizacji opieki psychiatrycznej”. W: Antropologia stosowana, 257–73. Warszawa: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Międzynarodowe Centrum Dialogu Międzykulturowego i Międzyreligijnego UKSW, 2013.
• Ricoeur, Paul. Symbolika zła. Tłum. Stanisław Cichowicz, Maryna Ochab. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia, 2015.
• Wciórka, Bogna, Jacek Wciórka. „Choroby psychiczne – społeczny stereotyp i dystans”. Postępy Psychiatrii i Neurologii 1996, nr 6: 323–343.
• Wójtowicz-Wierzbicka, Małgorzata. „Spotkanie z Innym”. Rocznik Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu 1 (2011): 35–48.
• Brzostek, Dariusz. „Enklawa spokoju i nakaz milczenia. Wokół praktykowania ciszy w sanatoriach”, Seminarium „Cisza. Znaczenia i konteksty”, Fonoteka Etnograficzna, Vimeo.com, https://vimeo.com/776672159 (dostęp: 20.12.2023).
• Oswoić (hasło słownikowe). Synonimy.pl, https://www.synonimy.pl/synonim/oswoi%C4%87%20/ (dostęp: 15.03.2023).
• Wciórka, Bogna i Jacek Wciórka (oprac.). „Osoby chore psychicznie w społeczeństwie. Komu-nikat z badań”, Centrum Badania Opinii Społecznej, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2008/K_124_08.PDF (dostęp: 14.03.2023).
• Zadworna, Magdalena. „Stan badań nad spostrzeganiem społecznym osób z zaburzeniami psychicznymi: cz.2. Badania polskie”, forumpsychiatryczne.pl, https://forumpsychiatryczne.pl/artykul/stan-badan-nad-spostrzeganiem-spolecznym-osob-z-zaburzeniami-psychicznymi-cz-2-badania-polskie/913 (dostęp: 27.10.2023).

Identifiers

DOI

10.17951/kw.2023.36.101-122

Biblioteka Nauki

31231925