Technika, sztuka, „filozoficzny sen”? Początki fotografii a pytanie o naturę i historię medium

• Authors: Kamila Katarzyna Leśniak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Za datę wynalezienia fotografii przyjmuje się rok 1839, w którym François Arago ogłosił proces dagerotypii Louisa Daguerre’a. Jednakże początki fotografii są zagadnieniem złożonym. W najbardziej rozpowszechnionym ujęciu określa je historia technologicznej rywalizacji o prymat pierwszeństwa, w której prócz Daguerre’a ważne miejsce zajęli m.in. Nicéphor Niépce czy William Henry Fox Talbot.Niniejszy artykuł dotyczy rozmaitych ujęć początków fotografii, pojmowanych jako alternatywne bądź uzupełniające się opowieści. Szczególna uwaga poświęcona została koncepcji „idei fotografii” przed 1839 rokiem, zjawisku tzw. „protofotografów”, a także związkowi owych postaw z przemianami w obszarze sztuk plastycznych, literatury czy zjawisk para-teatralnych. Przede wszystkim jednak omówiono konsekwencje rozmaitych ujęć początków fotografii – narodowego, kulturowego, estetycznego – dla pojmowania historii i natury medium na przestrzeni niemal dwóch stuleci.  Technology, Art, “Philosophical Dream”? The Beginnings of Photography and the Question about the Nature and History of the Medium SUMMARYThe date of the invention of photography is commonly recognized to be the year 1839, in which François Arago announced the daguerreotype process of Louis Daguerre. However, the beginnings of photography are a complex problem. In the most common approach they are defi ned by the history of technological rivalry for primacy, in which, apart from Daguerre, an important position was occupied by inter alia Nicéphor Niépce or William Henry Fox Talbot. The present article discusses various approaches to the beginnings of photography, understood as alternative or complementary narratives. Special attention is devoted to the conception of “the idea of photography” before 1839, the phenomenon of the so-called “proto-photographers”, and the connection between these attitudes and transformations in the area of plastic arts, literature, or para-theatrical phenomena. The article fi rst of all discusses the consequences of various approaches to the beginnings of photography – national, cultural, or esthetic approaches to the understanding of the history and nature of the medium over the period of almost two centuries.

Keywords

PL

fotografia, camera obscura, historia fotografii

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio L – Artes
• Year: 2017
• Volume: 15
• Issue: 2

Dates

published

2017

online

2018-09-19

Contributors

author

Kamila Katarzyna Leśniak

References

• Alpers Svetlana, „Ut pictura, ita visio”: Kepler’s Model of the Eye and the Nature of Painting in the North, [w:] tejże, The Art of Describing. Dutch Art in the Seventeenth Century, Chicago, London 1983, s. 26-33.
• Batchen Geoffrey, Burning with Desire. The Conception of Photography, Cambridge MA 1999.
• Tenże, Desiring Production, [w:] tegoż, Each Wild Idea. Writing Photography History, Cambridge MA 2000, s. 3-24.
• Tenże, Origins without End, [w:] Photography and Its Origins, ed. Tanya Sheehan, Andrés Mario Zervigón, New York, London 2015, s. 67-81.
• Brunet François, Writing the Invention of Photography, [w:] tegoż, Photography and Literature, London 2009, s. 13-33.
• Crary Jonathan, Techniques of the Observer, „October” 1988, vol. 45, s. 3-35.
• Daguerre Louis Jacques Mandé, Daguerreotyp i Dijorama, czyli dokładny i autentyczny opis postępowania i aparatu mojego, do utrwalenia obrazów ciemnicy optycznej (camera obscura), przytém o rodzaju i sposobie malowania i oświetlenia w Dijoramie, tłum. bd., Poznań 1840.
• Edwards Steve, The Making of Photography. Allegories, Penn State University Press, University Park 2006.
• Font-Réaulx de Dominique, Painting and Photography 1839-1914, Paris 2012.
• Gernsheim Alison, Gernsheim Helmut, The History of Photography from the Earliest Use of the Camera Obscura in the Eleventh Century up to 1914, Oxford 1955.
• Gernsheim Helmut, The Origins of Photography, London 1983.
• Galassi Peter, Before Photography. Painting and the Invention of Photography, Museum of Modern Art, New York 1981.
• Hockney David, Wiedza tajemna. Sekrety technik malarskich dawnych mistrzów, tłum. Joanna Holzman, Kraków 2006.
• Jay Martin, Nowoczesne władze wzroku, tłum. Marek Kwiek [w:] Przestrzeń – filozofia – architektura, red. Ewa Rewers, Poznań 1999, s. 74-88.
• Kemp Martin, The Science of Art, New Heaven, London 1990.
• Kennedy Randy, An Image is the Mystery for Photo Detectives, „The New York Times” 2008, 17th April [online], http://www.nytimes.com/2008/04/17/arts/design/17phot.html [dostęp: 25.05.2017 r.].
• Michałowska Marianna, Wobec „nowoczesnych władz wzroku”, [w:] tejże, Niepewność przedstawienia. Od camery obscury do współczesnej fotografii, Kraków 2004, s. 67-112. Poprzęcka Maria, Grzeszne oko [w:] tejże, Inne obrazy, Gdańsk 2008, s. 34-53.
• Roseboom Hans, What’s wrong with Daguerre?, [w:] Photography and Its Origins, ed. Tanya Sheehan, Andrés Mario Zervigón, New York, London 2015, s. 29-40.
• Schaaf Larry J., „A Wonderful Illustration of Modern Necromancy”: Significant Talbot Experimental Prints in the J. Paul Getty Museum, [w:] Photography. Discovery and Invention, The J. Paul Getty Museum, Santa Monica 1990, s. 31-46.
• Talbot William Henry Fox, The Pencil of Nature, London 1844 [online], Project Gutenberg: https://www.gutenberg.org/ [dostęp: 20.05.2017 r.].
• Tenże, Legendary Tales in Verse and Prose, London 1830.
• Ziemba Antoni, Optyka, perspektywa, iluzja, [w:] tegoż, Iluzja a realizm. Gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580-1660, Warszawa 2007, s. 36-41.

Identifiers

DOI

10.17951/l.2017.15.2.21