Nawyki żywieniowe młodzieży gimnazjalnej ze środowiska miejskiego i wiejskiego

• Authors: Małgorzata Jasińska
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Racjonalne żywienie to jeden z ważniejszych czynników warunkujących prawidłowy rozwój psychofizyczny, stan emocjonalny i samopoczucie. Nabycie prawidłowych nawyków i zachowań w okresie dzieciństwa i młodości jest wzorcem na lata samodzielnego życia. Podniesienie poziomu wiedzy na temat prawidłowego żywienia jest pierwszym krokiem do poprawy zachowań żywieniowych, zarówno dzieci, młodzieży, jak i osób dorosłych. Celem badań reprezentatywnych było zdiagnozowanie nawyków żywieniowych młodzieży gimnazjalnej ze środowiska miejskiego i wiejskiego oraz określenie tych zachowań od szeregu zmiennych opisowych. Materiał opracowania stanowią wyniki badań 252 uczniów w wieku 13 lat, w tym 139 dziewcząt i 113 chłopców. Badania przeprowadzono w szkołach gimnazjalnych na terenie województwa świętokrzyskiego. Nawyki żywieniowe określone zostały za pomocą walidowanego narzędzia badawczego, jakim jest kwestionariusz HBSC (Health Behaviour in School‑aged Children – WHO). Oceniono również wybrane czynniki socjoekonomiczne, to znaczy liczbę rodzeństwa,wykształcenie rodziców, zawód rodziców i warunki mieszkaniowe. W obliczeniach statystycznych wykorzystano wartości średnie, odchylenie standardowe, wyliczenia procentowe, wykorzystując do tego celu program komputerowy Statistica. Istotność różnic pomiędzy porównywanymi cechami oceniono za pomocą testu dla dwóch prób niezależnych. Za poziom istotności we wszystkich obliczeniach przyjęto wartość poniżej 0,05. Jak wynika z analizy materiału badawczego, przed wyjściem do szkoły śniadaniezjadało 61,8% badanej młodzieży, a 9,2% nie spożywało śniadania. Co najmniej jeden raz dziennie owoce spożywało 15,3% badanych (tj. 17,3% dziewcząt i 13,3% chłopców), zaś warzywa tylko 10,7% gimnazjalistów (tj. 10,8% dziewcząt i 10,6% chłopców). Mleko i produkty mleczne co najmniej jeden raz dziennie spożywało 18,9% uczniów (16,5% dziewcząt i 21,2% chłopców). Ciemne pieczywo nigdy nie spożywało 2,9% dziewcząt i 5,3% chłopców. Słodycze co najmniej raz dziennie spożywało 16,1% badanych gimnazjalistów, częściej dziewczęta (18,0%) niż chłopcy (14,2%). W spożyciu słodyczy przez dziewczęta i chłopców, wykazano różnicę pomiędzy tymi grupami a zawodem matki. Coca‑ colę i innesłodkie napoje gazowane codziennie i częściej niż jeden raz dziennie piło 7,6% nastolatków, częściej dziewczęta (15,1%) niż chłopcy (12,4%), zaś nigdy tylko 6,5% dziewcząt, wykazano różnice istotne statystycznie pomiędzy dziewczętami a chłopcami. W spożyciu przez badanych warzyw i owoców wykazano różnice istotne statystycznie pomiędzy badanymi a wykształceniem matki oraz zawodem matki. Wykazano różnice istotne statystycznie w spożyciu mleka i produktów mlecznych oraz ciemnego pieczywa pomiędzy badanymi a wykształceniem matki. Istnieje przewaga zachowań antyzdrowotnych nad zachowaniami prozdrowotnymi. Częstość spożywania produktów żywnościowych wśród badanej grupy młodzieży z województwa świętokrzyskiego wskazuje na potrzebę prowadzenia edukacji żywieniowej. Stwierdzono iż nawyki żywieniowe młodzieży zależą od wykształcenia i zawodu matki.

EN

Proper diet is one of the elementary factors affecting human development and good health preservation. Well‑balanced nutrition is one of the most important elements conditioning appropriatepsychophysical development, emotional condition as well as physical and mental state. Acquiring proper habits and behaviours in childhood and adolescence becomes a standard for the years of independent life to come. Increasing the level of knowledge on a well‑ balanced diet is the first step to improve the dietarybehaviours in children, youth and adults. The aim of the representative research was to diagnose the eating habits of lower secondary school youth from urban and rural areas and determining the behaviours with reference to a number of descriptive variables. The paper contains the results of examining 252 pupils aged 13, including 139 girls and 113 boys. The examinations were conducted in lower secondary schools in the Świętokrzyskie Province. The eating habits were determined with the validated tool – the HBSC questionnaire (Health Behaviour in School‑ aged Children – WHO). Selected social and economicfactors were evaluated, i.e. the number of siblings, parents’ education, their professions and housing standards. Mean values, standard deviation, percentage calculations applying the computer programme Statistica were used for statistical computations. The significance of differences between the compared features was evaluated with a test for two independent samples. The value below 0,05 was assumed as the significance level for all calculations. As it results from the research material, before leaving for school breakfast is consumed by 61.8% of the examined pupils, and 9.2% did not eat breakfast at all. 15.3% of the examined (i.e. 17.3% of girls and 13.3% of boys) ate fruit at least one time a day, whereas vegetables were eaten by 10.7% of the lower secondary school pupils (i.e. 10,8% of girls and 10.6% ofboys). Milk and dairy products were consumed at least once a day by 18.9% of the pupils (16.5% of girls and 21.2% of boys). Brown bread was never eaten by 2.9% of girls and 5.3% of boys. 16,1% of the examined pupils consumed sweets at least once a day, girls (18%) more often than boys (14.2%). It was indicated that the consumption of confectionery- sweets and chocolate by girls and boys depended on mother’s profession. 7,6% of teenagers drank Coca‑Cola and other sweet soft drinks were drunk every day and more often than one time a day by 7.6% of teenagers, more often by girls (15.1%) than boys (12.4%), while never only by 6.5% of girls. A significant statistical difference was shown between boysand girls. In consumption of fruit and vegetables significant statistical differences were shown between the examined and mother’s education and profession. A significant statistical difference between the examined and mother’s education was shown with reference to the consumption of milk, dairy productsand brown bread. There is a predominance of anti‑health over pro‑health behaviours. The frequency of consuming food products among the examined group of pupils from the Świętokrzyskie Province indicates the need for providing them with education on nutrition. It was observed that there exist vital dependencies between eating habits of the examined pupils and their parents’ education.

Keywords

PL

nawyki żywieniowe; młodzież gimnazjalna; środowisko miejskie i wiejskie

EN

eating habits; lower secondary school youth; urban and rural areas

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2013
• Volume: 32

Dates

published

2013

online

2015-07-09

Contributors

author

Małgorzata Jasińska

References

• Breat C., Van Strien T. (1997). Assessment of emotional, externally induced and restrained eating behaviour in nine to twelveyearold obese and not obese children. Behav. Res. Ther.
• 35, s. 863–873.
• Celejowa I. (2001). Klucz do zdrowego żywienia. Oficyna Wydawnicza „ABA”. Warszawa.
• Jeżewska-Zychowicz M. ( 2004 ). Nieprawidłowe zachowania żywieniowe młodzieży w wieku 13–15 lat i ich uwarunkowania naprzykładzie zwyczaju pojadania między posiłkami. W:
• A. Brzozowska, K. Gutkowska (red.) Wybrane problemy nauki o żywieniu człowieka u progu XXI wieku. Wyd SGGW, Warszawa, s. 272–278.
• Jeżewska-Zychowicz M. (2004). Ocena poziomu wiedzy żywieniowej młodzieży w wieku 13–15 lat wperspektywie prewencji chorób dietozależnych, Żyw. Człow. Metab., 31, Supl.
• 2, cz. II, s. 86–97.
• Jeżewska-Zychowicz M. (2004). Występowanie zwyczaju pojadania między posiłkami wśród młodzieży w wieku 13–15 lat i jego uwarunkowania. Acta Sci Pol Technol Aliment, 3, 1,
• s. 167–174.
• Krawczyński M. (2008). Żywienie dzieci w zdrowiu i chorobie. Wydawnictwo HELP MEDIA, Kraków.
• Oblacińska A., Jodkowska M. (2007). Otyłość u polskich nastolatków. Epidemiologia, Styl życia, Samopoczucie. Raport z badań uczniów gimnazjów w Polsce. IMiD, Warszawa.
• Samiec S., Sudoł-Jednorowicz E. (2006). Zachowania zdrowotne młodzieży. Badanie w ramach programu „Zdrowo żyć –zdrowym być”. Zdrowie Publiczne, 116 (3), s. 398–401.
• Von Post- Skagegard M., Samuelson G., Karlstrom B. (2002). Changes in food habits in healthy Swedish adolescents during the transition from adolescence to adulthood. Eur J. Clin. Nutr.,
• 56, s. 532–538.
• Woynarowska B. (2007). Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki. Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa.
• Woynarowska B. (2004). Zachowania żywieniowe młodzieży w wieku 13–15 lat w Polsce i ich niektóre skutki zdrowotne i społeczne. Standardy Medyczne 108, s. 87–94.
• Żuralska R., Gaworska- Krzemińska A., Kowalkiewicz- Hussein E., Gołębiewska R., Świetlik
• D. (2007). Styl życia młodzieży szkolnej. Problemy pielęgnacyjne: od poczęcia do starości. A. M. w Białymstoku WPiOZ, Białystok, s. 190–194.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2013.32.0.35