Ortorektyczne postawy żywieniowe w kontekście ideologii healthizmu

• Authors: Agnieszka Buczak
• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Odżywianie jest jednym z kluczowych czynników warunkujących zdrowie. Ostatnio rośnie zainteresowanie problemami żywieniowymi w aspekcie zdrowia, nie tylko w świecie nauki, ale także w mediach, kulturze i edukacji. W wielu kręgach społecznych dbałość o właściwe odżywianie przestaje być tylko elementem zdrowego stylu życia, staje się obsesją na punkcie zdrowego odżywiania. W literaturze naukowej pojawiają się pojęcia definiujące ideologię nadmiernej dbałości o zdrowie jako healtizm oraz nadmierne zainteresowanie żywieniem jako nutritonizm. Obsesję na punkcie zdrowego odżywiania nazywa się ortoreksją. Własne badania przeprowadzone na grupie 387 studentów kierunków dydaktycznych wykazały, że około połowa respondentów dbających o zdrowie wykazuje zrównoważone podejście do żywienia. Wśród niekorzystnych postaw z punktu widzenia zdrowia dominuje obojętne lub hedonistyczne podejście do jedzenia. Jednak około 10% to ludzie o silnych tendencjach ortorektycznych. Eksperymentowanie z dietami, nadmierna koncentracja na zdrowym odżywianiu, nieuzasadniona utrata masy ciała studentów kierunków nauczycielskich może przyczynićsię do pogorszenia stanu zdrowia i być modelowana przez dzieci i dzieci w wieku szkolnym.

EN

Odżywianie to jeden z kluczowych uwarunkowań zdrowia. W ostatnim czasie rośnie zainteresowanie problematyką żywieniową w aspekcie zdrowia, nie tylko w świecie nauki, ale także w mediach, kulturze i edukacji.W wielu kręgach społecznych troska o właściwe odżywianie przestaje być jedynie elementem zdrowego stylu życia, stając się obsesją zdrowego odżywiania. W literaturze naukowej pojawiły się pojęcia określające ideologię nadmiernej troski o zdrowie mianem healthismu, a nadmiernego zainteresowania odżywianiem - dietetyzmu. Obsesja zdrowego odżywiania nazywana jest ortoreksją.Badania własne autorki na grupie 387 studentów kierunków nauczycielskich wykazały, że około połowa respondentów troszcząc się zdrowie przejawia zrównoważony stosunek wobec odżywiania. Wśród postaw nieprawidłowych z punktu widzenia zdrowia przeważa obojętny bądź hedonistyczny stosunek do jedzenia. Jednak około 10% to osoby o zdecydowanych skłonnościach ortorektycznych.Eksperymentowanie z dietami, nadmierna koncentracja na zdrowym odżywianiu, nieuzasadnione odchudzanie studentów kierunków nauczycielskich może przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia oraz być modelowane przez dzieci i młodzież szkolną.Nutrition is one of the key determinants of health. Recently, interest in nutrition issues in the aspect of health has been growing, not only in the world of science, but also in the media, culture and education. In many social circles, concern for proper nutrition ceases to be only an element of a healthy lifestyle, becoming an obsession with healthy eating. In the scientific literature, concepts have emerged that define the ideology of excessive care for health as healthism, and excessive interest in nutrition - dietism. The obsession with healthy eating is called orthorexia. The author's own research on a group of 387 students of teaching faculties showed that about half of the respondents caring for health manifest a balanced attitude towards nutrition. Among the incorrect attitudes from the health point of view, the indifferent or hedonistic attitude towards food prevails. However, about 10% are people with strong orthoretic tendencies. Experimenting with diets, excessive focus on healthy eating, unjustified slimming of teacher students can contribute to the deterioration of health and be modeled by children and schoolchildren.

Keywords

PL

ortoreksja, zdrowie, odżywianie, edukacja zdrowotna, postawy

EN

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Lubelski Rocznik Pedagogiczny
• Year: 2019
• Volume: 38
• Issue: 3

Dates

published

2019

online

2019-12-28

Contributors

author

Agnieszka Buczak

References

• Baska A., 2018, Medycyna kulinarna. W: D. Śliż, A. Mamcarz (red.), Medycyna stylu życia. Warszawa, PZWL, 140–146.
• Borowiec A., Lingowska I., 2012, Czy ideologia healthismu jest cechą dystynktywną klasy średniej w Polsce? „Kultura i Społeczeństwo”, z. 2, 95–111.
• Buczak A., 2018, Postawy żywieniowe studentów kierunków nauczycielskich. Struktura i uwarunkowania. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
• Contento I.R., 2008, Nutrition education: linking research, theory, and practice. „Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition”, z. 1, t. 17, 176–179.
• Contento I.R., 2018, Edukacja żywieniowa. Warszawa, PWN.
• Cooper L., 2016, Jedz inaczej. Dlaczego jemy to, co jemy. Kraków, Znak.
• Fiedurek J., 2018, Wybrane aspekty zdrowego odżywiania. Lublin, Wydawnictwo UMCS.
• Gawęcki J., 2014, Żywność prozdrowotna – terminologia, składniki, informacja dla konsumenta. W: J. Czapski, D. Górecka (red.), Żywność prozdrowotna – składniki i technologia. Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 21–46.
• Gurycka A., 1991, Światopogląd młodzieży. Warszawa, Pracownia Testów Psychologicznych, opublikowano: http://www.izz.waw.pl/zasady-prawidłowego-zywienia [dostęp: 21.09.2018].
• Janas-Kozik M., Zejda J., Stochel M., Brożek G., Janas A., Jelonek I., 2012, Ortoreksja – nowe rozpoznanie? „Psychiatria Polska”, z. 3, t. 46, 441–450.
• Kałędkiewicz E., Doboszyńska A., 2013, Ortoreksja na tle innych zaburzeń odżywiania. „Forum Medycyny Rodzinnej”, z. 6. t. 7, 307–315.
• Kędra E., 2011, Zaburzenia odżywiania – znak naszych czasów. „Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne”, z. 2 t. 1, 123–131.
• Lemańska U., 2013, Grupa krwi a odżywianie. Białystok, Wydawnictwo Vital.
• Łoza B., 2018, Uzależnienia behawioralne/nawyki cywilizacyjne. W: D. Śliż, A. Mamcarz (red.), Medycyna stylu życia. Warszawa, PZWL, 193–220.
• Niewiadomska I., Kulik A., Hajduk A., 2005, Jedzenie. Lublin, Wydawnictwo KUL.
• Parol D., 2018, Kontrowersje w żywieniu. Gluten. Wpływ mleka i przetworów mlecznych na zdrowie. W: D. Śliż, A. Mamcarz (red.), Medycyna stylu życia. Warszawa, PZWL, 122–133.
• Paungger J., Poppe T., 2010, W harmonii z fazami księżyca. Pielęgnacja i odżywianie ciała. Warszawa, Świat Książki.
• Pollan M., 2010, W obronie jedzenia. Manifest wszystkożerców. Pruszków, Wydawnictwo MIND.
• Segal E., Elinav E., Adamson E., 2017, Spersonalizowana dieta. Warszawa, Grupa Wydawnicza Relacja.
• Somow U., 2018, Superfoods. W: D. Śliż, A. Mamcarz (red.), Medycyna stylu życia. Warszawa, PZWL, 137–138.
• Weker H., Woynarowska B., 2017, Edukacja żywieniowa. W: B. Woynarowska (red.), Edukacja zdrowotna. Podstawy teoretyczne – metodyka – praktyka. Warszawa, Wydawnictwo PWN, 359–380.
• Wysocki M.J., Miller M., 2003, Paradygmat Lalonde’a, Światowa Organizacja Zdrowia i nowe zdrowie publiczne. „Przegląd Epidemiologiczny”, z. 57, 505–512.

Identifiers

DOI

10.17951/lrp.2019.38.3.47-56